Μια ζωή βασανιστήρια

Στις 12 Ιανουαρίου, η Λίζα Μοντγκόμερι είναι προγραμματισμένο να γίνει η πρώτη γυναίκα που θα εκτελεσθεί με απόφαση των ομοσπονδιακών αρχών εδώ και 70 χρόνια. Η Μοντγκόμερι θα είναι μόλις η πέμπτη γυναίκα που θα εκτελεσθεί στην ιστορία των ΗΠΑ. Στις 16 Δεκεμβρίου 2004, η Μοντγκόμερι οδήγησε στο Σκίντμορ του Μιζούρι, όπου στραγγάλισε την έγκυο Μπόμπι Τζο Στίνετ και μετά της άνοιξε την κοιλιά και πήρε το μωρό στο σπίτι όπου διέμενε με τον σύζυγό της Κέβιν, στο Κάνσας. Το μωρό επέζησε. Αυτά τα βασικά γεγονότα, όμως, είναι τα μόνα αδιαμφισβήτητα στην υπόθεση. Οι δικηγόροι που ανέλαβαν την υπεράσπιση της γυναίκας μετά την καταδίκη της καταγγέλλουν πως η δίκη δεν πληρούσε «ούτε τα ελάχιστα απαιτούμενα για μια δίκαιη διαδικασία», παραβιάζοντας έτσι τη διεθνή νομοθεσία και ότι μέρος της ευθύνης φέρει η αμερικανική κυβέρνηση διότι σε όλη τη διάρκεια της ζωής της Μοντγκόμερι απέτυχε να την προστατεύσει από έντονη κακοποίηση ως παιδί και από σεξουαλική βία.

Ομως, παρά την κινητοποίηση, ο μόνος που μπορεί να σταματήσει την εκτέλεση είναι ο πρόεδρος Τραμπ - ο οποίος προέτρεψε να εκτελεστούν έξι άτομα στη διάρκεια των τελευταίων ημερών της θητείας του. Το Κέντρο Κορνέλ βρήκε ότι τουλάχιστον άλλες 16 γυναίκες στις ΗΠΑ έχουν διαπράξει παρόμοια εγκλήματα, μετά την επιστροφή της θανατικής καταδίκης το 1976, καμία όμως δεν εκτελέστηκε.

Αρα γιατί θα εκτελεστεί η Λίζα Μοντγκόμερι;

Η ενοχή της δεν αμφισβητείται. Ομως σύμφωνα με τους ειδικούς, καταδικάσθηκε σε θάνατο επειδή οι αρχικοί της συνήγοροι, δεν ήξεραν πώς να την υπερασπισθούν. Η Λίζα έχει διπολική διαταραχή, επιληψία, μια περίπλοκη διαταραχή μετατραυματικού στρες, διαταραχή πολλαπλής προσωπικότητας, ψύχωση και τραύμα στον εγκέφαλο. Γεννήθηκε σε μια οικογένεια τα μέλη της οποίας είχαν πολλές ψυχικές ασθένειες, ενώ η μητέρα της είχε δεχθεί σεξουαλική επίθεση από τον δικό της πατέρα.

Ο πατέρας της Λίζα τους εγκατέλειψε όταν εκείνη ήταν μωρό. Η οικογένεια μετακινείτο συνέχεια. Η μητέρα της την κακομεταχειριζόταν με ακραίους και σαδιστικούς τρόπους, σύμφωνα με δηλώσεις δεκάδων συγγενών, γειτόνων, δικηγόρων, κοινωνικών λειτουργών, που όμως τις πήραν οι δικηγόροι που ανέλαβαν την υπόθεση μετά την καταδίκη. Για να μην κάνει θόρυβο η μητέρα της της έκλεινε το στόμα με μονωτική ταινία και την ξυλοκοπούσε άγρια διαρκώς. Σύμφωνα με τη μητέρα της, τα πρώτα λόγια που είπε η Λίζα ως παιδί ήταν: «Μην με χτυπάς. Πονάει».

Ο πατριός της Τζακ Κλάινερ, ήταν αλκοολικός και άρχισε να τη βιάζει όταν ήταν 11 ετών. Μια ημέρα ενώ τη βίαζε, μπήκε στο δωμάτιο η μητέρα της, η οποία αντί να φωνάξει σε εκείνον, πήρε ένα όπλο, το έβαλε στο κεφάλι της μικρής και ούρλιαζε: «Πώς μπόρεσες να μου το κάνεις αυτό»; Οπως έγινε γνωστό μετά την καταδίκη, ο πατριός της έφερνε και φίλους του να τη βιάζουν, συχνά επί ώρες, συχνά τρεις ταυτόχρονα. Ο ετεροθαλής αδελφός της Λίζα, Τέντι Κλάινερ κατέθεσε πως η μητέρα της ανάγκαζε τα άλλα παιδιά να βγαίνουν έξω, όταν τη βίαζαν οι φίλοι του πατέρα της. Η μητέρα της άρχισε να την εκδίδει για να βρει χρήματα και όταν εκείνη διαμαρτυρόταν της χτυπούσε με μανία το κεφάλι στο πάτωμα και στους τοίχους.

