Αναζήτηση
Όλες οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις (V-PRC, Κάπα Research, MRB) δείχνουν ότι
ένα σημαντικό τμήμα του εκλογικού σώματος είναι διατεθειμένο να υποστηρίξει το
κυοφορούμενο κόμμα του Δ. Αβραμόπουλου.
Η ευνοϊκή αυτή διάθεση εκφράζει αναμφίβολα την προσδοκία για κάτι «νέο», για
ένα ανακάτεμα της τράπουλας, για μια έξοδο από την κουρασμένη ρουτίνα του
πολιτικού συστήματος. Εκφράζει, επίσης, την υποστήριξη προς έναν «τρόπο»
άσκησης της πολιτικής, προς ένα «στυλ» και ένα «ύφος», τρόπο και ύφος που ο
δήμαρχος της Αθήνας με επιμέλεια, επιμονή και περισσή δεξιότητα καλλιεργεί και
προβάλλει.
Ωστόσο, ένα νέο κόμμα εμφανίζεται και, προπάντων, σταθεροποιείται στο πολιτικό
σύστημα όταν φέρει στο προσκήνιο μια «παραμελημένη» από τα παραδοσιακά κόμματα
θεματική ή ένα ή περισσότερα «παραμελημένα» συμφέροντα. Μόνο οι ηγέτες που
έχουν καινούργιες ιδέες, που κερδίζουν «θεματικές νίκες», μπορούν να
προκαλέσουν πολιτικές ανατροπές και ισχυρές εκλογικές ταυτίσεις. Συνεπώς, η
σημερινή ευνοϊκή διάθεση των εκλογέων όσο δεν σηματοδοτεί τη στήριξη προς ένα
πρόγραμμα, είναι εξ ορισμού ευμετάβλητη, βαθύτατα ασταθής και εύθραυστη.
Το διάβημα Αβραμόπουλου, θέτει σε όλους τους παρατηρητές της πολιτικής ζωής
(και στον ίδιο τον Αβραμόπουλο) ορισμένα απλά ερωτήματα:
α. Είναι σε θέση ο Δ. Αβραμόπουλος να διατυπώσει ένα διακριτό και
πρωτότυπο πρόγραμμα (όχι απλώς μικρές πρωτότυπες «ιδέες») χωρίς να έλθει σε
σύγκρουση με το συναινετικό και «κεντρώο» προφίλ που έχει ήδη διαμορφώσει;
Υπάρχει ζωτικό ιδεολογικό κενό ή κενό πολιτικής εκπροσώπησης στον συνωστισμό
που ήδη επικρατεί στον μεσαίο χώρο, χώρο που διεκδικεί ο Δ. Αβραμόπουλος;
Είναι δυνατόν να ευρεθεί μια ξεχωριστή και ευδιάκριτη θέση
(ιδεολογική-προγραμματική) στο πλαίσιο του ήδη «συγκλίνοντος» δικομματισμού,
θέση μάλιστα ικανή να αποτελέσει τη βάση διεμβολισμού αυτού του τελευταίου;
Πόση στ’ αλήθεια περαιτέρω «σύγκλιση» ή περαιτέρω «συναίνεση» είναι σε θέση να
απορροφήσει το υπάρχον πολιτικό σύστημα;
β. Εάν ο στόχος είναι ο διεμβολισμός των δύο μεγάλων κομμάτων ώστε να
διαμορφωθεί ένα κομματικό σύστημα τριών ισχυρών πόλων, μπορεί να υποβαθμιστεί
το γεγονός ότι η πιο σπάνια μορφή κομματικού συστήματος είναι η αμιγώς
τρικομματική; Ποια ήταν αλήθεια η τύχη ενός αντίστοιχου εγχειρήματος
διεμβολισμού στην Πορτογαλία; Ο Μπερλουσκόνι ανέτρεψε τον ατελή ιταλικό
δικομματισμό ορμώμενος από το κέντρο ή ορμώμενος από τα δεξιά; Ο
τρικομματισμός δεν εμφανίζεται συχνά, και όταν όμως εμφανίζεται αποσυντίθεται
αρκετά γρήγορα.
γ. Έχει εκτιμηθεί το γεγονός ότι όλες οι πρόσφατες απόπειρες
διαμόρφωσης ενός επιθετικού και ηγεμονικού κεντρώου κόμματος αργά ή γρήγορα
οδηγήθηκαν σε ναυάγιο (Ισπανία, Αγγλία της δεκαετίας ’80, μεταδικτατορική
Ελλάδα); Είναι αλήθεια ότι εκείνα τα κεντρώα κόμματα που διατηρούν μια
σημαντική (αλλά συχνά μικρή) επιρροή συνήθως στηρίζονται σε μια μακρόχρονη και
βαθιά ριζωμένη πολιτική παράδοση (Αγγλία, Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, με
ιδιότυπο τρόπο η Σκανδιναβία);
δ. Μήπως οι θεωρίες περί «τέλους του ιστορικού κύκλου των παλαιών
κομμάτων» υποβαθμίζουν το γεγονός ότι η ιστορία των παλαιών μεγάλων κομμάτων
είναι ακριβώς η ιστορία της ανανέωσής τους (ειδάλλως δεν θα ήταν ούτε μεγάλα
ούτε «παλαιά»);
ε. Ανταποκρίνεται στη φιλοδοξία του σημερινού δημάρχου η συγκρότηση
ενός κόμματος που πιθανώς σταδιακά θα περιοριστεί, όσο θετική, ελπιδοφόρα
ή θεαματική και αν είναι η εκκίνησή του ή η πρώτη του εκλογική αναμέτρηση,
στον ρόλο του ασθενούς «τρίτου» πόλου; Είναι πιθανή, χωρίς την αλλαγή του
εκλογικού νόμου, η πρόκληση αλυσιδωτών «εκρήξεων» που θα αλλάξουν ριζικά το
κομματικό σύστημα;
Οι χαρισματικές προσωπικότητες, όπως έχει δείξει σε μια πολύ ενδιαφέρουσα
μελέτη ο Τάκης Παππάς, δεν εμφανίζονται μόνον σε συνθήκες πολιτικής κρίσης.
Αντιθέτως, είναι σε θέση να προκαλέσουν οι ίδιες πολιτική κρίση (ακριβώς γιατί
είναι χαρισματικές) ώστε να κατοχυρώσουν τον ισχυρό δημόσιο ρόλο που θεωρούν
ότι δικαιούνται.
Δεν γνωρίζουμε εάν ο Δ. Αβραμόπουλος είναι μια τέτοια προσωπικότητα.
Γνωρίζουμε όμως ότι, θα αναμετρηθεί με την πιο δύσκολη πρόκληση που ένα νέο
κόμμα συναντά στον δρόμο του: την πρόκληση του πανδαμάτορα χρόνου. Η ικανότητα
προσαρμογής και η διάρκεια είναι η «τρομερή» απάντηση των παλαιών, δηλαδή των
κατεστημένων, πολιτικών οργανώσεων απέναντι στη «φρεσκάδα» των νέων.
Ο Γεράσιμος Μοσχονάς είναι επίκουρος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου.
