Εχει περάσει ένας χρόνος που όλος ο πλανήτης βρίσκεται στη δίνη του Covid-19 με τεράστιες συνέπειες. Αναρίθμητοι θάνατοι, διαλυμένες οικονομίες, τεράστια προβλήματα και ανάδυση των ανεπαρκειών των συστημάτων υγείας, συνέπειες στην εκπαίδευση, στις δομές της εργασίας και στην ψυχολογία των πολιτών που δεν έχουν πλήρως εκτιμηθεί. Σε όλη αυτή την καταιγίδα βρέθηκε και η χώρα μας, μετά από την τρομακτική δυσκολία της οικονομικής κρίσης. Η πανδημία έχει προς το παρόν δύο κύματα, το πρώτο την άνοιξη του 2020 και το δεύτερο το φθινόπωρο του ίδιου έτους με ξεχωριστά στοιχεία. Και στα δύο κύματα, οι λοιμωξιολόγοι βρέθηκαν στο επίκεντρο για διάφορους λόγους.
Πριν από ένα χρόνο περίπου δημιουργήθηκε η επιτροπή εμπειρογνωμόνων στο υπουργείο Υγείας για την αντιμετώπιση της κρίσεως, στην οποία συμμετέχουν λοιμωξιολόγοι (παθολόγοι ή παιδίατροι), επιδημιολόγοι, μικροβιολόγοι, εντατικολόγοι. Οι συμμετέχοντες, κυρίως πρόεδροι αντίστοιχων εταιρειών, με εμπειρία στην αντιμετώπιση προηγούμενων κρίσεων και σημαντική κλινική εμπειρία. Σύντομα αυτή η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων, κυρίως από τα ΜΜΕ μετονομάστηκε άδικα, σε Επιτροπή Λοιμωξιολόγων.
Οι λοιμωξιολόγοι λοιπόν στο «μάτι» του κυκλώνα, διατηρώντας βέβαια και εμείς ένα ποσοστό ευθύνης, διαφορετικό σε κάθε κύμα.
Στο πρώτο κύμα, όλοι προσπαθούσαμε να κατανοήσουμε τον καινούργιο ιό, τη νέα πανδημία. Αλληλοσυγκρουόμενες τοποθετήσεις και οδηγίες από τον ΠΟΥ, αργοπορία στον χαρακτηρισμό της πανδημίας, στη χρήση ή μη μάσκας, στις οδηγίες για τη θεραπεία. Συγχρόνως οι τηλεοράσεις να έχουν κατακλυσθεί από τα φέρετρα από το Bergamo. Πρώτοι οι λοιμωξιολόγοι στην Πάτρα με τους προσκυνητές από τους Αγίους Τόπους και στη Θεσσαλονίκη από τους επισκέπτες του Μιλάνου αντιμετώπισαν με επιτυχία τους πρώτους ασθενείς. Θα ήταν βέβαια μεγάλη παράλειψη να μη γίνει αναφορά και στις υπόλοιπες ειδικότητες που έδωσαν αυτή τη μάχη. Οι υπερπολύτιμοι εντατικολόγοι, πνευμονολόγοι και οι μαχητές παθολόγοι στη συνέχεια σε όλα τα νοσοκομεία.
Στο πρώτο κύμα, οι λοιμωξιολόγοι ανάμεσα στον φόβο που είχε κατακλύσει τους πάντες, ήταν βυθισμένοι στα mails, στην αντικρουόμενη βιβλιογραφία, στη διεθνή αβεβαιότητα προσπαθούσαν να δώσουν λύσεις για τη δημόσια υγεία, να βοηθήσουν στην οργάνωση των δομών, στην περίθαλψη των ασθενών.
Πολλές φορές άυπνοι από τη αγωνία και την κόπωση, προβληματισμένοι αν όλα πηγαίνουν στον σωστό δρόμο. Στον δρόμο της πανδημίας χωρίς θεραπείες και με αβεβαιότητα για τις προτεινόμενες. Σε αυτή την πρώτη φάση ανακοινώθηκε ο ελληνικός θεραπευτικός αλγόριθμος με βασικό θεραπευτικό παράγοντα τη χλωροκίνη, για την οποία δυστυχώς δεν υπάρχουν ελληνικά καταγεγραμμένα αποτελέσματα. Ισως η χλωροκίνη που στη συνέχεια απομακρύνθηκε από τις ελληνικές και διεθνείς οδηγίες, μπορεί να μείωσε στην Ελλάδα τις εισαγωγές και τους θανάτους. Το βέβαιο πάντως είναι ότι δεν κατεγράφησαν οι ανεπιθύμητες ενέργειες των άλλων χωρών.
Συγχρόνως όλοι προσπαθούσαν να ενταχθούν σε πρωτόκολλα. Το Remdesivir στην αρχή αμφιλεγόμενης επιτυχίας, αντιïκό φάρμακο, χρησιμοποιήθηκε άμεσα.
Σε αυτό το πρώτο κύμα, η αποδοχή των λοιμωξιολόγων ήταν πασιφανής. Η επιτροπή προτείνει αυτό, ο τάδε λοιμωξιολόγος ανησυχεί για την εξέλιξη. Οι λοιμωξιολόγοι «μπήκαν» στα σπίτια του κοινού και αυτό στα δικά μας. «Η επιτροπή και οι λοιμωξιολόγοι στις δόξες τους». Βέβαια δεν τα κατάφεραν από μόνοι τους. Ενα πλήθος ανώνυμων στήριξαν την επιτυχία του πρώτου κύματος. Αυτοί όμως κλήθηκαν από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας και είχαν ειδική τηλεδιάσκεψη με τον Πρωθυπουργό.
