Φήμες, το… παραδοσιακό εργαλείο

Στο νέο βιβλίο του δημοσιογράφου Δημήτρη Στεργίου «Της Σοφοκλέους το

κάγκελο», που θα κυκλοφορήσει σύντομα από τις εκδόσεις «Παπαζήση»

παρουσιάζονται οι δώδεκα ανοδικοί και καθοδικοί χρηματιστηριακοί κύκλοι, που

επανελήφθησαν σχεδόν ομοιόμορφα ως φάρσα, κωμωδία, τραγωδία και ιλαροτραγωδία,

από το 1972 έως σήμερα.

Το ένα κεφάλαιο από το βιβλίο αυτό δημοσιεύθηκε χθες.

Η υπερτριακονταετής εμπειρία του Δημήτρη Στεργίου ως ρεπόρτερ, αναλυτή και

σχολιαστή των χρηματιστηριακών εξελίξεων στη χώρα μας από το 1972 έως σήμερα

στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» και το περιοδικό «Οικονομικός Ταχυδρόμος» ξεχειλίζει

στο νέο βιβλίο του.

Πρόκειται για ένα βιβλίο που θυμίζει πολλά στους παλαιότερους επενδυτές και

τα παλαιότερα κορυφαία στελέχη της ελληνικής τραπεζικής αγοράς και

κεφαλαιαγοράς και μαθαίνει περισσότερα στους νεώτερους επενδυτές, αναλυτές,

οικονομολόγους, φοιτητές και δημοσιογράφους.

Μην εκπλήσσεστε από όσα διαβάζετε ή ακούτε σήμερα για το κόμμα του

Χρηματιστηρίου, για την ανάμειξη της πολιτικής στο Χρηματιστήριο, για τον φόβο

των κομμάτων από μιαν, ενδεχομένως, μήνιν των επενδυτών του Χρηματιστηρίου σε

περίπτωση κατάρρευσης των τιμών των μετοχών. Τα ίδια λέγονταν ή γίνονταν και

πριν από είκοσι πέντε χρόνια.

Τότε, λοιπόν, όταν ο πυρετός το πρώτου, μετά την κατάρρευση του στρατιωτικού

καθεστώτος, προεκλογικού αγώνα ήταν πάρα πολύ υψηλός, κυριαρχούσε η ερώτηση ή

συζητούνταν κατά πόσον η πολιτική, τα κόμματα επηρεάζουν ή επηρεάζονται από

την κατάσταση στην οδό Σοφοκλέους, κατά πόσον μπορεί να είναι «καραμανλικό» ή

«κεντρώο» ή «ανδρεϊκό» το Χρηματιστήριο! Σε απάντηση μεταφέρουμε το κλίμα της

εποχής εκείνης. Στην αρχή, δηλαδή μετά το ξανάνοιγμα του Χρηματιστηρίου, το

κλίμα ήταν ανοδικό και αποδόθηκε στην ικανοποίηση των επενδυτών από την

πολιτική αλλαγή και στη συνέχεια στην προεξόφληση του επιθυμητού εκλογικού

αποτελέσματος! Την άνοδο αυτή συνόδευσε πτώση, η οποία αποδόθηκε στη δυσφορία

των επενδυτών από τα ισχνά αποτελέσματα των μέτρων που είχε ανακοινώσει η

κυβέρνηση! Επίσης, η νέα άνοδος, που συνόδευσε την προηγούμενη πτώση,

αποδόθηκε στην προεξόφληση νέας ανόδου την επομένη των εκλογών! Και το βιολί

βιολάκι. Ποια ήταν τώρα η πραγματικότητα; Μα, η κερδοσκοπία και τα γνωστά

«παιχνίδια προς τα πάνω» και τα γνωστά «παιχνίδι προς τα κάτω»! Τα μέσα είναι

πολλά, αλλά τα πιο αποτελεσματικά είναι η «φήμη» (τάχα μυστικά στο αυτί του

ενός, που σπεύδει να τα μεταφέρει στο αυτί του άλλου και ούτω καθεξής) και οι

διαδόσεις. Φήμες, λοιπόν, και τότε (ήδη, έχουμε αναφέρει, παρεμπιπτόντως,

μερικές τέτοιες πονηρές για την παλιά αυτή περίοδο), αλλά και σήμερα (ας μην

ξεχάσουμε να αναφέρουμε την πρόσφατη, δηλαδή αυτή που κυκλοφόρησε στις 13

Οκτωβρίου 1999 για επικείμενη τάχα μείωση των επιτοκίων, η οποία είχε ως

αποτέλεσμα να «γυρίσει» ο πίνακας του Χρηματιστηρίου από αρνητικό σε θετικό,

με ωφελημένες, κυρίως, τις τραπεζικές μετοχές).

Ο «γκαντέμης» Κων. Μητσοτάκης!

