Ο Χορός που είμαστε όλοι μας

Μάνος Πετράκης

«Μια ιστορία που λέγεται και σήμερα»

Στην παράσταση ο Χορός είναι μια κοινωνία με τη δομή της αρχής των Περσών όπως είναι γραμμένη στον Αισχύλο. Επειδή όμως έχει πολλά κοινά με τη σημερινή εποχή, όπως τον πόλο του μονάρχη που συγκεντρώνει όλη την εξουσία και ο λαός υπακούει σε αυτόν, βλέπουμε μια κοινωνία ανθρώπων με νεότερους και γυναίκες. Η προσέγγιση αυτή με αφορά πάρα πολύ γιατί συνδέομαι με το κείμενο περισσότερο. Φεύγουν τα στοιχεία  τα οποία τοποθετούν σ' έναν συγκεκριμένο χώρο και χρόνο αυτό το έργο και μπορώ να δω πολλά που με αφορούν εμένα πιο προσωπικά και να ταυτιστώ πιο εύκολα. Αλλά και να δω αυτήν την ιστορία πέρα από το κάτι που έγινε κάποτε. Να τη δω ως ιστορία που μπορεί να λέγεται και σήμερα και αύριο. Φεύγοντας η σκόνη του συγκεκριμένου τόπου και χρόνου, γίνεται πιο μεγάλη η ιστορία και ακουμπάει παντού. Στο έργο μιλάμε για τους ηττημένους, οι οποίοι έχουν να διαχειριστούν όλο αυτό το πένθος και των ανθρώπων τους και της ίδιας τους της ζωής μέχρι τώρα. Εχουν να διαχειριστούν μια τεράστια απώλεια αλλά αυτό μπορεί να συμβεί και στον νικητή και στον ηττημένο. Στην προσέγγιση του Δημήτρη Καραντζά φεύγουμε από τα πολύ συγκεκριμένα πράγματα του ότι ένας νικητής μιλάει για τους ηττημένους. Βασικό στοιχείο τώρα είναι αυτό του πένθους και της διαχείρισης της τεράστιας απώλειας. Και πώς αυτοί οι άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με την τρομακτική πραγματικότητα, από πολύ νωρίς κιόλας στο έργο. Μεγάλο ενδιαφέρον έχει επίσης το πώς τη διαχειρίζονται. Το πώς πιάνονται από το οτιδήποτε έχει μείνει και ήξεραν μέχρι στιγμής, στη μοναρχία τους δηλαδή αν και ξέρουν ότι έχει πέσει. Βλέπουμε ότι προσπαθούν να μη ματαιωθούν τελείως αλλά τελικά ματαιώνονται όλο και περισσότερο. Κι αυτό είναι κάτι που με αφορά πάρα πολύ στο έργο.

Ηλίας Μουλάς
«Μια ανοιχτή συζήτηση για την πίστη»
Ο Χορός στην ουσία είναι όλοι οι πολίτες που έχουν μείνει πίσω και όχι οι γέροντες όπως στο κείμενο του Αισχύλου. Ολοι αυτοί που προσπαθούν να διαχειριστούν την ήττα. Στην ουσία, πώς θα καταφέρουν να μείνουν ακόμα πιστοί στην εξουσία. Λίγο αυτό που ζούμε εμείς σε παγκόσμιο επίπεδο. Το πώς μπορεί να διαχειριστεί την επόμενη ημέρα ο απλός λαός και όχι αυτοί που είναι στην εξουσία. Ποιος είναι ο επόμενος, νέος δρόμος γιατί σίγουρα ο παλιός δεν λειτουργεί. Για μένα αυτή είναι η πρώτη φορά που θα παίξω στο θέατρο της Επιδαύρου και βιώνω την παράσταση με μεγάλη χαρά. Οι «Πέρσες» είναι πολύ επίκαιροι, όπως τα περισσότερα αρχαία κείμενα. Εχουν κάτι πολύ μαγικό, γιατί ο πυρήνας τους πάντα μας αφορά ύστερα από τόσες χιλιάδες χρόνια, γιατί κάτι έχουν βαθιά ριζωμένο μέσα τους που ακόμα μας συγκινεί και μας κουνάει. Πάντα αυτό που με συγκινούσε στο έργο είναι ότι ένας νικητής όπως ο Αισχύλος που είχε πάρει μέρος στη μάχη, γράφει με πολύ μεγάλο σεβασμό για τους ηττημένους. Χωρίς να τους εξευτελίζει, θέτει ένα πολύ ωραίο ερώτημα γύρω από τον πόλεμο, την εξουσία και τη μοναρχία, με πολύ αγάπη και ευαισθησία. Με συγκινούσε πώς ήταν πριν από τόσες χιλιάδες χρόνια να κερδίζεις και να γράφεις κάτι από τη μεριά των ηττημένων με τόσο σεβασμό. Στη δική μας παράσταση τώρα κάνουμε μια ανοιχτή συζήτηση γύρω από την πίστη. Γύρω από το πώς προσπαθείς να μείνεις πιστός σε όλα αυτά που ξέρεις και σε έχουν μάθει. Κι όταν όλο αυτό καταρρίπτεται αλλά τόσο βίαια μπροστά σου, πώς το διαχειρίζεσαι; Προσπαθείς να μείνεις πιστός γιατί δεν το έχεις αυτό, δεν έχεις τίποτα άλλο. Δεν ξέρεις πώς να συνεχίσεις να υπάρχεις στην κοινωνία, στη ζωή. Κι αυτό είναι πολύ τρομακτικό και νιώθω ότι συμβαίνει και στην εποχή μας. Εχει χαθεί ο σεβασμός γύρω από όλα, δεν μπορείς να εμπιστευτείς το κράτος σου, τους πολιτικούς, τη Δικαιοσύνη, την αστυνομία. Ολα πια έχουν αρχίσει και φθείρονται κι αυτό λίγο σε τρομάζει. Γιατί αν δεν έχεις αυτά, τότε τι θα γίνει{ARX};

