Δυο «ξένοι» στο ίδιο σιδηροδρομικό δίκτυο ήταν ο ΟΣΕ και η ιταλική Hellenic Train, εδώ και πολύ καιρό πριν από το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, με την «ψύχρα» στη συνεργασία τους να έχει άμεσο αντίκτυπο και στην ασφάλεια των μετακινήσεων με τα τρένα.

Αποκορύφωμα της έλλειψης συνεργασίας μεταξύ των δύο εταιρειών είναι το γεγονός ότι ενώ έχει εγκατασταθεί ήδη ψηφιακό σύστημα ραδιοεπικοινωνίας σε τρένα και σταθμούς, αυτό δεν λειτουργεί!

Μπορεί οι ευθύνες του πολύνεκρου δυστυχήματος να βαρύνουν τον διαχειριστή της υποδομής ΟΣΕ, ωστόσο και η Hellenic Train, η εταιρεία που έχει τα τρένα και εκτελεί το μεταφορικό έργο, φαίνεται ότι δεν αποτελεί «νησίδα σιγουριάς» στο χάος του ελληνικού σιδηροδρόμου, αλλά «συνιστώσα του ίδιου προβλήματος», όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν στελέχη του.

Το σύστημα GSM-R

Οπως αποκαλύπτουν σήμερα «ΤΑ ΝΕΑ», το πολυσυζητημένο σύστημα GSM-R (Global System Mobile for Rail – σύστημα ραδιοκάλυψης), το οποίο μαζί με το ETCS (European Traffic Control System) ενισχύουν σημαντικά την ασφάλεια της κυκλοφορίας και των επικοινωνιών στον σιδηρόδρομο, παρότι έχει λάβει την έγκριση της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) και έχει εγκατασταθεί σε σταθμούς και τρένα εδώ και οκτώ ολόκληρους μήνες, δεν έχει ακόμα ενεργοποιηθεί! Και δεν έχει συμβεί αυτό, καθώς ΟΣΕ και Hellenic Train από τον περασμένο Ιούλιο «παίζουν καθυστερήσεις», ανταλλάσσοντας αλληλογραφία (την παρουσιάζουν σήμερα «ΤΑ ΝΕΑ»), χωρίς ακόμα να έχουν συμφωνήσει για την απαραίτητη δοκιμαστική λειτουργία του GSM-R, ώστε στη συνέχεια να αποτελέσει μέρος της ασφαλούς λειτουργίας του σιδηροδρόμου!

Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά. Στις 5 Ιουλίου 2022, η ΡΑΣ προχώρησε στην πρώτη έγκριση θέσης σε λειτουργία σταθερής εγκατάστασης του ψηφιακού συστήματος ραδιοκάλυψης GSM-R, στα τμήματα του σιδηροδρομικού άξονα Πειραιάς – Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας, Κιάτο – Αεροδρόμιο και στους κλάδους της γραμμής Θριάσιο – Ικόνιο και Οινόη – Χαλκίδα, εξαιρουμένου του τμήματος Τιθορέα – Δομοκός.

Το σύστημα GSM-R (σύστημα ραδιοκάλυψης) είναι ένα από τα ψηφιακά υποσυστήματα διαχείρισης της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας του ERTMS (European Railways Traffic Management System), που αποτελεί  το κύριο σύστημα προτύπων για τη διαχείριση και τη διαλειτουργικότητα της σηματοδότησης των σιδηροδρόμων στην ΕΕ. Πρόκειται για ψηφιακό σύστημα επικοινωνίας, το οποίο στηρίζεται στο παγκοσμίως αποδεδειγμένα αξιόπιστο σύστημα κινητής τηλεφωνίας GSM, που καλύπτει όλες τις ανάγκες ασφαλούς επικοινωνίας ενός σύγχρονου σιδηροδρομικού δικτύου και κυρίως την αδιάλειπτη επικοινωνία μεταξύ σταθμαρχών και μηχανοδηγών. Η λύση GSM-R προσφέρει πιο αξιόπιστες επικοινωνίες σε σύγκριση με τα παλαιότερα αναλογικά συστήματα, παρέχοντας ακόμα και τη δυνατότητα μετάδοσης δεδομένων συντήρησης σε πραγματικό χρόνο.

Η λειτουργία του θα βελτιώσει σημαντικά όχι μόνο την ασφάλεια, αλλά και την αποδοτικότητα των σιδηροδρομικών μεταφορών.

Ο πραγματικός λόγος καθυστέρησης

Στη συνέχεια, οι Ιταλοί της Hellenic Train ανέφεραν ότι τα τρένα που χρησιμοποιούν ανήκουν στη ΓΑΙΑΟΣΕ, η οποία, όπως υποστήριξαν, θα έπρεπε να λάβει και αυτή έγκριση από τη ΡΑΣ για το σύστημα GSM-R που είναι εγκατεστημένο σε αυτά. «Κάπως έτσι, το GSM-R που θα ενίσχυε την ασφάλεια των σιδηροδρομικών μετακινήσεων μπήκε στη ναφθαλίνη», λένε σιδηροδρομικά στελέχη και προσθέτουν: «Ο πραγματικός λόγος καθυστέρησης των Ιταλών είναι ότι τα τρένα ETR 470, που οι ίδιοι έφεραν στην Ελλάδα, δεν διαθέτουν σύστημα συμβατό με το ελληνικό GSM-R».

