ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΩΜΑΔΑΚΗΣ Αντίδοτο στην κρίση της Σοφοκλέους η υπομονή…

Κάνετε υπομονή, συνιστά ουσιαστικά στους επενδυτές ο πρόεδρος της Επιτροπής

Κεφαλαιαγοράς κ. Σταύρος Θωμαδάκης, αφού όπως λέει χαρακτηριστικά, «στατιστικά

οι μεσοπρόθεσμοι επενδυτές ωφελούνται». Σε συνέντευξή του στα «ΝΕΑ»

αποκαλύπτει επίσης ότι αυτήν τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη δεκάδες έλεγχοι

σε χρηματιστηριακές εταιρείες, εταιρείες λήψης και διαβίβασης εντολών (ΕΛΔΕ),

εταιρείες παροχής επενδυτικών υπηρεσιών, αμοιβαία κεφάλαια και σε συναλλαγές

μετοχών εισηγμένων εταιρειών.

Επίσης, παραδέχεται εμμέσως ότι στο Χρηματιστήριο υπήρξαν «φούσκες» από

αλόγιστες αγορές, αλλά διευκρινίζει ότι πέραν των προληπτικών μέτρων η

Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δεν έχει καμία δυνατότητα αγορανομικής παρέμβασης.

Αναφερόμενος στην πτώση τονίζει ότι οι μεγάλες πιέσεις κατά τους τελευταίους

τέσσερις μήνες προήλθαν από ξένους θεσμικούς που επενδύουν σε αναδυόμενες

αγορές.

Ο κ. Θωμαδάκης τονίζει ότι δεν πρόκειται να ληφθούν νέα μέτρα.

Προαναγγέλλει, όμως, την αλλαγή του συστήματος ορίων διακύμανσης των τιμών των

μετοχών (λίμιτ απ και λίμιτ ντάουν) και τη θέσπιση ειδικών διαπραγματευτών

(market makers) στην αγορά. Η αλλαγή των ορίων διακύμανσης δεν θα εξαντληθεί

μόνο στην αύξηση του ποσοστού, αλλά η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς επεξεργάζεται ένα

νέο ευέλικτο σύστημα, το οποίο θα λαμβάνει υπόψη τον τρόπο εφαρμογής ανάλογα

με τις συνθήκες της αγοράς.

ΕΡ.: Αν είχατε μπροστά σας έναν επενδυτή με μεγάλες ζημιές και σας

ρωτούσε «γιατί δεν με προστατεύσατε», τι θα του απαντούσατε;

ΑΠ.: Μα οι μόνοι που του παρείχαν κάθε θεμιτή προστασία ήμασταν εμείς.

Όσοι στρέφουν τους επενδυτές εναντίον της Επιτροπής τούς παραπλανούν, διότι:

* Σε ένα κλίμα γενικής ευφορίας, όπως και αργότερα σε ένα κλίμα

απαισιοδοξίας και καταστροφολογίας, εμείς συνιστούσαμε ψυχραιμία και σωστές

επιλογές. Και τώρα επαναλαμβάνω τη σύσταση με έμφαση.

* Είμαστε οι πιο αποτελεσματικοί τιμωροί της χρηματιστηριακής

παρανομίας. Μεθοδικά και χωρίς κραυγές έχουμε θέσει σε λειτουργία ένα σύστημα

διοικητικών και ποινικών κυρώσεων που έχει παράγει εκατοντάδες κυρώσεις,

παραπομπές δεκάδων προσώπων στη Δικαιοσύνη και έχει αποτρέψει σημαντικά τις

παραβατικές συμπεριφορές. Τη στιγμή αυτή βρίσκονται σε εξέλιξη πολλές δεκάδες

έλεγχοι σε ΑΧΕ, ΑΧΕΠΕΥ, ΕΛΔΕ, αμοιβαία κεφάλαια και συναλλαγές μετοχών

εισηγμένων.

* Χειριζόμαστε τις καταγγελίες των επενδυτών. Το 2000 υποδεχθήκαμε

2.500 καταγγελίες και διεκπεραιώσαμε εκατοντάδες προς όφελος του επενδυτικού

κοινού.

* Θεσπίσαμε και επιτηρούμε δραστήρια δεκάδες κανονισμούς για την

προστασία των επενδυτών από αθέμιτες συμπεριφορές των χρηματιστών ή των ΕΛΔΕ,

καθώς και την προστασία των μικρομετόχων από αδιαφανείς συμπεριφορές των

μεγαλομετόχων.

