Έρχονται τα φάρμακα… Ι.Χ.

Φάρμακα εξατομικευμένα για τον κάθε ασθενή, αναστροφή των συνεπειών του

εμφράγματος, μεταμόσχευση κομματιών παγκρέατος σε διαβητικούς ασθενείς,

αναστολή ή και πρόληψη των ρευματικών παθήσεων. Ένας νέος κόσμος ελπίδας που

ανοίγεται στο μέλλον ­ κοντινό ή πιο μακρινό ­ μετά και τις τελευταίες

συγκλονιστικές επιστημονικές γνώσεις.

Ο νομπελίστας της Ιατρικής σερ Τζον Βέιν, που βρίσκεται αυτές τις ημέρες στη

χώρα μας, δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξος ­ τουλάχιστον όχι όσο ο πολύ κόσμος

που πίστεψε ότι με τη χαρτογράφηση του DNA θα λυθούν αυτομάτως όλα τα

προβλήματα και θα σταματήσουν οι αρρώστιες. Εν τούτοις, σε συνέντευξη που

έδωσε στα «ΝΕΑ» δεν διστάζει να προφητέψει εκπληκτικές εξελίξεις της επιστήμης

προς όφελος των ανθρώπων.

«Το γεγονός ότι αναγνωρίστηκε το ανθρώπινο γονιδίωμα είναι πολύ σημαντικό και

είναι σαφές ότι ανοίγει τον δρόμο για νέες θεραπείες. Όχι όμως στα αμέσως

επόμενα χρόνια. Ίσως θα περάσουν 10 ή 20 χρόνια για να έχουμε ουσιαστικό

αποτέλεσμα βασισμένο σ’αυτές τις γνώσεις. Υπάρχουν ακόμη πολλά πράγματα που

πρέπει να μάθουμε. Για παράδειγμα πρέπει να μάθουμε ποιες πρωτεΐνες είναι

αναγκαίες στον οργανισμό, τι δουλειά κάνουν και πολλά άλλα σημαντικά πράγματα

πριν μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε πρακτικά αυτές τις γνώσεις», λέει σερ Τζον

Βέιν.

«Αλλά τώρα οι επιστήμονες έχουν αρχίσει να βρίσκουν διάφορα γονίδια. Ξέρουμε,

τώρα, ότι πολλές αρρώστιες, όπως το άσθμα ή ο διαβήτης, οφείλονται σε γονίδια.

Ένα από αυτά, που το ονομάζουν VEGF, προκαλεί την ανάπτυξη των αιμοφόρων

αγγείων. Επιστημονικές ανακοινώσεις του τελευταίου μήνα από τις ΗΠΑ δείχνουν

ότι εισάγοντας αυτό το γονίδιο στον καρδιακό μύν πετυχαίνουμε προσωρινή

αντιστροφή των συνεπειών των εμφράγματος. Είναι πολύ ενδιαφέρον να

αντιστρέψεις τις συνέπειες ενός καρδιακού επεισοδίου.

Για τον διαβήτη

Για τον διαβήτη, η πραγματική ελπίδα θα ήταν η μεταμόσχευση ενός κομματιού

παγκρέατος στον ασθενή, που θα αναπτυσσόταν, θα ανταποκρινόταν και θα

λειτουργούσε σαν πραγματικό πάγκρεας. Αλλά αυτό δεν προβλέπω να γίνει πριν

περάσουν 10 χρόνια».

Ερ.: Ποιο πεδίο πιστεύεται ότι θα ωφεληθεί περισσότερο ή πιο γρήγορα,

από την αναγνώριση του DNA;

Απ.: Πιστεύω ότι τα πιο άμεσα αποτελέσματα θα είναι στον σχεδιασμό

φαρμάκων για τον κάθε ασθενή, εξατομικευμένων. Γνωρίζοντας ποιο γονίδιο είναι

ελαττωματικό θα μπορείς να πεις και ποιο φάρμακο είναι το πιο αποτελεσματικό

για τον συγκεκριμένο ασθενή. Για παράδειγμα υπάρχουν πολλά φάρμακα για τη

μείωση της αρτηριακής πίεσης. Θα πρέπει να είναι δυνατό, τα επόμενα λίγα

χρόνια, να πούμε, βλέποντας τα γονίδια του ασθενούς, ότι θα έχουμε καλύτερα

αποτελέσματα με αυτό ή εκείνο το φάρμακο.

Ερ.: Και τι γίνεται με τις ρευματικές παθήσεις, με τις οποίες έχετε

ιδιαίτερα ασχοληθεί; Με τόση γνώση υπάρχει ελπίδα να καταφέρουμε να δαμάσουμε

αυτή την κατηγορία ασθενειών που ταλαιπωρεί εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους σε

όλο τον κόσμο.

Προβλήματα στο στομάχι

Απ.: Υπάρχει πολύ σημαντική εξέλιξη στην αντιμετώπισή τους με νέα

φάρμακα. Έως τώρα το πρόβλημα ήταν πώς θα αντιμετωπίσεις τη φλεγμονή χωρίς να

προκαλέσεις προβλήματα στο στομάχι. Ξέρετε, μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, κάθε

χρόνο 100.000 άνθρωποι καταλήγουν στο νοσοκομείο εξαιτίας τέτοιων

γαστρεντερικών προβλημάτων (αιμορραγίες, διατρήσεις, εξελκώσεις, κ.λπ.), τα

οποία είναι παρενέργειες της χρήσης των συμβατικών μη στεροειδών

αντιφλεγμονοδών φαρμάκων και από αυτούς το 15% πεθαίνει στην Εντατική. Στα νέα

φάρμακα (π.χ. μελοξικάμη) οι φαρμακοοικονομικές μελέτες έδειξαν ότι οι

παρενέργειες είχαν μειωθεί δραματικά ­ έως και 50%. Επιπλέον, έρευνες στα

πειραματόζωα και στη συνέχεια σε ανθρώπους έδειξαν ότι είχαν δράση και στον

καρκίνο του παχέος εντέρου, ίσως και σε άλλους καρκίνους, ενώ υπάρχουν

ενδείξεις ότι ίσως έχει αποτελέσματα στην νόσο Αλτσχάιμερ.