Την ανάληψη του υπουργείου Συντονισμού από τον Κων. Μητσοτάκη και του

υπουργείου Οικονομικών από τον Αθανάσιο Κανελλόπουλο περί τα μέσα περίπου του

Μαΐου 1978 υποδέχθηκαν οι επενδυτές με… ορυμαγδό προσφοράς, η οποία είχε

αρχίσει από τις προηγούμενες συνεδριάσεις, μολονότι πολλοί οικονομικοί και

επενδυτικοί κύκλοι προεξοφλούσαν ότι γρήγορα οι νέοι υπουργοί θα έδιναν στο

Χρηματιστήριο το «φιλί της ζωής». Η αισιοδοξία αυτή στηριζόταν στο γεγονός ότι

και οι δύο νέοι υπουργοί διακρίνονταν ιδιαίτερα για την «αδυναμία» τους

απέναντι στην κεφαλαιαγορά. Πράγματι, από τα σχετικά στοιχεία του αρχείου μας

προέκυπτε τότε ότι βάσει των όσων ίσχυαν έως τότε για την κεφαλαιαγορά

αποτελούσε ένα γνωστό «ενδιάμεσον σημείωμα επί των υπό επεξεργασίαν προτάσεων

διά την ανάπτυξιν της κεφαλαιαγοράς» του Απριλίου 1965, όταν υπουργός

Συντονισμού ήταν πάλι ο Κ. Μητσοτάκης. Η βασική όμως καινοτομία του

«Σημειώματος» αυτού συνίστατο στο ότι προτεινόταν η καθιέρωση και στην Ελλάδα

του θεσμού εταιρειών χαρτοφυλακίου μεταβλητού κεφαλαίου, των γνωστών δηλαδή

αμοιβαίων κεφαλαίων, που τελικά ιδρύθηκαν στην Ελλάδα το 1972 και λειτούργησαν

το 1973.

Από την άλλη μεριά, ο Αθαν. Κανελλόπουλος πίστευε ότι η μακροπρόθεσμη πίστη

ήταν έργο της κεφαλαιαγοράς. Η λύση αυτή, όπως υποστήριξε σε μια παλιά του

συνέντευξη, είναι ιδεώδης. Ωστόσο η οργάνωση και λειτουργία της κεφαλαιαγοράς

σε χώρες με χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης ή με έλλειψη παράδοσης ή ακόμη με έλλειψη

επαρκούς και δημιουργικής επιχειρηματικής πρωτοβουλίας ήταν, σημειώνει,

δύσκολη.

Έτσι ένα μέρος των μακροπρόθεσμων δανείων χορηγείται από τους τραπεζικούς

φορείς ή άλλους πιστωτικούς οργανισμούς. Πάντως, το μόνιμο λάθος, υπογράμμιζε

ο κ. Κανελλόπουλος, ήταν πως, διατηρώντας την ευκολία των μακροπρόθεσμων

χορηγήσεων από τις τράπεζες, κάνουμε τον «οκνηρό επιχειρηματία να προτιμά την

τραπεζική διαδικασία από την προσφυγή στην κεφαλαιαγορά». Και συνεχίζοντας

υποστήριζε ότι «στο σημείο αυτό χρειάζεται η λήψη μέτρων αυτόματης εφαρμογής

από τη Νομισματική Επιτροπή».

«Κλεφτοπόλεμος» γύρω από την κάλπη το 1981

Τρεις μόνο μέρες πριν από τις εκλογές και ο «κλεφτοπόλεμος» συνεχιζόταν στην

οδό Σοφοκλέους με… αβέβαιη έκβαση. Κάποιες προσπάθειες που καταβλήθηκαν για

αλλαγή του σκηνικού στο κάγκελο του Χρηματιστηρίου έδειχναν ότι είχε «πάρει

διαζύγιο» από την ελληνική κεφαλαιαγορά, η οποία ενεπλάκη κι αυτή στον

προεκλογικό αγώνα, με συνθήματα που δεν είχαν καμία σχέση με τα προβλήματα που

την ταλάνιζαν τα τελευταία χρόνια.

Με τα προβλήματα αυτά θα βρισκόταν αντιμέτωπη από την πρώτη κιόλας ημέρα η νέα

κυβέρνηση κι από τη λύση που θα δινόταν εξαρτιόταν αν θα πρέπει να συνεχίζει

να λειτουργεί ή αν θα έκλεινε τελικά το Ελληνικό Χρηματιστήριο.

Πάντως, ηρεμία αναμονής επικράτησε στην πρώτη μετεκλογική συνεδρίαση (Δευτέρα

19 Οκτωβρίου) του Χρηματιστηρίου, μετά τη μεγάλη εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ.

Αυτή την εικόνα παρουσίασε τη Δευτέρα η χρηματιστηριακή αγορά, η οποία

χαρακτηριζόταν κατά την ίδια συνεδρίαση από προσέλευση πολλών επενδυτών και

από έλλειψη προσφοράς. Γενικά, στη συνεδρίαση της Δευτέρας δεν παρατηρήθηκε

καμία σχεδόν πίεση στις μετοχές των εταιρειών, οι οποίες τελούσαν, σύμφωνα με

το πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ, υπό κοινωνικοποίηση! Συγκεκριμένα, οι τράπεζες

έκλεισαν σχεδόν στις ίδιες τιμές, ενώ ο Ηρακλής και ο Τιτάν έχασαν μόνο 10

δραχμές.

Επενδυτικοί κύκλοι της οδού Σοφοκλέους τόνιζαν ότι η ηρεμία αυτή θα

συνεχιζόταν και στις επόμενες συνεδριάσεις χωρίς να αποκλείουν και ανάκαμψη

της αγοράς και, συνεπώς, άνοδο των τιμών!

Δεν υπήρχε αμφιβολία ότι ανάμεσα στα άμεσα προβλήματα που είχε να

αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση ήταν και εκείνο του Χρηματιστηρίου, που τα

τελευταία χρόνια είχε πάρει κοινωνικές κυρίως διαστάσεις.

Τεράστιες περιουσίες των αποταμιευτών εξανεμίσθηκαν από την πτώση των τιμών

των μετοχών και τον πληθωρισμό, ενώ πάρα πολλοί επενδυτές εγκατέλειψαν

έντρομοι την οδό Σοφοκλέους, ρίχνοντας το λίθο του αναθέματος στην ελληνική κεφαλαιαγορά.