* Επιβάλαμε την ενίσχυση του Συνεγγυητικού Κεφαλαίου για την ασφάλιση

των χρηματιστηριακών επενδυτών και αυξήσαμε το όριο αποζημίωσης στα 30.000

ευρώ.

Οι αγορές δεν είναι στάσιμες

Θα έλεγα, όμως, και κάτι ακόμη. Σήμερα, ο ζημιωμένος επενδυτής πρέπει να

θυμάται ότι στο Χρηματιστήριο η υπομονή είναι μεγάλο όπλο προστασίας. Όσοι τον

εξωθούν στην ανυπομονησία και την αίσθηση της οριστικής καταστροφής, είναι οι

χειρότεροι σύμβουλοι. Είπα και πριν ότι στις αγορές δεν υπάρχουν προφήτες.

Υπάρχει ιστορική εμπειρία, όμως, που δείχνει ότι οι αγορές δεν είναι στάσιμες.

Γυρίζουν και πολλές φορές γυρίζουν απροσδόκητα.

ΕΡ.: Μέχρι σήμερα τι μέτρα προληπτικής εποπτείας έχετε λάβει;

Πόσο αποτελεσματικά ήσαν; Θα λάβετε και άλλα;

ΑΠ.: Δεν θα κουράσω τους αναγνώστες σας με μία μακρά απαρίθμηση όλων

των μέτρων. Θα αναφέρω μόνον τρία σημαντικά, ιδίως για τον μικρό επενδυτή:

* Παρακολουθούμε τις συναλλαγές (on line) κατά τη συνεδρίαση του

Χρηματιστηρίου και παρεμβαίνουμε, για να διαπιστώνουμε αν και πώς εκτελούνται

από τους χρηματιστές οι εντολές των πελατών τους. Το μέτρο έχει λειτουργήσει

αποτελεσματικά, γιατί αποτρέπει μια σειρά από κακούς χειρισμούς και ανωμαλίες

μέσα στη συνεδρίαση.

* Επιβάλλουμε στα αμοιβαία κεφάλαια να πληροφορούν σωστά τις χιλιάδες

μεριδιούχων για την (μη εγγυημένη) απόδοσή τους, για τις προμήθειες που τους

χρεώνουν, για τη σύνθεση του χαρτοφυλακίου τους, για την μηνιαία αξία των

μεριδίων τους.

* Επιβάλλουμε αυστηρά στους χρηματιστές να τηρούν χωριστά τα

περιουσιακά στοιχεία των πελατών τους από τα δικά τους.

«Όχι» νέα μέτρα

Δεν προβλέπω νέα μέτρα προληπτικής εποπτείας, παρά μόνον αν η αγορά αναδείξει

νέες ανάγκες. Θέλω όμως να τονίσω κάτι που έχω ξαναπεί πολλές φορές. Ο

επενδυτής πρέπει να γνωρίζει τα δικαιώματά του και τις υποχρεώσεις των

εταιρειών που του παρέχουν υπηρεσίες. Να μην εμπιστεύεται ποτέ την επένδυσή

του σε άτομα ή σε εταιρείες που δεν έχουν επίσημη άδεια και που δεν του

παρουσιάζουν νόμιμες συμβάσεις. Αν αυτά τα ακολουθούσαν όλοι, θα αποφεύγαμε τα

προσωπικά δράματα και τις τραγικές αυτοκτονίες. Ο επενδυτής πρέπει να γνωρίζει

οπωσδήποτε τον κίνδυνο κάθε τοποθέτησης πριν την επιχειρήσει.

ΕΡ.: Τα μέτρα, όμως, προστασίας κρίνονται εκ του

αποτελέσματος. Η πτώση κατά 3.500 μονάδες και ο «εγκλωβισμός»

εκατοντάδων χιλιάδων επενδυτών δείχνουν ότι τελικά τα μέτρα ήταν

αποδοτικά;

