Ερχεται με τον αέρα του φρέσκου. Κρατάει το σακάκι στο χέρι λόγω ζέστης, αλλά θα μπορούσε και να σημαίνει ότι ανασκουμπώνεται. Ο νέος γερμανός πρεσβευτής Ερνστ Ράιχελ είναι μόλις δύο μήνες στην Ελλάδα, εκτός από την Αθήνα επισκέφθηκε τη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, στην οποία η Γερμανία θα είναι η τιμώμενη χώρα το 2020. Και αυτό θέλει δουλειά.
Το ραντεβού μας είναι δυο βήματα από τη Γερμανική Πρεσβεία - στις όχθες του Ιλισού - στη χτισμένη το 1848 χειμερινή κατοικία της δούκισσας της Πλακεντίας όπου στεγάζεται από το 1930 το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας. Ο Ιλισός από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα καλύφθηκε και έδωσε τη θέση του στην πολύβουη σήμερα Λεωφόρο Βασιλέως Κωνσταντίνου και την οδό Καλλιρρόης. Την ασχήμια της ασφάλτου κρύβουν, ευτυχώς, τα δέντρα στον κήπο του Μουσείου. Καθόμαστε στο εστιατόριο και πριν δώσουμε παραγγελία αρχίζουμε την κουβέντα.
Η πρώτη επαφή του με την Ελλάδα ήταν στα νεανικά χρόνια μέσω μιας ελληνοαμερικανίδας στενής φίλης. Την επισκεπτόταν οικογενειακά και έτσι κράτησε μια ζωντανή επαφή με την Ελλάδα. Αλλο όμως τουρίστας, άλλο πρεσβευτής. Καταθέτει αμέσως τη συμπάθειά του για τα βάρη που σήκωσαν οι Ελληνες τα τελευταία χρόνια της κρίσης. «Ενα είναι βέβαιο και το γνωρίζω και από έλληνες φίλους που έχω από χρόνια: η Ελλάδα πέρασε μία μεγάλη κρίση, πολύ σκληρή για πάρα πολλούς Ελληνες» λέει. Πολιτικά «ορθή» και η επιλογή του φαγητού: σουτζουκάκια σμυρναίικα.
Μετά τα προκαταρκτικά, κατευθείαν στα βαθιά. Τα αίτια της κρίσης είναι πολλά, συν τοις άλλοις, η Ελλάδα, όπως και κάθε άλλη χώρα, είναι υποχρεωμένη να αντιμετωπίσει έναν σκληρό ανταγωνισμό σε μία παγκοσμιοποιημένη οικονομία. «Πιστεύω ότι έπειτα από μία περίοδο θυμικής αντίστασης σ' αυτήν την αναγκαιότητα, η αποδοχή της γίνεται όλο και μεγαλύτερη. Αυτό ανοίγει και μία ευκαιρία για τη χώρα».
Στην Ελλάδα ήρθε από την Ουκρανία. Εμεινε τρία χρόνια πρεσβευτής στο απαιτητικό, μετά τον πόλεμο της Κριμαίας, πόστο του Κιέβου και ο «κίνδυνος» για τον γερμανό διπλωμάτη ήταν ένα ανιαρό πόστο, όπου θα διεκπεραίωνε απλά εθιμοτυπικές εμφανίσεις και χαιρετισμούς. Αλλά μόνον από πλήξη δεν κινδυνεύει στην Ελλάδα. «Υπάρχουν κοινά σημεία με την Ουκρανία, η οποία πέρασε επίσης μια μεγάλη οικονομική κρίση, αλλά υπάρχουν και μεγάλες διαφορές, η Ελλάδα προσφέρει πολύ περισσότερα για την καθημερινή ζωή».
Το ελαφρό αεράκι δρόσιζε κάπως τους 30 βαθμούς που έδειχνε το θερμόμετρο, την ίδια ώρα το Βερολίνο είχε μόλις 15 βαθμούς, πώς να μην απολαύσει κανείς τον αττικό ουρανό; «Φεύγοντας από το Κίεβο έλεγα στους φίλους μου: πιθανότατα θα εργαστώ εξίσου σκληρά και στην Ελλάδα, αλλά εκεί έχει τουλάχιστον ήλιο» λέει γελώντας.
