Η κοινοτοπία ως οδός διαφυγής

Η γνωστή αοιδός που ξεσήκωσε πάλι θύελλα λογομαχιών στο Twitter, καθώς έδωσε αφορμή για να λυθούν πολλά ζωνάρια και να βγουν ξίφη από τα θηκάρια (ξέρετε, από εκείνες τις λογομαχίες που αφήνουν αιματοβαμμένα μονάχα τα πληκτρολόγια και λησμονούνται πριν ξημερώσει το αυριανό πρωινό), ανακάλεσε στη μνήμη μου μια παλιά δημόσια λογομαχία ανάμεσα σε δύο πολιτικούς, δεν θα σας πω ποιους, διότι δεν θέλω να ξεστρατίσει η ουσία της ανάμνησης στην ολισθηρή στενωπό του κομματικού κουτσομπολιού· άλλωστε, αναφερόμαστε σε ιδιοσυγκρασίες και νοοτροπίες που συναπαντάς σε κάθε κομματικό σχηματισμό. Ο ένας πολιτικός ήταν αυτό που λέμε ευερέθιστος, άναβε με την πρώτη φιτιλιά και ανέβαζε τη φωνή του σε υστερικά ύψη ντεσιμπέλ, κάτι που τον καθιστούσε αυτομάτως αντιπαθή, έχανε το δίκιο του - για την ακρίβεια, από ένα σημείο κι έπειτα, δεν σε απασχολούσε καν εάν έχει δίκιο ή όχι, ήθελες μονάχα να το βουλώσει, ει δυνατόν για πάντα. Ο άλλος; Α, ο άλλος ήταν χάρμα οφθαλμών και ακοής, άρτι αποφοιτήσας θα στοιχημάτιζες από ανωτάτου επιπέδου ινστιτούτο ελέγχου θυμού, με το γλυκό του χαμόγελο και τον ακόμη γλυκύτερό του λόγο, από το περιεχόμενο του οποίου δεν συγκρατούσες τίποτε, επειδή - σωστά μάντεψες - δεν υπήρχε τίποτε να συγκρατήσεις.

Χρειάζεται να διευκρινίσω ότι επιχειρήματα διέθετε μόνον ο πρώτος, εκείνος που ήθελες ν' ανοίξει η γη και να τον καταπιεί; Δώρον άδωρον. Τα στέρεα επιχειρήματά του θάβονταν στη χωματερή του φλογερού του ταμπεραμέντου. Αντιθέτως, ο άλλος, ο τύπου Χάρε Κρίσνα, δεν ξέφευγε ούτε στιγμή από τη μελωδία της κοινοτοπίας· εάν αποστράγγιζες τα νοήματα από τις λέξεις του, δεν θα γέμιζες ούτε μισό ποτήρι. Μπορούσες εύκολα να στοιχηματίσεις ότι ο δεύτερος, ο βιρτουόζος της τιποτολογίας, είχε κερδίσει ήδη τις καρδιές των ψηφοφόρων. Πώς να μη συμπαθήσεις κάποιον που αγαπάει τους πάντες και δεν ενοχλεί κανέναν, ούτε καν εκείνους που ενοχλούν όσους αγαπάει; Είμαι βέβαιος ότι από μικρός, πολύ πριν εμπλακεί στην ενεργό πολιτική, είχε εξασκηθεί να αφαιρεί τις ακίδες από τις απόψεις του και να μην υιοθετεί ποτέ επιχειρήματα που προκαλούν αρνητικά συναισθήματα. Η τέχνη τού να είσαι αξιολάτρευτος ή η πολιτική ως σαπουνόφουσκα· σίγουρη συνταγή, δοκιμασμένη.

Ισχυρίζονται - και όχι άδικα - πως σε αυτήν την τέχνη διαπρέπουν οι διπλωμάτες· καταδικασμένοι μια ζωή να κινούνται σε διακρατικά ναρκοπέδια, αποκτούν συν τω χρόνω βήμα ανάλαφρο και χορευτικό, εκπαιδεύονται να συζητούν με τις ώρες για ασημαντότητες, να οδηγούν με ασφάλεια την κουβέντα εκεί που είναι φύσει αδύνατον να διαφωνήσει κανείς. Αδιάψευστος μάρτυς η ίδια η λέξη: κοινοτοπία, ο τόπος όπου όλοι συναντιόμαστε και σκοτώνουμε ανώδυνα τον χρόνο μας. «Killing me softly», κατά το άσμα. Ωστόσο, οι πολιτικοί έχουν έναν λόγο παραπάνω από τους διπλωμάτες. Στην αρένα της πολιτικής η κοινοτοπία δεν είναι μονάχα ένα ασφαλές καταφύγιο· είναι και μια οδός διαφυγής. Οι πολιτικοί έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι με την πρόκληση να λάβουν αποφάσεις εκ διαμέτρου αντίθετες προς τις δικές τους διακηρύξεις· εξυπακούεται πως όσο πιο γενικές, νεφελώδεις και ουσιαστικά απροσδιόριστες είναι οι διακηρύξεις τους, τόσο και μεγαλύτερα είναι τα περιθώρια να τις παραβιάσουν δίχως να το πάρει κανείς πρέφα. Οι πιο πετυχημένοι τιποτολόγοι πολιτικοί μεταδίδουν το μικρόβιο και σε συγγενείς καλλιτεχνικούς χώρους. Στην υπέροχη πατρίδα μας γενεές επί γενεών ηθοποιών, τραγουδιστών, σκηνοθετών, συγγραφέων ή μουσουργών εδράζουν την καριέρα τους σε ιδεολογικά γλειφιτζούρια για θύτες και θύματα αδιακρίτως, όπως η «πίστη στον άνθρωπο», η «αδελφοσύνη των λαών» και η «παγκόσμια ειρήνη». Ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία. Αμήν.