Βλέπω όλες αυτές τις μέρες τα ρεπορτάζ από τα Βορίζια. Αυτά στα οποία μιλούν μέλη της μιας και της άλλης οικογένειας, πρόσωπα τα οποία προσπαθούν να ισορροπήσουν στο νήμα μεταξύ θύτη και θύματος που, τελικά, τυλίγει και «πνίγει» όλους όσοι εμπλέκονται σε μια βεντέτα. Ακούω για ένα χωριό όπου όλοι είναι κλεισμένοι στα σπίτια τους, ουδείς κυκλοφορεί στον δρόμο, αντιστοιχεί ένας, περίπου, αστυνομικός για κάθε κάτοικο. Ενώ το νηπιαγωγείο και το δημοτικό θα επαναλειτουργήσουν (εκτός απροόπτου όπως λένε στις ειδήσεις) από Δευτέρα. Και τότε έρχεται στο μυαλό μου εκείνος ο στίχος του Σαββόπουλου από το «Τι έπαιξα στο Λαύριο»: «Πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά / έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα / και σε κοιτάνε με μάτια σαν κι αυτά όταν ξυπνούν στις δύο η ώρα».

Ολα τα ξέρουν και τα παιδιά στα Βορίζια. Από νήπια έχουν εξοικειωθεί με μια διεστραμμένη εκδοχή της «λεβεντιάς», της «τιμής», της «παλικαριάς». Ακόμη κι αν οι γονείς τους προσπαθούν να καλλιεργήσουν εντός τους άλλες αξίες, στον δρόμο, στην παρέα, στο παιχνίδι, στις συνάξεις των μεγάλων ακούνε συνέχεια για γδικιωμούς, για ιερά χρέη, για τον φόνο ως οικογενειακό καθήκον. Βλέπουν ανθρώπους σε κηδείες να ορκίζονται εκδίκηση, έχουν επίγνωση του τι σημαίνει βεντέτα, έχουν αντιληφθεί τι σημαίνουν στον τόπο τους οι «ανοιχτοί οικογενειακοί λογαριασμοί». Εξοικειώνονται από πολύ μικρή ηλικία με τα όπλα, αν όχι τα ίδια, οι φίλοι τους. Και όλο και κάποιον ξέρουν, όλο και κάποιος κυκλοφορεί τριγύρω τους, που θεωρεί τη φυλάκιση για «εγκλήματα τιμής» παράσημο στο πέτο τους. Και σκέφτομαι ότι όταν, σε παλαιότερες εποχές, τα παιδιά έπαιζαν στους δρόμους «Κλέφτες κι Αστυνόμους», στα Βορίζια και σε κάποια άλλα χωριά της Κρήτης, τι έπαιζαν; Φραγκιαδάκηδες και Καργάκηδες; Ή μήπως Φουρτουνάκηδες και Βροντάκηδες;

Τη Δευτέρα λοιπόν τα σχολεία θα ανοίξουν – εκτός απροόπτου επαναλαμβάνω. Φαντάζομαι ότι οι δάσκαλοι θα μιλήσουν παρηγορητικά στους μαθητές, θα προσπαθήσουν να διασκεδάσουν τους φόβους τους, να τα καθησυχάσουν. Συμβαίνει το ίδιο και στο σπίτι τους; Είμαστε σίγουροι ότι σε κάποια σπίτια δεν ακούνε τα αντίθετα; Και από τη άλλη, σε μια εποχή που τα παιδιά, «κολλημένα» για ώρες στο Διαδίκτυο, παίζουν τα «απόλυτα παιχνίδια καταστροφής» με εικονικά κυνηγητά και πυροβολισμούς στους δρόμους, μήπως, εκτός από τον φόβο, νιώθουν και ένα είδος έκστασης με αυτήν την κατάσταση;

Αν όχι τώρα, πότε θα είναι η κατάλληλη στιγμή για ένα μελετημένο και ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα στα σχολεία της Κρήτης – ή, τέλος πάντων, όπου χρειάζεται – ενάντια στην κουλτούρα της βεντέτας και της διαστρεβλωμένης λεβεντιάς; Κακά τα ψέματα, έπρεπε να γίνει το αιματοκύλισμα στα Βορίζια για να «γράψει» ρεαλιστικά το αποτέλεσμα της βεντέτας. Διότι εσχάτως, τη βλέπουμε ωραιοποιημένη μέσα από την τηλεοπτική μυθοπλασία και τα σχετικά βιβλία, κάτι σαν ένα ρομαντικό έθιμο που στάζει αίμα.

Τα παιδιά εκείνης της νύχτας

Στην Αθήνα του 1961, ειδικά στις δυτικές συνοικίες, υπήρχαν ακόμη προσφυγικά (όχι ως περιοχή, ως κατοικίες), παράγκες, χαμοκέλες και ρέματα γεμάτα σκουπίδια. Σε αυτήν την πόλη, που δεν είχε ακόμη επουλώσει τις πληγές από την Κατοχή και τα Δεκεμβριανά, τη νύχτα της 5ης προς 6η Νοεμβρίου ξέσπασε μια νεροποντή, η πιο καταστροφική στη σύγχρονη Ιστορία της. Λόγω υποτυπωδών υποδομών οι πλημμύρες προκάλεσαν χάος. Τελικός απολογισμός 43 νεκροί και πάνω από 400 σπίτια εντελώς κατεστραμμένα. Οι εφημερίδες της εποχής περιέγραφαν πως όταν, μετά τη βροχή, έπεσε η στάθμη του νερού πτώματα επέπλεαν στα ρέματα της Αθήνας.

Τα παιδιά εκείνης της νύχτας είναι οι σημερινοί εβδομηντάρηδες. Οι έφηβοι της χούντας, η γενιά του Πολυτεχνείου. Αυτοί στους οποίους οι νεότεροι λένε κοροϊδευτικά «OΚ boomer».

Τελευταία Νέα