Από τα μπαλκόνια στα live streams

Θυμάστε τις εποχές που οι πολιτικοί ανέβαιναν στα μπαλκόνια και ξεσήκωναν το πλήθος με πύρινους λόγους; Σήμερα, αυτά τα μπαλκόνια έχουν αντικατασταθεί από οθόνες κινητών και live streams. Τα social media είναι το νέο πεδίο μάχης της πολιτικής, όπου καριέρες απογειώνονται ή διαλύονται σε δευτερόλεπτα, κόμματα ξεφυτρώνουν από το πουθενά και αφηγήματα διαμορφώνονται με τεράστια ταχύτητα. Πλέον μια καμπάνια ενός πολιτικού προσώπου χτίζεται σε μεγάλο βαθμό στον ψηφιακό κόσμο. Τι σημαίνει όμως αυτό για τους πολιτικούς και την πολιτική; Εχει γίνει πιο άμεση ή πιο ρηχή; Περισσότερο δημοκρατική ή μήπως ένα παιχνίδι εντυπώσεων, όπου κερδίζει όποιος φωνάξει πιο δυνατά; Οι πολιτικοί δεν χρειάζονται πλέον τα παραδοσιακά ΜΜΕ. Με ένα tweet, ένα Instagram story ή ένα TikTok βίντεο – θυμάστε πώς ο Στέφανος Κασσελάκης μπήκε στην πολιτική σκηνή; – μπορούν να απευθυνθούν κατευθείαν στον κόσμο. Αυτό τους δίνει τον έλεγχο της εικόνας τους, αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί νέες παγίδες. Ο online χρόνος συμπιέζει την πολιτική σκέψη. Τα επιχειρήματα πρέπει να χωρέσουν σε λίγους χαρακτήρες, οι θέσεις να ταιριάζουν σε ένα βίντεο 15”. Οσο πιο έντονο το συναίσθημα – οργή, φόβος, ενθουσιασμός – τόσο μεγαλύτερη η απήχηση. Η πολιτική συζήτηση δεν είναι πλέον μια μάχη επιχειρημάτων, αλλά ένας διαγωνισμός engagement. Και εδώ οι αλγόριθμοι έχουν τον τελευταίο λόγο. Δεν προωθούν τις πιο λογικές προτάσεις, αλλά τις πιο viral. Τις ατάκες που προκαλούν πόλωση και σύγκρουση. Τις φόρμες και τα trend που κυριαρχούν στο κάθε μέσο. Δείτε τον Ντόναλντ Τραμπ: το Twitter, X πλέον, ήταν το προσωπικό του όπλο. Κάθε ανάρτησή του έβαζε φωτιά στον δημόσιο διάλογο, αναγκάζοντας ακόμα και τα παραδοσιακά ΜΜΕ να ακολουθήσουν τον ρυθμό του. Και αυτός είναι ο νέος κανόνας: αν ένας πολιτικός δεν γίνει viral, είναι σαν να μην υπάρχει. Στη δίνη λοιπόν του ψηφιακού χάους έχουμε και τα fake news να βασιλεύουν. Οι ψευδείς ή παραπλανητικές ειδήσεις εξαπλώνονται αστραπιαία, καθώς οι χρήστες τις μοιράζονται χωρίς δεύτερη σκέψη. Αλλωστε, το ψέμα είναι πάντα πιο εντυπωσιακό από την αλήθεια. Ενας φίλος μού είχε πει κάποτε για ένα μεγάλο πολιτικό ψέμα: «Ναι, αλλά θα μπορούσε να είναι αλήθεια». Σε αυτό το «αλλά» στηρίζεται η δύναμη της προπαγάνδας. Οι πολιτικοί πλέον δεν χρειάζεται να πουν την αλήθεια. Αρκεί να φτιάξουν μια ιστορία που ο κόσμος θέλει να πιστέψει. Και πολλοί δυστυχώς παρασύρονται από αυτόν τον κανόνα.  Στην Ελλάδα, το βλέπουμε συχνά. Ανώνυμα προφίλ ρίχνουν λάσπη, και μέσα σε λίγες ώρες το αφήγημα γίνεται πρώτο θέμα.