Οξεία κρίση στη βιομηχανία του Ίντερνετ

Στις Ηνωμένες Πολιτείες η ανεργία παραμένει σταθερά οριακά πάνω από το επίπεδο

του 4%, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του αμερικανικού υπουργείου

Οικονομικών. Ωστόσο, στην ιντερνετική βιομηχανία έχει εκδηλωθεί κύμα απολύσεων

χιλιάδων εργαζομένων, καθώς οι εταιρείες του κλάδου βλέπουν τα κεφάλαιά τους

να συρρικνώνονται επικίνδυνα, χωρίς να έχουν καταφέρει ακόμη να

πραγματοποιήσουν ούτε ένα δολάριο κέρδους και έχοντας χάσει πλέον τη

δυνατότητα να αντλούν ρευστό από το χρηματιστήριο μετά και την κατάρρευση των

τιμών των μετοχών τους στα χρηματιστήρια.

Η ιντερνετική μηχανή αναζήτησης Άλτα Βίστα έχει ήδη απολύσει το 25% των

εργαζομένων της. Την προηγούμενη εβδομάδα απέλυσε 200 εργαζομένους, ενώ τον

περασμένο Σεπτέμβριο είχε απολύσει άλλους 225. Ανασφάλεια νιώθουν και οι

εργαζόμενοι στον νέο γίγαντα των ενημέρωσης και του ίντερνετ ΑΟΛ – Τάιμ

Γουόρνερ που προέκυψε από την πρόσφατη συγχώνευση της Αμέρικα Ον Λάιν, της

μεγαλύτερης εταιρείας παροχής υπηρεσιών σύνδεσης στο Διαδίκτυο (Internet

Service Provider) στον κόσμο και του κολοσσού των μέσων μαζικής ενημέρωσης και

ψυχαγωγίας Τάιμ Γουόρνερ. Ο νέος όμιλος ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει στην

απόλυση 2.400 εργαζομένων λόγω των συνεργιών και της αλληλοκάλυψης

αρμοδιοτήτων που προέκυψε από τη συγχώνευση των δύο εταιρειών. Περίπου 200

εργαζόμενοι στον ψηφιακό κλάδο του ομίλου υπηρεσιών ενημέρωσης Νιους

Κορπορέισον θα πάρουν στα χέρια τους την ειδοποίηση απόλυσης, καθώς ο

μεγιστάνας των μέσων μαζικής ενημέρωσης Ρούπερτ Μέρντοκ αποφάσισε να

αναδιπλωθεί όσον αφορά στις ιντερνετικές επενδύσεις. Η ιντερνετική εταιρεία

θυγατρική της αμερικανικής εφημερίδας «Νιου Γιορκ Τάιμς» προχώρησε ήδη στην

απόλυση 70 εργαζομένων. Η ιντερνετική εταιρεία του ειδησεογραφικού δικτύου Εν

Μπι Σι απέλυσε πρόσφατα 150 εργαζομένους, αποδίδοντας την πράξη της στα χαμηλά

έσοδα από διαφημίσεις. Αυτά είναι τα πιο πρόσφατα και πιο γνωστά παραδείγματα

από τις περικοπές προσωπικού που πραγματοποιούνται στον μέχρι πριν από ένα

χρόνο πολλά υποσχόμενο κλάδο της νέας οικονομίας των Ηνωμένων Πολιτειών.

Από τον Δεκέμβριο του 1999, περίπου 41.000 εργαζόμενοι σε ιντερνετικές

επιχειρήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών έχασαν τη δουλειά τους από περίπου 426

εταιρείες. Μόνο τον περασμένο Δεκέμβριο, 10.459 εργαζόμενοι σε εταιρείες του

Ίντερνετ προστέθηκαν στους ανέργους των Ηνωμένων Πολιτειών. Επιπλέον, οι

δικτυακοί τόποι αναζήτησης εργασίας βλέπουν την επισκεψιμότητά τους και τον

ρυθμό παραλαβής βιογραφικών σημειωμάτων να αυξάνονται καθημερινά με γεωμετρική

πρόοδο.

