Αναζήτηση
«Ήμουν κι εγώ ένας απ΄ αυτούς που μοιράστηκαν την έκπληξη και τον θαυμασμό ολόκληρου του κόσμου για την ηρωική αντίσταση του ελληνικού λαού ενάντια στους φασίστες κατακτητές, στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι άνθρωποι του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ που περνούσαν απ΄ την Τουρκία, έρχονταν σ΄ επαφή μαζί μας, μάς μετέφεραν τα μηνύματά τους και μάθαιναν τις δικές μας θέσεις. Ως Τούρκοι επαναστάτες ενδιαφερόμασταν άμεσα για τον απελευθερωτικό αγώνα του ελληνικού λαού. Μόνο που το ενδιαφέρον αυτό δεν αρκεί για να εξηγήσει πώς βρέθηκα εθελοντής στις τάξεις του Δημοκρατικού Στρατού…».
Μπορεί η ελληνική έκδοση του βιβλίου του Μιχρί Μπελί με τίτλο «Καπετάν Κεμάλ» να καθυστέρησε 24 χρόνια- τόσα πέρασαν από την πρώτη έκδοση στα τουρκικά, το 1985-, έρχεται όμως να εμπλουτίσει την ιστορική γνώση για τα γεγονότα του ελληνικού εμφυλίου την περίοδο 1946-49. Παράλληλα φωτίζει τη συμμετοχή ξένων εθελοντών που πολέμησαν στο πλευρό των ανταρτών καθώς και αγωνιστών που εντάχθηκαν στον Δημοκρατικό Στρατό και προέρχονταν από τις τάξεις της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης.
«Καπετάν Κεμάλ» ήταν το ψευδώνυμο του Μιχρί Μπελί στη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου. Ο ίδιος, γεννημένος στη Σηλυβρία της Ανατολικής Θράκης το 1916, με πλού σιες σπουδές στην Τουρκία και τις ΗΠΑ, προερχόμενος από αστική οικογένεια της εποχής, εντάχθηκε από μικρός στην προοδευτική διανόηση της χώρας του και αυτό το πλήρωσε με διωγμούς, φυλακίσεις και εξορίες που κράτησαν για παραπάνω από 50 χρόνια.
Τα ίχνη της ιστορικής αυτής φυσιογνωμίας αναζήτησαν και εντόπισαν στην Κωνσταντινούπολη πριν από λίγα χρόνια ο εκδότης Ανδρέας Καφετζής, ο δημοσιογράφος Σαμή Καραμπουγιούκογλου, ο σκηνοθέτης Φώτος Λαμπρινός που δημιούργησε αργότερα ένα ντοκιμαντέρ, αναζητώντας το νήμα της ιστορίας του στα βουνά της Ροδόπης, στην περιοχή της Οργάνης, ενώ τη μετάφραση του βιβλίου στα ελληνικά έκανε η δημοσιογράφος Φραγκώ Καράογλαν.
Ποιος όμως είναι πράγματι ο Μιχρί Μπελί που στα 93 του χρόνια, το 2007, ταξίδεψε στη Θράκη για να ξαναδεί τα χώματα όπου πολέμησε τη δεκαετία του ΄40 και πώς έφτασε να γίνει ένας σημαντικός και κατά πάσα πιθανότητα ο μοναδικός καπετάνιος από ξένη χώρα που πολέμησε για τις ιδέες και τα ιδανικά της Αριστεράς μέσα από τον ΔΣΕ;
«Η έχθρα που είχε συσσωρευτεί 
Εκεί λοιπόν, στα χρόνια του μεσοπολέμου, τη δεκαετία του ΄30, σφυρηλατούνται για πρώτη φορά στην ψυχή του Μιχρί Μπελί τα φλογερά αισθήματα φιλίας και συντροφικότητας για τον ελληνικό λαό. Και όταν θεώρησε εκείνος, δέκα χρόνια μετά, την ανάγκη να εκπληρώσει το διεθνιστικό του καθήκον, δεν δίστασε καθόλου να περάσει τα σύνορα και να γίνει στα βουνά της Ροδόπης ο «Καπετάν Κεμάλ».