ΟΣΕ: 22 Ιουλίου 2022

Αμέσως μετά το πράσινο φως της ΡΑΣ, η διοίκηση του ΟΣΕ απέστειλε στις 22 Ιουλίου 2022 «Εξαιρετικά Επείγον» έγγραφο προς τη διοίκηση της Hellenic Train, στο οποίο μεταξύ άλλων τονιζόταν: «Με την υπ’ αριθμ. 57/2022 απόφασή της, η ΡΑΣ χορήγησε στον ΟΣΕ την έγκριση θέσης σε λειτουργία της σταθερής εγκατάστασης φωνητικής ραδιοεπικοινωνίας του παρατρόχιου υποσυστήματος ραδιοδικτύου κλάσης Α (GSM-R φωνή μόνο) στα τμήματα του σιδηροδρομικού άξονα Πειραιάς – Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας, Κιάτο – Αεροδρόμιο και στους κλάδους της γραμμής Θριάσιο – Ικόνιο και Οινόη – Χαλκίδα, εξαιρουμένου του τμήματος Τιθορέα – Δομοκός, συμφώνως προς την ΕΕ 2016/797 και τον Ν. 4632/2022. Συνεπεία της ανωτέρω απόφασης, από την 01.08.2022 τίθεται στις παραπάνω γραμμές σε τρίμηνη δοκιμαστική χρήση το σύστημα GSM-R για τη ραδιοεπικοινωνία μεταξύ αμαξοστοιχιών και σταθμών, με βάση εγκύκλιο που θα ακολουθήσει το παρόν έγγραφο. Σκοπός της δοκιμαστικής χρήσης του συστήματος θα είναι η εξοικείωση του προσωπικού του Διαχειριστή Υποδομής και των Σιδηροδρομικών Επιχειρήσεων ενόψει της 01.11.2022, οπότε το σύστημα GSM-R θα αποτελεί το κύριο ασύρματο μέσο επικοινωνίας μεταξύ αμαξοστοιχιών και προσωπικού κυκλοφορίας, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που το σύστημα προσφέρει».

Hellenic Train: 25 Ιουλίου 2022

Η απάντηση από πλευράς Hellenic Train ήρθε στις 25 Ιουλίου 2022 και ήταν αρνητική. Μεταξύ άλλων, η εταιρεία υποστήριζε: «…Αναφορικά με την έναρξη της δοκιμαστικής χρήσης του συστήματος ραδιοεπικοινωνίας GSM-R, λαμβάνοντας υπόψη την καθυστερημένη ενημέρωσή μας, καθώς επίσης και την έλλειψη της σχετικής εγκυκλίου, προτείνεται η παράταση της έναρξης των δοκιμών για την 01.09.2022, λόγω ανάγκης ελέγχου του συνόλου του τροχαίου υλικού και της αντίστοιχης εκπαίδευσης του προσωπικού των αμαξοστοιχιών».

OΣΕ: 26 Ioυλίου 2022

Ακολουθεί την επόμενη ημέρα νέο έγγραφο του ΟΣΕ (9033589/26 Ιουλίου 2022), στο οποίο τονίζεται η αναγκαιότητα για την άμεση λειτουργία του συστήματος GSM-R.

Hellenic Train: 2 Αυγούστου 2022

Για να απαντήσει και πάλι η Hellenic Train στις 2 Αυγούστου 2022 ότι δεν προλαβαίνει να ελέγξει τις συσκευές GSM-R και να εκπαιδεύσει το προσωπικό της, επιμένοντας να ξεκινήσουν οι δοκιμές την 01.09.2022!

OΣΕ: 18 Αυγούστου 2022

Στις 18 Αυγούστου 2022 η διοίκηση του ΟΣΕ επανέρχεται με νέο «Εξαιρετικά Επείγον» έγγραφό της, επισημαίνοντας ότι θα παρατείνει την έναρξη της δοκιμαστικής λειτουργίας κατά έναν μήνα και κατ’ επέκταση και τη λήξη αυτής στις 30.11.2022. «…Η παράταση αυτή θα ανακοινωθεί σε όλες τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις», ανέφερε ο ΟΣΕ, αντικρούοντας τους ισχυρισμούς της Hellenic Train για τη μη εκπαίδευση του προσωπικού της: «Σημειώνουμε πάντως ότι, με μέριμνά μας, όλο το προσωπικό μηχανοδήγησης (παλαιό, νεότερο και υπό εκπαίδευση) της επιχείρησής σας έχει ήδη εκπαιδευτεί στη χρήση του συστήματος GSM-R… Πέραν της 30.11.2022 δεν πρόκειται να δοθεί περαιτέρω παράταση…».