Ένας υπέροχος άνθρωπος και μια ωραία γυναίκα δεν υπάρχει πια ανάμεσά μας.

Πρόκειται για την Ελίζα Γουλανδρή, το γένος Καραδόντη, σύζυγο του εφοπλιστή

Βασίλη Γουλανδρή, από την Άνδρο.

Όπως έγραψε στη «Φιγκαρό» ο συγγραφέας και μέχρι πρότινος πρόεδρος της

Γαλλικής Ακαδημίας Μορίς Ντριόν: «Η Ελίζα, που πέθανε στις 25 Ιουλίου στην

Αθήνα, ήταν από τις πιο όμορφες γυναίκες στον κόσμο. Είχε διατηρήσει, ώς την

πιο προχωρημένη ηλικία, την καθαρότητα των χαρακτηριστικών, την ευγένεια της

κορμοστασιάς, τη γοητεία της φωνής που θάμπωναν τους πάντες. Ο χρόνος κύκλωνε

αυτό το ελληνικό άγαλμα γυναικείας ομορφιάς δίχως να το αγγίζει, δίχως να το

φθείρει. Ήταν η μεγάλη δέσποινα της θάλασσας…

[…] Συγχρόνως η Ελίζα σχεδίαζε, σε πείσμα ατελείωτων διοικητικών δυσκολιών,

να δωρίσει στην Αθήνα ένα νέο μουσείο που θα έχτιζε ο Πέι. […]».

Και στο σημείο ακριβώς αυτό την συναντώ. Είμαι μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου

του Δήμου Αθηναίων και υπερασπίζομαι, εις πείσμα των περιοίκων που αντιδρούν

στην ανέγερση του Μουσείου (διότι θα τους χαλάσει, φοβούνται, την ηρεμία τους,

στη Ρηγίλλης), με το επιχείρημα ότι και μόνο για το κτίσμα του Πέι (ανεξάρτητα

δηλαδή από τα εκθέματα που θα στεγάσει) θα αυξηθεί ο καλοκαιρινός τουρισμός

της πρωτεύουσας κατά 200.000 επισκέπτες.

Όπως έγινε και στο Παρίσι, όπου η Πυραμίδα του Λούβρου, που έχτισε ο Πέι,

συγκεντρώνει, (ανεξάρτητα από το ίδιο το Λούβρο) περίπου δύο εκατομμύρια

επισκέπτες τον χρόνο.

Καθώς οι δημοτικές συνεδριάσεις μεταδίδονταν από τον δημοτικό ραδιοφωνικό

σταθμό 9,84, έναν χρόνο αργότερα, το 1995, που βρέθηκα στο Παρίσι, η Ελίζα

θέλησε να γνωρίσει τον άγνωστο υπερασπιστή της. Έτσι, έγινε η γνωριμία μας που

εξελίχθηκε σε βαθιά φιλία, καθώς η προσωπικότητά της ανέστειλε όλες τις

προκαταλήψεις που μπορούσα να έχω για την «πλωτή τάξη» των εφοπλιστών.

Στη συνέχεια, με τη Βάσω Παπαντωνίου γίναμε από τους πιο ένθερμους

υποστηρικτές της επιθυμίας της Ελίζας, να χτίσει το μουσείο με δικά της έξοδα,

για να στεγάσει την πλουσιότατη συλλογή της πινάκων ζωγραφικής αμυθήτου αξίας.

(Περίπου όσης και ο ετήσιος προϋπολογισμός του ελληνικού κράτους).

Το εμπόδιο των περιοίκων ξεπεράστηκε, αλλά σκοντάψαμε στα αναπόφευκτα αρχαία.

Εκεί που τσιμεντώθηκε όλη η Αθήνα για να χτιστούν οι φριχτές πολυκατοικίες

της, εκεί που το Αττικό Μετρό κατάφερε να τα ξεπεράσει πηγαίνοντας σε βάθος

μεγαλύτερο, μόλις έπεσε η δαγκάνα του εκσκαφέα, βγήκε, ούτε λίγο ούτε πολύ,

το… Λύκειο του Αριστοτέλη. (Το οποίο προχθές εστεγάσθη).