Αργή πρόοδος

Δυστυχώς, όμως, δεν υπάρχει πρόοδος στο πεδίο της αναστολής ή της πρόληψης της

νόσου. Βέβαια, έχουν ήδη αρχίσει να δημιουργούν στα εργαστήρια αντισώματα που

να ανιχνεύουν τις πρωτεΐνες που προκαλούν τις αρθρίτιδες, αλλά η πρόοδος είναι

πολύ αργή. Τα πρώτα δείγματα αναστολής της νόσου υπάρχουν, αλλά η θεραπεία

είναι ακόμη τόσο ακριβή ώστε δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το κοινό. Όμως,

ήδη στα εργαστήρια των ΗΠΑ και της Αγγλίας παράγονται τέτοια αντισώματα, τα

λένε TNF, τα οποία χορηγούνται με ένεση και πιστεύω ότι θα είναι έτοιμα σε 2-3

χρόνια.

Προς το παρόν, πάντως, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να

αντιμετωπίσουμε τα συμπτώματα.

Ερ.: Και τι γίνεται με τα καρδιαγγειακά. Πριν από τρία χρόνια είχατε

προβλέψει ότι θα χρησιμοποιηθεί καρδιά χοίρου.

Απ.: Είναι ακόμη εκεί, αλλά δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί γιατί δεν έχει

λυθεί ακόμη το πρόβλημα της ασφάλειας από τη μετάδοση ιών από το ζώο στον

άνθρωπο. Είδα αυτές τις ημέρες την άποψη ότι το AIDS ξεκίνησε από χιμπαντζή.

Δεν το βρίσκω πιθανό, αλλά ο φόβος πάντα υπάρχει και αν δεν βρεθεί τρόπος να

είσαι σίγουρος ότι δεν θα μεταφέρεις άλλες αρρώστιες δεν μπορείς να κάνεις τη

μεταμόσχευση. Πιστεύω, όμως, ότι κι αυτό είναι ένα πρόβλημα που θα λυθεί τώρα.

Τα καρδιαγγειακά

Πάντως, υπάρχει μεγάλη πρόοδος σε ό,τι αφορά τα καρδιαγγειακά. Υπάρχουν σήμερα

υπερσύγχρονα αντιυπερτασικά ή φάρμακα που κατεβάζουν τη χοληστερίνη ή

εμποδίζουν την απορρόφηση του λίπους που χρησιμοποιούνται πλέον ευρύτατα

μειώνοντας τους παράγοντες κινδύνου. Θα διαβάσατε ίσως την περίπτωση του

ανθρώπου που πραγματικά γύρισε από τον θάνατο και ζει με τη βοήθεια μιας

ηλεκτρικής καρδιάς, μιας αντλίας, εμφυτευμένης στο στήθος του. Είναι

πραγματικά εντυπωσιακό επίτευγμα. Κι ακόμη αναμένεται ότι μέσα στον χρόνο θα

είναι έτοιμη μια θεραπεία εισαγωγής κύτταρων (stem cells) σε άτομα που έχουν

υποστεί εγκεφαλικό με την ελπίδα ότι θα τους βοηθάει να συνέλθουν από αυτό.

Κλείνοντας τη συνέντευξή του ζητάμε από τον διάσημο νομπελίστα να μας μιλήσει

για τα καινούργια του ενδιαφέροντα. Η απάντηση είναι απροσδόκητη: «Σκέπτομαι

να γράψω την αυτοβιογραφία μου». Το πιο σημαντικό σημείο σ΄ αυτήν θα είναι,

όπως μας αποκάλυψε, η ιστορία της ανακάλυψης για την οποία πήρε το Νόμπελ.

Ανακάλυψε πώς δρα η ασπιρίνη

Γεννήθηκε σ’ ένα χωριό της Αγγλίας το 1927. Σπούδασε χημεία και φαρμακολογία

και εργάστηκε ως ερευνητής στην Οξφόρδη, το Γιέιλ και άλλα πανεπιστήμια, αλλά

και στη φαρμακευτική βιομηχανία.

Ανακάλυψε ότι όλα τα μέλη των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (στα

οποία περιλαμβάνεται η ασπιρίνη) με διαφορετική χημική σύνθεση δρούσαν

αναστέλλοντας το ένζυμο-κλειδί στη βιοσύνθεση της προσταγλανδίνης (το οποίο

τώρα αποκαλούμε κυκλοοξυγενάση ή COX ) και προσέφερε μια ολοκληρωμένη εξήγηση

για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, αλλά και για τις παρενέργειές τους.

Το 1982 πήρε το βραβείο Νόμπελ στη φυσιολογία/ιατρική και πολλά άλλα πριν ή

ύστερα από αυτό. Η ανακάλυψη συμπληρώθηκε το ’90 από έναν άλλον ερευνητή, τον

Νίντλεμαν, που βρήκε ότι υπάρχουν δύο ειδών ένζυμα Κοξ και είναι το δεύτερο

που προκαλεί τις φλεγμονές.