Άνθρακες ο θησαυρός

Οι απολύσεις δεν μαρτυρούν μόνο ότι η ιντερνετική βιομηχανία πλήττεται από

κρίση. Αποκαλύπτει και ότι οι ιντερνετικές επιχειρήσεις ­ κυρίως του

ηλεκτρονικού λιανικού εμπορίου και αυτές που βασίζουν τα έσοδά τους στην

καταχώρηση διαφημίσεων ­ βασίστηκαν σε υπεραισιόδοξες προσδοκίες και

λανθασμένα επιχειρηματικά μοντέλα ανάπτυξης.

Οι εταιρείες λιανικού ιντερνετικού εμπορίου υποτίμησαν τον όγκο αλλά και το

κόστος των επενδύσεων που έπρεπε να πραγματοποιήσουν, πιστεύοντας ότι αρκεί

μια μεγάλη αξιόπιστη υποδομή σε εξοπλισμό πληροφορικής. Εταιρείες που

υποτίθεται ότι θα ήταν κυρίως «εικονικές επιχειρήσεις» κατάληξαν να διαθέτουν

τεράστιες αποθήκες, γραφεία και αποθέματα προϊόντων όπως ακριβώς και οι

παραδοσιακές επιχειρήσεις της λεγόμενης «παλιάς οικονομίας» που διαθέτουν

καταστήματα σε φυσική μορφή. Παράδειγμα; Το ηλεκτρονικό πολυκατάστημα Άμαζον

(Amazon. com) στα τέλη του περασμένου Σεπτεμβρίου διέθετε αποθέματα προϊόντων

αξίας 164 εκατομμυρίων δολαρίων και ενεργητικό σε πάγια περιουσιακά στοιχεία

(αποθήκες, κτίρια) αξίας περίπου 350 εκατομμυρίων δολαρίων. Επιπλέον, σε

πολλές περιπτώσεις, οι επιχειρήσεις ηλεκτρονικού εμπορίου διαπίστωσαν ότι το

κόστος δημιουργίας πελατειακής βάσης ήταν πολύ υψηλότερο σε σχέση με τους

αρχικούς υπολογισμούς τους. Και το χειρότερο για αυτές τις επιχειρήσεις ήταν

ότι οι παραδοσιακές εμπορικές επιχειρήσεις της λεγόμενης «παλιάς οικονομίας»

δημιούργησαν τα δικά τους ιντερνετικά καταστήματα, τα οποία έχουν το

πλεονέκτημα να θεωρούνται περισσότερο αξιόπιστα στα μάτια των καταναλωτών.

Η άλλη μεγάλη διάψευση αφορά την προσδοκία των εταιρειών ηλεκτρονικού εμπορίου

να πετύχουν σημαντικά περιθώρια κέρδους λόγω της απουσίας του κόστους

δημιουργίας καταστημάτων σε φυσική μορφή. Η Άμαζον, το τρίτο περυσινό τρίμηνο,

πραγματοποίησε πωλήσεις ύψους 638 εκατομμυρίων δολαρίων. Μετά την αφαίρεση του

κόστους των προϊόντων που πουλήθηκαν, της εμπορικής προώθησης και των δαπανών

για προσωπικό, τής έμειναν μόνο 3 εκατομμύρια δολάρια. Και από αυτά πρέπει να

εξυπηρετηθεί και το βάρος των χρεών που έχει αναλάβει με την έκδοση

ομολογιακών δανείων.