Πρώτη η Ελίζα παραιτήθηκε του οικοπέδου που της είχε παραχωρήσει η κυβέρνηση

Μητσοτάκη. Τώρα έπρεπε να εξευρεθεί άλλο οικόπεδο. Και βρέθηκε, με τη φιλότιμη

συμπαράσταση του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, του Κώστα Λαλιώτη, και της τότε υπουργού

Πολιτισμού κυρίας Ελισάβετ Παπαζώη, γωνία Βασ. Σοφίας και Ριζάρη.

Όμως, ο υπέργηρος Πέι έπρεπε να αναμορφώσει βάσει του νέου χώρου τα σχέδια του

μουσείου του, που τα έφτιαξε με βάση το οικόπεδο της Ρηγίλλης. Το έκανε

πρόθυμα και το ζήτημα ξαναπήρε τον δρόμο του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου

Αθηναίων, που αυτήν τη φορά ομόφωνα (!) το καταψήφισε.

Ήταν η ημέρα που η Ελίζα Γουλανδρή έκανε τα εγκαίνια της έκθεσης Χένρι Μουρ

στο άλλο Μουσείο που δημιούργησε στη γενέτειρα του άνδρα της Βασίλη, στην

Άνδρο. Και εκεί ξανά η χολή την ενόχλησε. Χολόσκασε, (γι’ αυτό λέμε «μη

χολοσκάς»). Και μπήκε για εγχείρηση, απ’ όπου δεν βγήκε ζωντανή.

Και τώρα τι θα γίνει, αναρωτιούνται εναγώνια οι φίλοι της και οι υποστηρικτές

της. Θα μείνει «το όνειρο της Ελίζας», όπως έγραψαν οι εφημερίδες ή ήρθε η

στιγμή «τα όνειρα να πάρουν εκδίκηση»;

Ο κύριος Πρωθυπουργός, μιλώντας για τη χωματερή του Κουρουπητού, είπε πολύ

σωστά ότι καμιά κυβέρνηση δεν μπορεί να προχωρήσει στο έργο της, αν οι

πολίτες-δημότες δεν είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν. Χρειάζεται χωματερή. Ο

καθένας, όμως, την θέλει στην περιοχή του άλλου.

Στον τόπο μας, προσφέρεται μία από τις πιο σημαντικές συλλογές πινάκων

ζωγραφικής που υπάρχουν στον κόσμο. Την θέλουμε; Αν οι χωματερές είναι για

ό,τι πετάμε, τα μουσεία χρειάζονται για ό,τι συλλέγουμε.

Λοιπόν; Τώρα που πέθανε η Ελίζα Γουλανδρή, ποιος θα συνεχίσει την προσπάθεια,

για να δοθούν τα έργα αυτά στο ελληνικό κράτος; Χάσαμε στη δεκαετία του ’70 τη

συλλογή του Κριστιάν Ζερβού (του ανθρώπου που ανακάλυψε τον Πικασό), χάσαμε

στη δεκαετία του ’80 τη συλλογή του Αλέξανδρου Ιόλα, που την προσέφερε στο

κράτος που δεν την δεχόταν. Αντίθετα, στη δεκαετία του ’90 αγοράσαμε, έναντι

δισεκατομμυρίων, τη συλλογή Κωστάκη. Και τη συλλογή Βασίλη και Ελίζας

Γουλανδρή, αξίας τρισεκατομμυρίων; Μ’ αυτήν τι θα κάνουμε; Η Γαλλία προσέφερε

στην Ελίζα γη και ύδωρ για να την αποκτήσει. Εμείς, προς το παρόν, προσφέρουμε

μόνο γη, για να θάβουμε όσους μας αγαπούν.

Τελευταία Νέα