ΑΠ.: Κανείς δεν μπορεί με οποιοδήποτε μέτρο να εγγυηθεί τις τιμές των

μετοχών σε μια ελεύθερη αγορά. Οι κινήσεις των ξένων θεσμικών που επενδύουν σε

αναδυόμενες αγορές, λόγου χάρη, είναι αστάθμητες. Από αυτούς, άλλωστε,

προήλθαν και οι μεγαλύτερες πιέσεις τους τελευταίους τέσσερις μήνες. Μεγάλες

πτώσεις έχουν συμβεί και στην Ευρώπη, στην Αμερική και στην Ασία. Στο

Χρηματιστήριο, όμως, οι ζημιές δεν είναι ποτέ οριστικές. Στατιστικά, οι

μεσοπρόθεσμοι επενδυτές ωφελούνται. Να προσθέσω και κάτι ακόμη. Εγκλωβισμός

σημαίνει ότι κάποιος δεν έχει επιλογές. Ο «χαμένος» με βάση την τρέχουσα

αποτίμηση έχει πολλές επιλογές. Ρωτώ: αν κάποιος σήμερα θεωρεί ότι οι μετοχές

του έχουν απαξιωθεί, θα τις κάψει; Μάλλον όχι, διότι βέβαια ξέρει καλά ότι

μπορεί κάποτε να ανατιμηθούν. Ξέρει, επίσης, ότι αν υπάρχουν άλλες που

πιστεύει ότι έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να ανατιμηθούν, μπορεί να

αντικαταστήσει αυτές που έχει με τις άλλες, χάρη στην ομαλή λειτουργία του

Χρηματιστηρίου. Αυτοί είναι οι υπολογισμοί του ψύχραιμου και υπομονετικού

επενδυτή. Τέτοιους υπολογισμούς ας κάνει ο καθένας.

ΕΡ.: Γιατί επιτρέψατε αθρόες εισαγωγές μετοχών το 1999 και το

2000, χωρίς να προχωρήσετε σε μεγάλο βαθμό σε μετοχοποιήσεις,

τις οποίες επιτρέπετε σήμερα, όταν η αγορά πάσχει από

ρευστότητα;

ΑΠ.: Εμείς ακολουθούμε κατ’ ανάγκην τους ρυθμούς που υπαγορεύει η ίδια

η αγορά. Όταν οι τιμές είναι υψηλές, υπάρχει μεγάλη πίεση για εισαγωγές. Όταν

οι τιμές είναι χαμηλές, η ζήτηση για εισαγωγές σχεδόν εξαφανίζεται. Αυτά είναι

φυσιολογικά και συμβαίνουν σε όλες τις αγορές του κόσμου. Η Επιτροπή φροντίζει

πάντα την πληρότητα της πληροφόρησης των επενδυτών που παρέχεται από τα

ενημερωτικά δελτία. Όσο για τις μετοχοποιήσεις, κάνετε λάθος. Θυμίζω ότι το

1999 και το 2000 έγιναν πολλές και μεγάλες. Για παράδειγμα, ΟΤΕ, Ελληνικά

Πετρέλαια, ΕΥΔΑΠ, ΕΤΒΑ κ.λπ.

Εμπιστεύομαι την δικαιοσύνη

ΕΡ.: Πιστεύετε ότι είναι περιττή η εμπλοκή των εισαγγελέων για τις

«φούσκες»;

ΑΠ.: Τιμώ και εμπιστεύομαι την ανεξαρτησία της ελληνικής Δικαιοσύνης.

Πιστεύω ακράδαντα ότι το χρηματιστηριακό έγκλημα πρέπει να διώκεται αυστηρά με

συντεταγμένο τρόπο, με ορθή διερεύνηση, ισχυρή θεμελίωση και αποτελεσματική

κύρωση, ώστε να αποκαθίσταται η αίσθηση δικαίου, χωρίς όμως να δυσφημίζεται

γενικά και αόριστα η χρηματιστηριακή αγορά. Η αποτελεσματική καταστολή

επιτυγχάνεται με τη στενή συνεργασία των εποπτικών και των δικαστικών αρχών. Η

παλαιότερη εισαγγελική δίωξη για τις λεγόμενες «φούσκες», που ασκήθηκε χωρίς

καμία γνώση των εποπτικών αρχών, βρίσκεται σε στάδιο ανάκρισης και δεν αρμόζει

καθόλου να την σχολιάζουμε, πριν περατωθεί η νόμιμη διαδικασία.

ΕΡ.: Πώς αποτιμάτε σήμερα το θεσμικό πλαίσιο της ελληνικής

αγοράς;

ΑΠ.: Σε τέσσερα χρόνια χτίσαμε ένα θεσμικό πλαίσιο και ένα σύστημα

εποπτείας που είναι εφάμιλλο των ευρωπαϊκών και που απέσπασε την θετικότατη

αξιολόγηση διεθνών οργανισμών. Ο ΟΟΣΑ επαίνεσε την Επιτροπή ως την πιο

αποτελεσματική διοικητική αρχή. Η Morgan Stanley μάς αξιολόγησε θετικά με την

απόφαση να αναβαθμίσει την αγορά μας στις ανεπτυγμένες. Το θεσμικό πλαίσιο και

το εποπτικό σύστημα είναι για όλες τις εποχές. Δεν μπορεί να αξιολογείται μόνο

ανάλογα με τις κινήσεις του Δείκτη.