Διαφήμιση για λίγους

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, με εξαίρεση περίπου 15 μεγάλους δικτυακούς τόπους, οι

περισσότεροι που βασίζουν τα έσοδά τους στην πώληση ιντερνετικού διαφημιστικού

χώρου παλεύουν για τη ζωή τους και σε πολλές περιπτώσεις τη χάνουν. Κατά τη

διάρκεια του 1999 υπολογίζεται ότι στην Αμερική δαπανήθηκαν περίπου 3,5

δισεκατομμύρια δολάρια σε ιντερνετικές διαφημιστικές καταχωρήσεις. Το 2000

υπολογίζεται ότι δαπανήθηκαν 5,3 δισεκατομμύρια δολάρια κι εφέτος οι

προβλέψεις μιλούν για 7,3 δισ. Ωστόσο, ο μεγάλος όγκος των διαφημίσεων και των

εσόδων καταλήγει σε λίγους μεγάλους δικτυακούς τόπους, αφήνοντας χιλιάδες

άλλους της αμερικανικής αγοράς διψασμένους για διαφημιστικά έσοδα. Μια από τις

εξαιρετικά επιτυχημένες ιντερνετικές διεθνείς εταιρείες που βασίζεται στα

έσοδα από διαφήμιση είναι η διαδικτυακή πύλη (portal) Yahoo, που το τέταρτο

περυσινό τρίμηνο πραγματοποίησε κέρδη 80 εκατομμυρίων δολαρίων. Μεγάλες

εταιρείες όπως η συγκεκριμένη φαίνεται ότι θα είναι από αυτές που όχι μόνο θα

επιζήσουν, αλλά και θα κυριαρχήσουν όταν η ιντερνετική αγορά ωριμάσει πλήρως.

Η κατάσταση του ιντερνετικού κλάδου της αμερικανικής οικονομίας το 1998 και το

1999 θυμίζει σε μεγάλο βαθμό ανάλογες φάσεις που πέρασαν νέοι κλάδοι στην

αμερικανική οικονομική ιστορία. Όποτε εμφανίζεται μια νέα τεχνολογία που

διαθέτει τη δυνατότητα να αλλάξει δραστικά την οικονομία, εκατοντάδες

επιχειρήσεις δημιουργούνται προκειμένου να εκμεταλλευτούν αυτήν την ευκαιρία.

Σε αυτές περιλαμβάνονται και πολλές επιχειρήσεις με καταδικασμένα σε αποτυχία

επιχειρηματικά πλάνα. Στη συνέχεια εκδηλώνεται οξύς ανταγωνισμός, οι αποδόσεις

των κεφαλαίων φθίνουν και οι περισσότερες από τις επιχειρήσεις που έσπευσαν να

δραστηριοποιηθούν στον νέο κλάδο είτε απορροφούνται από άλλες είτε χρεοκοπούν.

Η συγκέντρωση που έζησε η αμερικανική σιδηροδρομική βιομηχανία τον 20ό αιώνα

ακολούθησε αυτά τα στάδια. Το 1929 υπήρχαν στις Ηνωμένες Πολιτείες 163

σιδηροδρομικές επιχειρήσεις. Σήμερα υπάρχουν μόλις επτά. Η εταιρεία Πεν

δημιουργήθηκε από τη συγχώνευση 600 πρώην ανεξάρτητων σιδηροδρομικών

επιχειρήσεων. Τον περασμένο Ιούνιο ήταν εισηγμένες στο αμερικανικό

χρηματιστήριο περισσότερες από 300 ιντερνετικές επιχειρήσεις. Μόλις οι πέντε

από αυτές ήταν κερδοφόρες. Οι αναλυτές προβλέπουν ότι μέσα στα επόμενα τρία

χρόνια οι κερδοφόρες θα έχουν αυξηθεί στις 15. Οι υπόλοιπες θα αντιμετωπίσουν

προβλήματα και πολλές από αυτές είτε θα βάλουν λουκέτο είτε θα συγχωνευθούν με

άλλες.

Επιμέλεια διεθνών οικονομικών θεμάτων: Σπύρος Δημητρέλης