«Ονομάζομαι Νίκος και κατοικώ στον οικισμό Αγίας Σοφίας. Δεν έχω ταυτότητα, ούτε άλλα χαρτιά. Έχω δώδεκα παιδιά, από τα οποία κάποια δεν είναι δηλωμένα», λέει στα «ΝΕΑ» ένας από τους περίπου 2.500 σκηνίτες Τσιγγάνους του «καταυλισμού των ανύπαρκτων», στις όχθες του Γαλλικού ποταμού.


Οι περισσότεροι από τους σκηνίτες Τσιγγάνους είναι πρόσωπο ανύπαρκτο αφού δεν δηλώθηκε ποτέ στο Ληξιαρχείο, δεν εγγράφηκε στα Δημοτολόγια. Ακόμη και όταν κάποιος από αυτούς πεθάνει, προκειμένου να εκδοθεί άδεια ταφής απαιτείται να πιστοποιήσουν δύο μάρτυρες ότι ο νεκρός ήταν πρόσωπο υπαρκτό.

Ο Νίκος μοιάζει να είναι πενήντα ετών πάνω-κάτω. Κρατά στην αγκαλιά του ένα μωρό και λέει ότι η γυναίκα του γυρίζει στις γειτονιές και στα εργοστάσια, ψάχνοντας παλιοσίδερα και ρούχα. Ζουν μέσα στη λάσπη και τη βρωμιά. Κάθε βράδυ

ΧΩΡΙΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Τα αδήλωτα Τσιγγανόπουλα δεν πάνε σχολείο, δεν κάνουν εμβόλια, δεν έχουν περίθαλψη ούτε δικαιώματα

κοιμούνται κάτω από νάιλον και παλιοσανίδες, προσπαθώντας να ζεσταθούν καίγοντας σάπιες παλέτες.

Στο διπλανό παράπηγμα η Μαρία πλένει πιάτα στο πάτωμα, σε μια λεκάνη με σχεδόν ανύπαρκτη σαπουνάδα. Στην ερώτηση αν έχει ταυτότητα, γελά και συνεχίζει να καπνίζει.

Ο «πρότυπος» οικισμός

«Δεν έχουμε νερό και αποχετεύσεις. Τα λεωφορεία περνούν ένα χιλιόμετρο μακριά», λέει ο πρόεδρος του οικισμού Αγίας Σοφίας, Παναγιώτης Σαμπάνης. Κι όμως, κάποτε, ο συγκεκριμένος οικισμός ήταν πρότυπος για την εγκατάσταση των Ρομά. Σύμφωνα με την «Οικοκοινωνία» (την κίνηση πολιτών στη Θεσσαλονίκη που ασχολείται με θέματα των Ρομά) το πρόβλημα των σκηνιτών Τσιγγάνων που δεν δηλώνονται- ή δηλώνονται με λανθασμένα ή ελλιπή στοιχεία- στις δημόσιες υπηρεσίες, πηγάζει πρωτίστως από τη νομαδική ζωή τους. Το Τσιγγανόπουλο γεννιέται κι αμέσως η οικογένεια φεύγει για γυρολογικό εμπόριο ανά την Ελλάδα. Πολλά ζευγάρια κάνουν τσιγγάνικο παραδοσιακό γάμο κι όχι θρησκευτικό. Ο άντρας πρέπει να αναγνωρίσει τα παιδιά, διαφορετικά αυτά θεωρούνται αγνώστου πατρός. Επιπλέον, ιδιαίτερα οι σκηνίτες Τσιγγάνοι, σπάνια γεννούν σε νοσοκομεία.

«Οι περισσότεροι σκηνίτες», λέει η κ. Θάλεια Καλογήρου, διευθύντρια της «Οικοκοινωνίας», «έχουν άγνοια των δικαιωμάτων τους. Δεν ξέρουν πού να απευθυνθούν, ενώ στη συντριπτική πλειονότητά τους είναι αναλφάβητοι. Κάποιες φορές οι ίδιοι οι υπάλληλοι στις δημόσιες υπηρεσίες δεν τους αντιμετωπίζουν σωστά».

Τι σημαίνει όμως στην πράξη για ένα Τσιγγανόπουλο να παραμείνει αδήλωτο μετά τη γέννησή του; Αρχικά, δεν μπορεί να κάνει εμβόλια, να νοσηλευτεί ή να εγγραφεί στο σχολείο. Η οικογένειά του δεν λαμβάνει καμία οικονομική βοήθεια από την Πολιτεία- οι περισσότερες οικογένειες είναι πολύτεκνες- ενώ αργότερα δεν θα μπορέσει να εκδώσει άδεια μικροπωλητή ή να πάρει δίπλωμα αυτοκινήτου. Σαφώς και δεν αποκτούν πολιτικά δικαιώματα, ενώ τα αγόρια είναι ανύπαρκτα για τα Μητρώα Αρρένων και τον Στρατό.

Η περιπέτεια των σκηνιτών Ρομά της Αγίας Σοφίας- χαρακτηρίστηκαν «απόκληροι των απόκληρων»- διαρκεί περισσότερα από δέκα χρόνια. Στα τέλη της δεκαετίας του ΄90, περίπου 2.000 άνθρωποι εκδιώχθηκαν από τον Εύοσμο και περιφέρονταν επί μήνες στα τσαΐρια- τα χέρσα χωράφια- δυτικά της Θεσσαλονίκης. Ανεπιθύμητοι παντού καθώς ήταν, εγκαταστάθηκαν στην κοίτη του Γαλλικού ποταμού, ζώντας κυριολεκτικά μέσα στις λάσπες και τα φίδια…

Οργανώσεις για τα δικαιώματα των Ρομά «κίνησαν γη και ουρανό», πετυχαίνοντας τη δημιουργία του οικισμού Αγίας Σοφίας- την ονομασία έδωσαν οι ίδιοι οι Τσιγγάνοι- στον Δήμο Εχεδώρου. Τον Νοέμβριο του 2000, περισσότεροι από 2.500

σκηνίτες Ρομά έδωσαν ζωή στον οικισμό, που χαρακτηρίστηκε πρότυπος καθώς διέθετε λυόμενες κατοικίες, δρόμους, χώρους ιατρείου και σχολείου), αν και σταδιακά εγκαταλείφθηκε από το κράτος. Στην Αγία Σοφία εγκαταστάθηκαν, μεταξύ άλλων, σκηνίτες Τσιγγάνοι από την Κεντρική Μακεδονία και τη Θεσσαλία. Σήμερα σε ολόκληρη την Ελλάδα οι σκηνίτες Τσιγγάνοι υπολογίζονται σε 120.000.

«Ζητούμε ανθρώπινη διαβίωση»


ΟΙ «ΑΓΝΩΣΤΟΙ» Τσιγγάνοι του οικισμού Αγίας Σοφίας απέκτησαν προχθές το μεσημέρι «ταυτότητα»- έστω για 20 λεπτά. Κρατώντας μαύρες σημαίες και πανό απέκλεισαν την Εθνική Οδό Θεσσαλονίκης- Αθήνας στο ύψος της Λαχαναγοράς, ζητώντας από την Πολιτεία, όπως είπαν, να μην τους εγκαταλείψει. Ο μισός οικισμός δεν έχει νερό, αποχετεύσεις αλλά ούτε ηλεκτρικό ρεύμα.

Σκηνίτες κάθε ηλικίας φώναξαν πως «Θέλουμε νερό», «Ζητούμε ανθρώπινη διαβίωση» και στη συνέχεια επέστρεψαν στον – «αόρατο» για όλους τους υπόλοιπους- οικισμό τους.

Τελευταία Νέα