Ο ίδιος ομολογεί ότι εμπνευστής των ιδανικών του ήταν ο Θούριος του Ρήγα, κομμάτι του οποίου περιέχεται στην αγγλική έκδοση του βιβλίου. «Τα χρόνια που ήμουν στην ελληνική αντίσταση είναι για μένα ένα κομμάτι της ζωής μου γεμάτο πολύτιμες αναμνήσεις. Αναμνήσεις από τους συναγωνιστές μου, ανθρώπους που εκτιμούσα κι είχα δεθεί μαζί τους», αναφέρει ο Μιχρί Μπελί, ξετυλίγοντας το κουβάρι των αναμνήσεών του από τη ζωή και τους αγώνες του στα βουνά της Θράκης. «Δεν μ΄ ενδιαφέρει αυτή τη στιγμή ποιος καθαιρέθηκε και καταφρονέθηκε και ποιος όχι. Επάνω στο βουνό, τραγουδούσαν με την ίδια ζέση το τραγούδι του Μάρκου και το τραγούδι του Ζαχαριάδη», τονίζει.
Θυμάται πώς του δόθηκε το ψευδώνυμο «Καπετάν Κεμάλ», που έμελλε να τον συνοδεύει μέχρι και σήμερα. «Κάθε φορά που επιστρέφαμε από αποστολή, ο Λάμπρος άκουγε με προσοχή την αναφορά που του έκανα. Επικροτούσε τα περισσότερα απ΄ όσα του έλεγα. Μια φορά μου είπε: “Πώς να σε φωνάζουμε εσένα, εδώ στο βουνό χρειάζεσαι ένα ψευδώνυμο”. Έδειχνε αποφασισμένος να γίνει νονός μου. “Να σε λέμε Κεμάλ”, είπε. “Ο λαός εδώ πέρα αγαπάει το όνομα Κεμάλ”. Το ενδιαφέρον δεν είναι που το όνομα Κεμάλ άρεσε στους Τούρκους, αλλά που και οι Έλληνες το βλέπανε θετικά…».
Με ζηλευτή διαύγεια για τα 93 του χρόνια περιγράφει τις αντιδράσεις των πολιτών της μειονότητας στα βουνά της ελληνικής Θράκης, όταν ερχόταν πρόσωπο με πρόσωπο με αποσπάσματα ανταρτών. «Λίγο αργότερα μετακινηθήκαμε ανατολικότερα. Θα στρατοπεδεύαμε στα βουνά πάνω από τον κάμπο της Κομοτηνής. Αφού φτάσαμε στο καινούργιο μέρος, μια ομάδα τεσσάρων- πέντε έμπειρων και δοκιμασμένων μαχητών με μένα επικεφαλής, αρχίσαμε να τριγυρνάμε στα χωριά. Τα πιο πολλά ήταν τούρκικα και πομάκικα. Είναι ωραία τα βουνά της Ροδόπης. Αυτό το λέω όμως τώρα. Ο αντάρτης δεν νοιάζεται για την ομορφιά ή την ασχήμια της φύσης». «Συγκεντρώσαμε τους χωρικούς και εγώ τους εξηγούσα για ποιον λόγο αγωνιζόταν ο Δημοκρατικός Στρατός. Οι άνθρωποι αυτοί είχαν τραβήξει πολλά στο παρελθόν από τις αντιδραστικές ελληνικές κυβερνήσεις. Ακόμα χειρότερα είχαν δει από τη βουλγαρική κατοχή. Ήξεραν τι σήμαινε φασισμός. Τον είχαν δοκιμάσει στο πετσί τους, γι΄ αυτό καταλάβαιναν τι έλεγα. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι η επίσημη τουρκική πολιτική ήταν με το μέρος της ελληνικής αντίδρασης…».
60 χρόνια μετά
Έχουν περάσει εξήντα χρόνια, αλλά ο Καπετάν Κεμάλ, ο διοικητής του Τάγματος των Οθωμανών, έχει μείνει βαθιά χαραγμένος στη μνήμη όσων είχαν ζήσει εκείνες τις ημέρες. Το βιβλίο, όπως αναφέρει ο Ανδρέας Καφετζής, είναι μια αυτοβιογραφική μαρτυρία του ίδιου του Μιχρί Μπελί για τη ζωή του, ενώ ο Φώτος Λαμπρινός βραβεύτηκε φέτος στο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης, ξεπλέκοντας το κουβάρι της ιστορίας του 93χρονου στην Τουρκία αλλά και στα βουνά της Ροδόπης. Τους επόμενους μήνες σχεδιάζεται η παρουσίαση της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου στη Θράκη.