Απογραφή των «κόκκινων κωδικών»

ΕΡ.: Είναι δυνατόν να μην έχει η Επιτροπή ιδέα για το μέγεθος των

«κόκκινων κωδικών»; Οι «κόκκινοι κωδικοί» θα επηρεάσουν την εφαρμογή

των margin accounts;

ΑΠ.: Η Επιτροπή παρακολουθεί στενά τα χρεωστικά υπόλοιπα πελατών προς

χρηματιστηριακές εταιρείες και σταθμίζει τον πιστωτικό κίνδυνο που προκαλούν

στον συντελεστή φερεγγυότητας, άσχετα αν αυτά καλύπτονται από τίτλους ή όχι.

Μέχρι σήμερα δεν έχουν εμφανιστεί προβλήματα φερεγγυότητας λόγω των χρεωστικών

υπολοίπων. Η ιστορία με τους «κόκκινους κωδικούς» αφορά υπόλοιπα που δεν

καλύπτονται από αξία τίτλων αλλά και αυτή, όπως τόσα άλλα, έχει γίνει

αντικείμενο μιας υπερβολικής, καταστροφολογικής και ανεύθυνης φημολογίας. Η

Επιτροπή απογράφει τους «κόκκινους κωδικούς» και θα δώσει άμεσα τα στοιχεία,

ώστε να σταματήσουν οι ανεύθυνες φημολογίες. Οι «κόκκινοι κωδικοί» δεν

επηρεάζουν την εφαρμογή του νέου συστήματος παροχής πιστώσεων (margin

account), αφού το σύστημα αυτό προβλέπει υπερκάλυψη της πίστωσης από τίτλους

και επομένως οι «κόκκινοι» θα είναι εξ ορισμού εκτός συστήματος.

Ανάλογα με τις συνθήκες τα όρια διακύμανσης

ΕΡ.: Τι δυνατότητες έχει η Επιτροπή να παρέμβει στην αγορά τόσο στις

περιπτώσεις μεγάλης ανόδου όσο και στις περιπτώσεις μεγάλης καθόδου των

τιμών;

ΑΠ.: Η Επιτροπή δεν έχει απολύτως καμία δυνατότητα αγορανομικής

παρέμβασης. Ούτε ορίζει ούτε κατευθύνει τις τιμές των μετοχών. Καμία εποπτική

αρχή στον κόσμο δεν έχει τέτοιες δικαιοδοσίες. Αυτό πρέπει να το καταλάβει

καλά ο κόσμος. Καθήκον των εποπτικών αρχών είναι να διατηρούν συνθήκες ομαλής

λειτουργίας των δυνάμεων προσφοράς και ζήτησης. Αν αυτές οι δυνάμεις κινούνται

στη μία ή την άλλη κατεύθυνση, αυτό δεν το προσδιορίζουμε εμείς. Ξέρετε, στην

ελεύθερη αγορά οι διακυμάνσεις των τιμών, ακόμη και οι μεγάλες, διορθώνονται

από την ίδια την αγορά και όχι από κάποια διοικητική παρέμβαση. Αντί να

αναζητούμε παρεμβάσεις, πρέπει να αφήσουμε την αγορά να λειτουργήσει ήρεμα και

ομαλά. Εμείς κάνουμε ό,τι μπορούμε γι’ αυτό. Πρέπει όμως να κάνουν το ίδιο

όλοι οι φορείς της αγοράς και της κοινωνίας.

ΕΡ.: Τι σχεδιάζετε για τα όρια διακύμανσης και τελικά πόσο ωφελούν

την αγορά;

ΑΠ.: Τα όρια διακύμανσης προστατεύουν την αγορά όταν αυτή έχει

υπερβολικές εξάρσεις, αρνητικές ή θετικές. Το καλοκαίρι του 1999, αν δεν

υπήρχαν όρια διακύμανσης, ο δείκτης θα μπορούσε να είχε φτάσει στις 8.500

μονάδες. Τι θα λέγαμε τώρα;

Όλα τα μικρά χρηματιστήρια της Ευρώπης έχουν κάποιου είδους όρια ημερήσιας

διακύμανσης. Επεξεργαζόμαστε ένα νέο σύστημα που όχι μόνο θα διευρύνει το όριο

διακύμανσης, αλλά θα δώσει μεγαλύτερη ευελιξία στην αγορά. Επεξεργαζόμαστε,

επίσης, τη θέσπιση ειδικών διαπραγματευτών (market makers) στην αγορά.

