Αναζήτηση
Ο εμφύλιος πόλεμος, ο ψυχρός πόλεμος, η μετανάστευση, η δικτατορία, η
έλλειψη αναπτυξιακής πολιτικής, οι πρόσφατες περιπέτειες στις γειτονικές
χώρες, τα προβλήματα της απασχόλησης – προστασίας της υγείας – εκπαίδευσης, η
υπογεννητικότητα και η ανυπαρξία κλίματος ασφάλειας και αισιοδοξίας για το
μέλλον αποτελούν τις βασικές αιτίες που δημιούργησαν τη σημερινή οδυνηρή για
την πατρίδα μας εικόνα σε μια ζώνη σημαντικού εύρους στα σύνορά μας με τις
βαλκανικές χώρες.
Η κατάσταση αυτή όχι μόνον δεν είναι ευχάριστη αλλά εγκυμονεί σοβαρούς
εθνικούς κινδύνους. Στις σημερινές συνθήκες, η εισαγόμενη ρύπανση και
πυρκαγιές (πρόσφατο παράδειγμα η κόλαση στην Ήπειρο), η δημιουργούμενη ζώνη
ναρκωτικών, η ανασφάλεια κ.λπ. υποβαθμίζουν τις συνθήκες ζωής και αποτρέπουν
αναστροφή του κλίματος φυγής. Η κατάσταση εμφανίζει στοιχεία μη
αναστρεψιμότητας. Αν στα παραπάνω προβλήματα προστεθεί και εκείνο της
αναβίωσης του εθνικισμού στη γειτονιά μας, τα περιθώρια λιγοστεύουν και οι
πολιτικές ευθύνες μεγιστοποιούνται.
Οι συμπεριφορές που έχουν τη ρίζα τους στον εθνικισμό, τραυματίζουν το κλίμα
αλληλοκατανόησης των λαών και ενισχύουν τον μονοδιάστατο άνθρωπο. Στην
περίπτωσή μας, η ισχυρή παρουσία του κράτους θα αποθαρρύνει εκείνους που
θεωρούν την ανεκτικότητα, την πίστη μας σε μια πολυ-πολιτισμική κοινωνία, την
αλληλεγγύη, την αντιρατσιστική και δημοκρατική παράδοση του λαού μας αδυναμία
και δημιουργούν περιβάλλον ανασφάλειας στους ελάχιστους που δηλώνουν ύπαρξη
«στη ζώνη μαρασμού».
Είναι γεγονός χωρίς αμφισβήτηση ότι το κομμάτι αυτό της πατρίδας μας
διακρίνεται για τη σπάνια ομορφιά του, την ιστορία του και τις αναπτυξιακές
του δυνατότητες. Η φροντίδα του κράτους με τη μορφή στρατηγικού σχεδιασμού,
την ενίσχυση της ασφάλειας, την αξιοποίηση της κοινωνίας της πληροφορίας, την
παροχή κινήτρων και τη δημιουργία κλίματος αισιοδοξίας και προοπτικής θα έχει
αποτέλεσμα σε μικρό χρονικό διάστημα, φτάνει μόνο αυτό να πείσει… Η αλήθεια
είναι ότι η πειστικότητα δεν είναι στην παράδοσή του… Η διαχείριση του
πλούσιου υδάτινου δυναμικού, η διατήρηση και ενίσχυση του καθαρού
περιβάλλοντος, η τόνωση των χαρακτηριστικών του λαϊκού μας πολιτισμού και οι
παραδοσιακές καλλιέργειες θα δημιουργήσουν συνθήκες ανάπτυξης υψηλής ποιότητας
τουρισμού με διατήρηση της… αισθητικής και τόνωση των πολιτιστικών
χαρακτηριστικών μας.
Μια τέτοια προοπτική απαιτεί την ανοικοδόμηση των οικισμών με βάση τη λαϊκή
μας αρχιτεκτονική και παράδοση, τη δημιουργία δικτύων (οδικών, ύδρευσης –
αποχέτευσης, επικοινωνιών) και υποδομών προστασίας του περιβάλλοντος, τη
χωροθέτηση δράσεων συμβατών με το περιβάλλον και την ιστορία κάθε περιοχής, τη
δημιουργία κινήτρων για την εγκατάσταση επιχειρήσεων υψηλών τεχνολογιών… Οι
παραδοσιακές βιοτεχνίες, τα προϊόντα από παραδοσιακές καλλιέργειες και
καθιέρωση σήματος προέλευσης, οι υπηρεσίες υψηλών προδιαγραφών, η αναβίωση των
στοιχείων του λαϊκού μας πολιτισμού και η τόνωση της εκπαίδευσης θα φέρουν
στην επιφάνεια πτυχές της εθνικής μας ζωής που αλλιώς πρέπει να τις
αναζητήσεις στα βιβλία της ιστορίας… εκεί που κοιμάται ό,τι υπήρξε. Το
κυρίαρχο στοιχείο για το ζωντάνεμα μιας περιοχής είναι η απασχόληση, που στη
συνέχεια θα απαιτήσει και θα επιβάλει συνθήκες που θα ενισχύουν την
εκπαίδευση, την ιατρική φροντίδα, την τόνωση της ποιότητας. Η κοινωνία μας
σήμερα έχει τη γνώση, τις δυνατότητες και την εμπειρία (δική της ή άλλων
κοινωνιών) να σχεδιάσει και να υλοποιήσει άμεσα δομές και δράσεις που θα
δίνουν πλεονεκτήματα και ποιότητα στους ανθρώπους που θα (ξαν)αρχίσουν να
ζωντανεύουν το «φρέσκο» της πατρίδας μας. Όπως είναι φυσικό, μια τέτοια
προοπτική απαιτεί ανθρώπινο δυναμικό (όχι γηρασμένο) που πιστεύει στην
αειφορία και μάλιστα ικανό να αφομοιώσει και να αξιοποιήσει τη νέα
πραγματικότητα.
Η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών από απόσταση εκπαίδευση, η κατά
προτεραιότητα εκπαίδευση από το Ανοικτό Πανεπιστήμιο ατόμων από τις ευαίσθητες
αυτές περιοχές και η ένταξη γνωστικών αντικειμένων που ταιριάζουν στην
ανάπτυξή τους (πανεπιστημιακού επιπέδου και τεχνικής εκπαίδευσης, π.χ. σχολές
οικοδόμων), και η με κάθε τρόπο ενθάρρυνση-ειδικά προνόμια είναι παράγοντες
που μπορούν να δημιουργήσουν κλίμα αισιοδοξίας για ένταξη και ανανέωση
ανθρώπινου δυναμικού σε ένα νέο κοινωνικό «γίγνεσθαι». Είναι χρέος όλων μας να
υπάρξουμε… γιατί το οφείλουμε στη δημοκρατική μας ιστορία. Η δημοκρατία δεν
υπήρξε ποτέ χωρίς θάρρος, ευαισθησία και υπευθυνότητα… η δημοκρατία σημαίνει
πολλή ιστορία, λίγο δόγμα, και πάνω απ’ όλα είναι τρόπος ύπαρξης.
Ο καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς είναι πρύτανης του Πανεπιστημίου
Ιωαννίνων
