Προχθές το βράδυ, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, δόθηκε ένα μοναδικό κοντσέρτο. Δύο διεθνείς Ελληνες, διάσημοι στον κόσμο για την τέχνη τους, ο βιολονίστας (και μαέστρος) Λεωνίδας Καβάκος και ο νεότερός του, ο βιολοντσελίστας Τιμόθεος Γαβριηλίδης-Πέτριν, ήταν οι σολίστ στο Διπλό Κοντσέρτο του Γιοχάνες Μπραµς. Ενα δύσκολο έργο που απαιτεί τη συνομιλία των δύο οργάνων. Η βραδιά ήταν μαγική. Και στη μαγεία της συνέβαλε η ορχήστρα. Η Ελληνική Συμφωνική Ορχήστρα Νέων ήταν αποκάλυψη. Νέοι μουσικοί, κανένας τους δεν έχει περάσει τα 30, αντιμετωπίζουν δύσκολα έργα του κλασικού ρεπερτορίου με ωριμότητα και επαγγελματισμό. Προσωπικά, θαύμασα το πάθος των μουσικών της ορχήστρας, τον επαγγελματισμό τους, την επιθυμία τους να διακριθούν σε μια τέχνη που αγαπάνε και στην οποία έχουν δώσει τον εαυτό τους. Είναι νέοι και νέες, έχουν σπουδές στην Ελλάδα αλλά κυρίως στο εξωτερικό, έχουν δυνατότητα να διακριθούν στον κόσμο, αλλά επιμένουν να στήσουν ένα σχήμα μοναδικό, σε δύσκολες συνθήκες, στη χώρα τους.
Με γοητεύει ότι είναι νέοι και ήδη πολύ ώριμοι. Φοβεροί σολίστες αλλά και πιστοί υπηρέτες ενός συνόλου. Και είναι το ακριβώς αντίθετο αυτού που πολλές φορές έχουμε στο μυαλό μας για τους νεότερους. Δήθεν ότι είναι προϊόντα ευκολίας, ότι η παιδεία τους έχει κενά, ότι δεν είναι ανταγωνιστικοί. Είδα ακριβώς το αντίθετο. Παιδιά με μεγάλη συγκρότηση, με αφιέρωση και πίστη στον εμψυχωτή τους, τον Διονύση Γραμμένο, που είναι σχεδόν συνομήλικός τους – 36 χρόνων. Στο προχθεσινό κοντσέρτο διηύθυνε το πιο διάσημο έργο του Τσέχου Αντονίν Ντβόρζακ, τη Συμφωνία αρ. 9 σε μι ελάσσονα, έργο 95, «του Νέου Κόσμου», χωρίς παρτιτούρα – όπως ξέρει κάποιος από εμάς ένα μεγάλο ποίημα και μπορεί να το απαγγείλει χωρίς χειρόγραφο. Κάτι που σημαίνει στέρεη γνώση και πολλή εξάσκηση.
Για τον Γραμμένο έχω ακούσει μια ιστορία μαγική. Στις 23 Φεβρουαρίου 2024, του τηλεφώνησαν ενώ βρισκόταν στο γυμναστήριο, στο Σύνταγμα. Επρεπε να κάνει κάτι ασύλληπτο. Η ελληνικής καταγωγής αμερικανίδα μαέστρος Μαρίνα Κανελλάκις, που θα διηύθυνε τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λονδίνου, αρρώστησε σοβαρά. Κι έπρεπε εκείνος σε μισή ώρα να διευθύνει μια ορχήστρα με τα μέλη της οποίας δεν είχε ανταλλάξει ούτε ένα βλέμμα, στην Τέταρτη Συμφωνία του Μπραμς. Δέχτηκε την πρόκληση, έσπευσε στο Μέγαρο όπου έκανε ντους και φόρεσε ένα κοστούμι – και αμέσως βρέθηκε στο πόντιουμ. Τελικά, διηύθυνε την ορχήστρα με επαγγελματισμό, σαν να είχαν προηγηθεί πολλές πρόβες, και αποθεώθηκε.
Στο προχθεσινό κοντσέρτο είχαν προσέλθει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τασούλας, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Οταν τελείωνε το πρώτο μέρος, μέσα στην αποθέωση, ο Λεωνίδας Καβάκος, άλλοτε παιδί-θαύμα και σήμερα βιρτουόζος που διαπρέπει στον κόσμο αλλά με μεγάλη γενναιοδωρία έσπευσε να πλαισιώσει μια δυναμική ομάδα νέων ομοτέχνων του, πήρε το μικρόφωνο και έκανε κάτι ασυνήθιστο σε συναυλίες κλασικής μουσικής. Μίλησε με θερμά λόγια για τους μουσικούς της ορχήστρας και τον μαέστρο τους, για την ηλικία τους και την ανάγκη η χώρα, και το κράτος και οι ιδιώτες, να επενδύουν στη δημιουργικότητα και στην αφιέρωση. Και να έχουν περισσότερη εμπιστοσύνη στους νέους.
Κατά καιρούς, βέβαια, αναδύονται στο προσκήνιο καιροσκόποι που, συχνά, στο όνομα ιδεολογιών, προτείνουν τη μιζέρια, μια χώρα που στην ουσία τα παρατάει. Κι ύστερα, ένα βράδυ, σε μια αίθουσα συναυλιών, μερικοί καλλιτέχνες μάς δίνουν ένα μάθημα ζωής.
Η δημιουργικότητα του Νίκου Λαζαρίδη
Ο θάνατος του οινοποιού Νίκου Λαζαρίδη βρίσκει τους συνδικαλιστές αγρότες στα μπλόκα. Σκέπτομαι ότι ο ίδιος ποτέ δεν θα καταδεχόταν κάτι ανάλογο: να εκβιάζει την κοινωνία για τα συμφέροντά του. Επειδή εκείνος δεν στηρίχτηκε σε κεκτημένα στη γεωργία αλλά άνοιξε δρόμους, όπως κάνουν οι πρωτοπόροι.
Το όνομα του Νίκου Λαζαρίδη το πρωτάκουσα στη Δράμα, όπου για δεκαετίες πήγαινα εκεί στο Φεστιβάλ μικρού μήκους ταινιών. Με τον αδελφό του, Κώστα, έβαλαν τη Δράμα στον χάρτη του κρασιού.
Ο Νίκος Λαζαρίδης ήταν επιχειρηματίας στο μάρμαρο πριν μπει, το 1987, στο κρασί. Ξεχώρισε πολύ γρήγορα, όπως κι ο αδελφός του. Οχι μόνο στην εγχώρια αγορά αλλά και στο εξωτερικό, όπου το ελληνικό κρασί κερδίζει συνεχώς διακρίσεις και κοινό. Το Μαγικό Βουνό, η πιο δημοφιλής σειρά κόκκινων και λευκών κρασιών παραγωγής του, παραπέμπει στον Τόμας Μαν αλλά και στο Παγγαίο, που είναι οινικός παράδεισος – στους αμπελώνες του οποίου έχουν επενδύσει πολλοί ακόμα οινοποιοί. Για τις ετικέτες των κρασιών του απευθύνθηκε σε έλληνες και ξένους ζωγράφους, ξεκινώντας από τον Δραμινό Φαίδωνα Πατρικαλάκη. Στο Κτήμα του λειτουργεί πια και μια πινακοθήκη με σημαντικά έργα. Με τη ζωή του, ο Νίκος Λαζαρίδης διηγήθηκε την προσωπική του ιστορία δημιουργικότητας – ακόμα μια ιστορία της φωτεινής Ελλάδας.