Ολα αυτά όμως δεν ακούστηκαν στη δίκη που έγινε το 2007. Οι τότε δικηγόροι της, όλοι άντρες, δεν κατάφεραν να περιγράψουν τη φρικτή ζωή και τις δεκαετίες των βασανιστηρίων. Αντίθετα, είπαν ότι ο άλλος της ετεροθαλής αδελφός Τόμι Κλάινερ ήταν ο πραγματικός δολοφόνος, παρότι είχε επιβεβαιωμένο άλλοθι. Οι ένορκοι δεν είδαν ποτέ την αξονική εγκεφάλου που έδειχνε πως η Λίζα είχε υποστεί σοβαρές κακώσεις, σε έναν εγκέφαλο που ήδη δυσλειτουργούσε. Υπήρχαν αλλοιώσεις σε περιοχές που επηρεάζονται από τραυματικές εμπειρίες και είναι υπεύθυνες να ελέγχουν την κοινωνική και συναισθηματική συμπεριφορά καθώς και τη μνήμη. Ούτε μπήκαν στον κόπο να εξηγήσουν επαρκώς τους τρόπους με τους οποίους οι αλλεπάλληλοι βιασμοί και η βία επηρεάζει τη νευρολογία, τη συμπεριφορά και την αίσθηση εαυτού. Το εντυπωσιακό, λένε οι ειδικοί, είναι πόσοι πολλοί από το ευρύτερο περιβάλλον της Λίζα γνώριζαν για τα όσα αναγκαζόταν να υποστεί από παιδί.

Σε κανένα στάδιο της αρχικής δίκης, οι συνήγοροι δεν παρουσίασαν τα γεγονότα: ότι η Λίζα ήταν άριστη μαθήτρια στο Δημοτικό όμως ξαφνικά στο Γυμνάσιο άλλαξε πολύ. Ενας κοινωνικός λειτουργός παρατήρησε ότι αυτό οφείλεται σε βαθύ συναισθηματικό τραύμα, αλλά κανένας άλλος δεν νοιάστηκε. Ως έφηβη μίλησε για τους βιασμούς σε ξάδελφό της που ήταν σερίφης στο Κάνσας, όμως εκείνος δεν είπε τίποτα. Στα 17 της η μητέρα της που έπαιρνε διαζύγιο την ανάγκασε να καταθέσει για τους βιασμούς από τον πατριό της, όμως το δικαστήριο δεν κινήθηκε εναντίον του. Στα 18 της η Λίζα παντρεύτηκε έναν από τους ετεροθαλείς αδελφούς της ο οποίος της έκανε φριχτά σεξουαλικά βασανιστήρια τα οποία κινηματογραφούσε. Αρκετοί είχαν δει αυτά τα βίντεο, αλλά κανείς δεν μίλησε. Στα 23 της είχε ήδη 4 παιδιά και σταδιακά έχανε κάθε επαφή με την πραγματικότητα. Ενα βράδυ τα ξύπνησε, τα έβαλε στο αυτοκίνητο μαζί με μια κατσίκα στην οποία είχε φορέσει πάνα και οδήγησε από το Κάνσας στο Τέξας, σε μανική κατάσταση. Φαντασιωνόταν συνέχεια πως είναι έγκυος. Οι συνήγοροί της είπαν πως λίγο πριν από το έγκλημά της υπέφερε από μια σπάνια κατάσταση που λέγεται ψευδοκύηση, η οποία συνήθως αποτελεί ένδειξη πολύ σοβαρότερων ψυχολογικών προβλημάτων.

Τα συστήματα δεν κατάφεραν να την προστατέψουν ούτε μια φορά. Το σύστημα προστασίας παιδιών, το εκπαιδευτικό σύστημα, ο νόμος και αργότερα ως ενήλικας, οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας, οι υπηρεσίες εναντίον της οικογενειακής βίας - όλες αυτές οι αποτυχίες κατέληξαν σε ένα φρικτό έγκλημα. Κανείς δεν θεωρεί πως η Λίζα Μοντγκόμερι πρέπει να αφεθεί ελεύθερη. Ομως όλη αυτή η βία που ασκήθηκε πάνω της, οι κακώσεις στον εγκέφαλο, οι άπειροι βιασμοί, το ξύλο, όλα αυτά θα έπρεπε να είναι αρκετά για να μην εκτελεστεί η θανατική της ποινή.