[ ΠΡΟΒΟΛΕΙΣ ]

Οι Εγγλέζοι, έγραφε πριν από ενάμιση, σχεδόν, αιώνα ο Ιταλός ποιητής Τζιάκομο

Λεοπάρντι, ντρέπονται να κάνουν το κακό με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που θα

ντρέπονταν να βγουν στον δρόμο μ’ ένα λεκέ στο πουκάμισό τους. Και συμπλήρωνε:

«Η σταθερή και βαθιά εκτίμηση που έχει ένα άτομο ή ένας λαός για τον εαυτό

του» αποτελεί τη βάση της ηθικής του συμπεριφοράς. Οι Εγγλέζοι, βέβαια, όπως

κι όλοι οι άλλοι λαοί, μπορεί να έχουν πάψει προ πολλού να ντρέπονται να

κυκλοφορήσουν με λεκέδες στο πουκάμισο. Η αυτοεκτίμηση, ωστόσο, που τρέφει ή

όχι ένας λαός θα μπορούσε να εξηγήσει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα του

δημόσιου διαλόγου ­ το αν καταλήγει σ’ αυτό που ο Λεοπάρντι, πάλι, ονόμαζε

«σχολή υβριστών». Ένας δημοσιογράφος, για παράδειγμα, ο οποίος έχει μεγάλη

ιδέα για τον εαυτό του και πιστεύει ότι μέσα από τις παρεμβάσεις του μπορεί να

επηρεάσει την πορεία των πραγμάτων είναι βέβαιο ότι θα σκεφτεί μια και δυο

φορές πριν εκφραστεί. Το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή, από αυτόν που με περισσή

ευκολία κατασκευάζει ενόχους, βέβαιος ων πως ό,τι λέει, πριν καταγραφεί, θα

έχει κιόλας ξεχαστεί. Αλλά και ο πολιτικός που σέβεται τον εαυτό του, αυτός

που νοιάζεται για τους λεκέδες, θα μετρήσει διπλά και τριπλά κάθε πράξη του.

Θα αποφύγει την εύκολη δημαγωγία ή την εύκολη κριτική, γιατί ξέρει ότι θα

έρθει να τον κυνηγήσει όταν θα βρεθεί ξανά αντιμέτωπος με το εκλογικό σώμα.

Και ασφαλώς θα αποφύγει ενέργειες που, ακόμα και αν είναι απολύτως νομότυπες,

γνωρίζει ότι θα ξενίσουν τους συμπολίτες του, θα δημιουργήσουν σκιές γύρω από

το όνομα του. Γιατί τον νοιάζει περισσότερο και από τις τυπικές συνέπειες να

κρατά καθαρό από λεκέδες το πουκάμισό του. Ο Λεοπάρντι, βέβαια, όλα αυτά τα

έγραψε πριν από πολλά χρόνια για τους συμπατριώτες του Ιταλούς. Αλλά ξέρετε

τώρα, «ούνα ράτσα, ούνα φάτσα»…