Με το τέλος της άνοιξης ήρθε η ύφεση. Υπήρξε ευφορία, εφησυχασμός, η εντύπωση πως η πανδημία έχει τιθασευτεί. Ηρθαν οι εργάτες γης, οι διακοπές, οι μετακινήσεις, οι τουρίστες και το φθινόπωρο νέα έξαρση, το δεύτερο κύμα.
Εντονη κόπωση, έντονη ανησυχία, έντονη κριτική. Η επιτροπή και οι λοιμωξιολόγοι στις συμπληγάδες, κομματικές αντιπαραθέσεις, ερωτήματα για τη λειτουργία της επιτροπής. Αποφάσεις που δεν έχουν ληφθεί προαναγγέλλονται και αρκετοί από εμάς έχουμε κατασκηνώσει στα κανάλια, πολλές φορές με αλληλοσυγκρουόμενες απόψεις που προκαλούν σύγχυση. Εμφανίζονται σχόλια για τηλεπερσόνες, σχόλια που επικαλούνται την παλιά ταινία «Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος», γελοιογραφίες και ατυχείς εκφράσεις. Και κάποιοι αποφασίζουν να αποσυρθούν για να δείξουν τα λάθη και να δώσουν το παράδειγμα και κακόβουλα από δημοσιογράφο χαρακτηρίζεται σαν κάθοδος στα αποδυτήρια.
Παρά τις δυσκολίες, οι «λοιμωξιολόγοι», η Επιτροπή συνεχίζει. Προσπαθεί σε μια κοινωνία κουρασμένη, που χειμάζεται από τις δυσκολίες, τον φόβο, την ανασφάλεια, τον οικονομικό μαρασμό, να βρει τη χρυσή τομή. Lockdown μερικό ή γενικό, μείωση των κρουσμάτων, μείωση των θανάτων, μια εξίσωση με όχι πάντα εύκολη λύση. Οι «λοιμωξιολόγοι» συνεχίζουν τον αγώνα στη Θεσσαλονίκη, στο νέο μεγάλο κύμα, συνεπικουρούμενοι και από τους άλλους «αγνώστους» γιατρούς και νοσηλευτές. Μετατρέπουν ταχύτατα χώρους νοσηλείας, διοργανώνουν επείγοντα εκπαιδευτικά μαθήματα, στηρίζουν όλη τη Βόρεια Ελλάδα.
Συγχρόνως αναθεώρηση των οδηγιών για βέλτιστη θεραπευτική αντιμετώπιση. Οδηγίες σαφείς για εξωνοσοκομειακή αντιμετώπιση με αποκλεισμό φαρμακευτικών σκευασμάτων που δεν έχει αποδειχθεί η ωφελιμότητά τους. Συγχρόνως ιδιαίτερη μνεία για την παρακολούθηση, τα κριτήρια βαρύτητας και τις ενδείξεις παραπομπής στο νοσοκομείο.
Επιβεβλημένη ήταν και η αναθεώρηση των οδηγιών των νοσηλευόμενων στα νοσοκομεία με τις οδηγίες για την ορθή χρήση της κορτιζόνης, του Remdesivir, της οξυγονοθεραπείας, της χορήγησης αντιπηκτικής αγωγής, της ορθής χρήσης των αντιβιοτικών. Παράλληλα έγινε παράθεση όλων των πρωτοκόλλων που αφορούν κυρίως τον καταρράκτη της φλεγμονής και την υπό δοκιμή θεραπειών.
Οι θεραπευτικές προσπάθειες συνεχίζονται. Ηδη καταβάλλεται προσπάθεια εισαγωγής μονοκλωνικών αντισωμάτων για την πρώιμη χορήγηση σε άτομα ώστε να αποφευχθεί η νοσηλεία στο νοσοκομείο, καταστέλλοντας τη νόσο. Μια πανδημία δεν τιθασεύεται με τα φάρμακα. Ο Covid-19 δεν είναι σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα όπως το AIDS, που ενδεχόμενα με τα μέτρα πρόληψης μπορεί να ελεγχθεί. Τα μέτρα ατομικής προστασίας και κυρίως τα εμβόλια θα εξαφανίσουν την πανδημία. Καθολικός και γρήγορος εμβολιασμός για να μπορέσουμε να επανέλθουμε στους προηγούμενους ρυθμούς μας. Και τι θα μείνει από αυτή την πανδημία, όταν τελειώσει; Πιστεύω περισσότερες υποδομές, γνώσεις, εμπειρία για επόμενες, οργάνωση και κυρίως ανθρωπιά. Οι λοιμωξιολόγοι ήταν ένα μικρό κομμάτι του παζλ. Ενα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους τους ανώνυμους που έχουν συμβάλει σημαντικά σε αυτή την άνιση μάχη.
Ο Μάριος Κ. Λαζανάς είναι παθολόγος-λοιμωξιολόγος, διευθυντής Παθολογικής - Λοιμωξιολογικής Κλινικής ΙΑΣΩ, μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS
Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