Στο Χρηματιστήριο κανείς δεν είναι προφήτης…

ΕΡ.: Ο Άλαν Γκρίνσπαν είχε δηλώσει ότι «μια φούσκα την καταλαβαίνεις

μόνον όταν σκάσει». Η μεγάλη και παρατεταμένη πτώση στο ΧΑΑ δείχνει

τελικά ότι έσκασε μια φούσκα. Τι έκανε η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς για να

προστατεύσει την αγορά και τους επενδυτές από τη φούσκα;

ΑΠ.: Η φράση του Γκρίνσπαν λέει πολλά. Η χρηματιστηριακή υπερτίμηση

προκαλείται από αλόγιστες αγορές και διορθώνεται από μαζικές πωλήσεις. Μόνο

μετά τη διόρθωση καταλαβαίνεις το μέγεθος της υπερτίμησης. Η Επιτροπή

Κεφαλαιαγοράς δεν είναι χρηματιστηριακός προφήτης. Στο χρηματιστήριο κανείς

δεν είναι προφήτης. Η Επιτροπή προστάτευσε και προστατεύει την αγορά και το

επενδυτικό κοινό με πέντε τρόπους, που ακολουθούνται σε όλες τις χώρες:

* Προωθεί τη διαφάνεια, την παροχή πληροφορίας στο επενδυτικό κοινό.

Ένα πληροφορημένο κοινό αποφεύγει αλόγιστες αγορές και πωλήσεις. Από το 1997

προωθήσαμε μεγάλες αλλαγές στη διαφάνεια της αγοράς. Αναφέρω ως παράδειγμα τις

τριμηνιαίες καταστάσεις των εισηγμένων εταιρειών, τα πληρέστατα ενημερωτικά

δελτία, τις ανακοινώσεις των μεγάλων μεταβολών σε μετοχικά ποσοστά. Πολλοί

ενημερώθηκαν από αυτά και προστατεύθηκαν από κακές επιλογές.

* Ελέγχει αυστηρά τις χρηματιστηριακές εταιρείες, τη φερεγγυότητά τους,

την εκκαθάριση των συναλλαγών. Ελέγχει επίσης αυστηρά την τήρηση από τις

εισηγμένες εταιρείες των χρηματιστηριακών τους υποχρεώσεων. Στα τελευταία

χρόνια πραγματοποιήσαμε εκατοντάδες ελέγχους. Πολλές εταιρείες βελτίωσαν

οφθαλμοφανώς τη συμπεριφορά τους προς όφελος των πελατών τους.

* Προειδοποιεί τους επενδυτές για τους κινδύνους και την επιβαλλόμενη

σωφροσύνη που πρέπει να διέπουν τη χρηματιστηριακή επένδυση. Από τα τέλη του

1998 έως τα τέλη του 1999 προβήκαμε σε 18 τουλάχιστον προειδοποιήσεις και το

1999 θέσαμε σε μαζική κυκλοφορία το φυλλάδιο «Μην επενδύετε με τα μάτια

κλειστά». Είμαι βέβαιος ότι οι προειδοποιήσεις μας προστάτευσαν πολλούς από το

να μπουν στην αγορά σε λάθος στιγμή.

* Παρέχει εργαλεία αυτοπροστασίας μέσω των ίδιων των μηχανισμών της

αγοράς, όπως τα παράγωγα, με τα οποία μπορεί να καλυφθεί ο κίνδυνος μιας

χρηματιστηριακής επένδυσης. Θυμίζω ότι η αγορά παραγώγων τέθηκε σε λειτουργία

το καλοκαίρι του 1999. Όλο και περισσότεροι τα χρησιμοποίησαν και τα

χρησιμοποιούν.

* Εξασφαλίζει την ασφάλεια των συναλλαγών και των τίτλων που αποτελούν

περιουσία του επενδυτικού κοινού. Αυτά επιτεύχθηκαν σε μέγιστο βαθμό με την

αποϋλοποίηση, επίσης το 1999. Ενάμισι εκατομμύριο επενδυτές έχουν προστατευθεί

από την αποϋλοποίηση.