Αινείας Τσαμάτης
«Η μοίρα των ανθρώπων: να εξουσιάζονται και να εξουσιάζουν»
Η προσπάθεια αυτή της παράστασης είναι να κάνει μια κουβέντα μεταξύ της ορχήστρας και του κοίλου. Οπότε ο Χορός δεν είμαστε οι γέροι συμβουλάτορες του Ξέρξη, αλλά πολίτες της χώρας οι οποίοι έχουν ανάγκη να ακούσουν τι έχει συμβεί και πώς θα πορευτεί από δω και πέρα. Και πώς διαχειρίζονται τον πόλεμο, την απώλεια, την εξουσία και πώς συνεχίζουν. Αν είναι υποτακτικοί ενός συστήματος, αν είναι ελεύθεροι, αν είναι έτοιμοι να έχουν τη δική τους φωνή. Αλλά κι αν θα συνεχίσει να είναι σε θέση εξουσίας ο Ξέρξης ή οποιοσδήποτε άλλος. Δεν γνωρίζουν τίποτα από όλα αυτά, αλλά τελικά αποκτούν μια υπόσταση και νομίζω ότι είναι μια ιδιαίτερη ματιά πάνω σ’ ένα κείμενο το οποίο εν τέλει αφήνει να εννοηθεί ότι αυτή είναι η μοίρα των ανθρώπων: να εξουσιάζονται και να εξουσιάζουν. Εδώ πολεμάμε να δούμε αν υπάρχει άλλος τρόπος κι άλλη δίοδος στο να υπάρξεις μετά από κάτι τέτοιο. Εχει δύναμη ο άνθρωπος μόνος του ή ως ομάδα, ως συλλογικότητα; Για μένα οι «Πέρσες» είναι ένα κομμάτι που τα χωράνε όλα. Ειδικά όταν έχουμε κι έναν πόλεμο δίπλα μας, δεν έχεις χώρο να κινηθείς και κάπως διαφορετικά. Εννοώ σκεπτόμενος με βάση το τι συμβαίνει και στην ανθρωπότητα αυτήν την περίοδο πλησιάζεις και τα κείμενα και τα προσεγγίζεις. Ξαναδιαβάζοντας το κείμενο του Αισχύλου συνειδητοποίησα ότι αναφέρονται τόσα ονόματα χαμένων ανθρώπων που απλά πήγαν και πολέμησαν και θάφτηκαν σε ξένες χώρες. Ξεριζώθηκαν. Κι έπειτα είναι κι αυτές οι μάνες που κλαίνε για τους γιους τους, οι γυναίκες για τους άνδρες τους. Με γοητεύει ο τρόπος που ο Αισχύλος αναδεικνύει τον χαμό του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά. Ο ποιητικός του τρόπος είναι κάτι που σε κάνει να δώσεις αξία στα ονόματα και στα πρόσωπα κι όχι ακριβώς στην ιστορία. Η ιστορία είναι μια πολεμική ιστορία, ένα γεγονός ιστορικό που έγινε. Το από εκεί και πέρα είναι το πιο σημαντικό. Το κείμενο είναι γραμμένο για τους νικημένους αλλά δεν θεωρώ ότι υπάρχει νικητής σ’ έναν πόλεμο. Υπάρχει ένας νικητής που λέγεται εξουσιαστής. Αλλά υπάρχουν ηττημένοι από τις δύο πλευρές που είναι άνθρωποι που χάθηκαν για να υπάρξει ένας νικητής{ARX}.

Αλεξία Καλτσίκη
«Ξεκινάμε ως άτομα και γινόμαστε πλήθος»
Η πρόθεση που υπάρχει για τον Χορό είναι να δημιουργηθεί ένα σύνολο σύγχρονης κοινωνίας. Γιατί κυρίως αυτό που απασχολεί τον σκηνοθέτη είναι το κατά πόσο οι άνθρωποι μπορούν να αρθρώσουν έναν πολιτικό λόγο όταν βρίσκονται σε μία τόσο μεταιχμιακή κατάσταση και σε μια καταστροφή όπως αυτή που βιώνει ο λαός των Περσών. Οπότε αυτό διαμορφώνεται κατά τη διάρκεια της παράστασης και νομίζω πως μέσα σε αυτή τη λογική υπάρχουν και οι εθελοντές, όλων των ηλικιών και όλων των φύλων. Αρα σημασία δεν έχει τόσο η ηλικία ή το φύλο όσο η διαμόρφωση της κοινωνίας. Ξεκινάμε ως άτομα και μονάδες που προσπαθούν να ακουμπήσουν ο ένας στον άλλον και στην πορεία αυτό αυξάνεται μέχρι να δημιουργηθεί ένα πλήθος. Ενώνονται ενόψει μιας επικείμενης καταστροφής αλλά κανείς δεν γνωρίζει κάτι γι’ αυτήν. Υπάρχει μια αναμονή. Αυτό που για μένα είναι στοίχημα είναι το πώς θα μπορέσει να υπάρξει η προσωπική εμπλοκή σε αυτό που συμβαίνει την ίδια στιγμή όμως εξυπηρετώντας την κίνηση ενός συνόλου. Κι έτσι όπως είναι η ανάγνωση του κειμένου, ο Χορός έχει την πιο μεγάλη διαδρομή στη διάρκεια του έργου. Γιατί από άτομα γίνεται μια προσπάθεια να διαμορφωθεί ένα κοινωνικό σύνολο που στο τέλος καταλήγει να γίνει μια μάζα. Εχει μια γλαφυρή διαδρομή ο Χορός, επώδυνη. Ενα θέμα που μας απασχόλησε δουλεύοντας είναι το θέμα της πίστης. Γιατί κλονίζονται όλες οι άγκυρες και οι κοινωνικές και οι προσωπικές. Γιατί οι άνθρωποι αυτοί χάνουν τους δικούς τους. Μια ολόκληρη γενιά ανθρώπων χάνεται αφού έχει αδειάσει από άκρη σε άκρη η Ασία από τη νέα γενιά, το μέλλον της. Κι αυτό δεν μπορεί να μη φέρνει στο μυαλό τον πόλεμο που γίνεται δίπλα μας και το σοκαριστικό ότι σιγά σιγά αυτό το συνηθίζεις.

Θεοδώρα Τζήμου
«Οι άνθρωποι βρίσκονται σε no man’s land»
Ο Χορός είναι μ’ έναν τρόπο άνθρωποι που ζουν ανάμεσά μας, αν σκεφτούμε το πόσο επίκαιρο μπορεί να είναι το κείμενο. Βρίσκω πολύ σωστή την επιλογή ότι υπάρχουν και γυναίκες μέσα σε αυτό γιατί συνέχεια αναφέρεται μ’ έναν τρόπο στις γυναίκες της Περσίας που έχουν μείνει μόνες. Η γυναικεία παρουσία για μένα είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα του ίδιου του κειμένου. Βρίσκονται αυτοί οι άνθρωποι στο no man’s land και δεν ξέρουν πώς να διαχειριστούν αυτό που τους συμβαίνει εκείνη τη στιγμή. Νομίζω ότι ταυτίζομαι πάρα πολύ με την κατάσταση του Χορού που δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί τον εαυτό του και τη στιγμή την ίδια. Σε αυτό προσωπικά κάπως μπορώ να αναγνωρίσω τον εαυτό μου και όλα αυτά που κάπως μας συμβαίνουν καταιγιστικά κοινωνικά γενικότερα, τα οποία θεωρώ ότι δεν μπορούμε να τα διαχειριστούμε όταν είμαστε εν βρασμώ. Μετά από καιρό θα καταλάβουμε ακριβώς τι συμβαίνει και θα μπορέσουμε να τα τοποθετήσουμε κάπου. Υπάρχει μια φράση που λέω, το «σήκωσε τον πόνο σου στα ουράνια» η οποία κάτι μου απελευθερώνει πολύ δικό μου, γιατί πιστεύω στην προσωπική σύνδεση με τα πράγματα. Εχει κάτι αντιφατικό μέσα του γιατί ενώ είναι πόνος και ο πόνος συνήθως μάς τραβάει προς τα κάτω, εγώ θέλω να το σηκώσω προς τα ουράνια{ARX}.

Δημήτρης Καραντζάς

«Από την πίστη στην απόγνωση»

Για μένα όλη η αφήγηση του έργου γίνεται μέσα από τα μάτια του Χορού. Ενας λαός, ένα πλήθος που έχει συναινέσει στην αρχή του ενός, ένας λαός πιστός και υπάκουος που μπροστά στον αφανισμό που υφίσταται χάνει την Πίστη και την υπακοή του στο σύστημα εξουσίας και βρίσκεται έκθετος και μετέωρος, χωρίς να ξέρει ποια θα είναι η επόμενη στιγμή του. Επειδή αυτό είναι ένα σύμπτωμα που βλέπουμε παντού γύρω μας, στη χώρα μας, στην Ευρώπη, στην Αμερική, σε όλο τον κόσμο, με ενδιέφερε επί σκηνής να βλέπουμε ανθρώπους αναγνωρίσιμους, πολίτες μιας οποιασδήποτε κοινωνίας που περνάνε όλη την πορεία – από την απόλυτη Πίστη, στην απώλειά της και στην απόγνωση. Το έργο για μένα ανοίγει τρομερά ζητήματα γύρω από το κοινωνικό συμβόλαιο, που εκχωρεί όλη την εξουσία σε μια αρχή που είναι ικανή για το καλύτερο και για το χειρότερο. Στην περίπτωση των «Περσών» βλέπουμε το χειρότερο. Ενα πλήθος που με πίστη στον ηγέτη του αφανίζεται και έχει να διαχειριστεί μια εκατόμβη νεκρών, που βασίστηκε στην έπαρση του ενός, στην επεκτατικότητα και την άτη του Ξέρξη. Νιώθω ότι βρισκόμαστε σ’ ένα τέτοιο σημείο ως κοινωνία παγκοσμίως, προδομένοι χρόνια από πολιτικές επιλογές άστοχες και επιζήμιες, και ο Αισχύλος πολύ πιο προοδευτικά και με μεγαλύτερο θάρρος απ’ αυτό που εμείς έχουμε σήμερα ανοίγει διεισδυτικά αυτό το ζήτημα. Εναν τέτοιο λαό ήθελα να συνθέσω πάνω στη σκηνή – που βρίσκεται σ’ αυτό ακριβώς το σημείο που βρισκόμαστε. Και ένας τέτοιος λαός έχει ασφαλώς ηλικιωμένους, νέους, γυναίκες, παιδιά. Ολοι αυτοί βρίσκονται εκεί για να συζητήσουν τι έπεται της μεγάλης καταστροφής και της μεγάλης προδοσίας. Είναι εκεί για να ανοίξουν διάλογο με τους πολιτικούς αρχηγούς, την Ατοσσα, το φάντασμα του ιδανικού τους ηγέτη Δαρείου και τέλος τον Ξέρξη, για να έρθουν αντιμέτωποι με την πικρή και ωμή πραγματικότητα. Η πολιτική αρχή αποδίδει τον αφανισμό του λαού στον Θεό και ποτέ στη λάθος πολιτική απόφαση και προτείνει τη συνέχεια της εξουσίας με όποιο κόστος. Κι εκεί έρχεται πραγματικά αντιμέτωπη με έναν λαό που ζητάει από την πολιτική αρχή να πάρει την ευθύνη.

info

«Πέρσες», Επίδαυρος, 15-16/7 στις 21.00. Εισιτήρια (12-70 ευρώ): aefestival.gr, viva.gr