Ο Ερνστ Ράιχελ διαδέχτηκε στη Γερμανική Πρεσβεία της Αθήνας τον Γενς Πλέτνερ, ο οποίος αναβαθμίστηκε επιστρέφοντας στο Βερολίνο και ανέλαβε την Πολιτική Διεύθυνση του υπουργείου Εξωτερικών. Επέδωσε τα διαπιστευτήριά του στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον Αύγουστο, ακριβώς έναν χρόνο μετά τη λήξη του τρίτου Μνημονίου και έναν μήνα μετά την αλλαγή κυβέρνησης που έφεραν οι εκλογές του Ιουλίου.
Οι εκλογές άνοιξαν μια νέα σελίδα για τη χώρα. Και για τις ελληνογερμανικές σχέσεις. Ο νέος γερμανός πρεσβευτής έχει και νέες προτεραιότητες. «Τα τελευταία χρόνια οι σχέσεις της Γερμανίας με την Ελλάδα και αντιστρόφως αντιμετωπίστηκαν μέσα από ένα στενό πρίσμα δημοσιονομικής πολιτικής» λέει. «Πιστεύω ότι τώρα ήρθε η στιγμή να διευρύνουμε αυτό το πρίσμα και να κατανοήσουμε και από τις δύο πλευρές ότι μας συνδέουν πολύ περισσότερα πέραν των δημοσιονομικών. Για αυτό θα προσπαθήσω να αναπτυχθούν οι ελληνογερμανικές σχέσεις σε μία ευρύτερη βάση».
Η ευρύτερη βάση περιλαμβάνει από την ενίσχυση των οικονομικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων μέχρι τον πολιτισμό. «Υπάρχουν πολλοί τομείς για θετικές δράσεις, ώστε να κάνουμε καθαρό στην κοινή γνώμη τόσο της Γερμανίας όσο και της Ελλάδας ότι υπάρχουν πολύ περισσότερα από τα πακέτα διάσωσης, τους όρους και τα ποσοστά. Οχι πως αυτά δεν είναι σημαντικά, αλλά υποφέραμε από το γεγονός ότι εστιάστηκε μονομερώς σ' αυτά το ενδιαφέρον».
Τα τραύματα που άφησε η περίοδος των Μνημονίων στις ελληνογερμανικές σχέσεις δεν είναι εύκολο να επουλωθούν. Αλλά ο γερμανός πρεσβευτής αισιοδοξεί. Και οι πρώτες εμπειρίες του στην Ελλάδα ενισχύουν την αισιοδοξία του. «Μέχρι στιγμής δεν βρέθηκα αντιμέτωπος με τη θυμική φόρτιση που υπήρξε σαφώς στο παρελθόν. Η αντιμετώπιση που είχα ήταν εξόχως φιλική και θετική. Το αισθάνεσαι ότι υπάρχει διάθεση για νέο ξεκίνημα τόσο στη Γερμανία όσο και στην Ελλάδα».
Η προσέλκυση γερμανικών επενδύσεων
Η διάθεση αυτή εκφράστηκε και σε ανώτατο επίπεδο, στην πρώτη επίσκεψη του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ και την εξαγγελία του μεγάλου επιχειρηματικού συμποσίου στις αρχές του επόμενου χρόνου στο Βερολίνο για την προσέλκυση γερμανικών επενδύσεων στην Ελλάδα. «Η Γερμανία ως μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, συγκριτικά με άλλες χώρες, έχει να προσφέρει πολλά στον τομέα αυτόν. Οι σχέσεις παραδοσιακά είναι στενές, υπάρχουν πολλοί Γερμανοί που έχουν συναισθηματικά μία ιδιαίτερη σχέση με την Ελλάδα. Είναι μία πολύ καλή βάση για να οικοδομήσουμε πάνω σ' αυτήν και να ενισχύσουμε τις οικονομικές δραστηριότητες, υπό τον όρο ότι και το επενδυτικό πλαίσιο θα είναι ευνοϊκό». Αυτό είναι το κριτήριο για τις επενδυτικές αποφάσεις που παίρνουν οι γερμανικές επιχειρήσεις, και όχι φυσικά οι υποδείξεις της καγκελαρίου.
Τι μπορεί να κάνει ο γερμανός πρεσβευτής από την Αθήνα; Μπορεί να ξυπνήσει το ενδιαφέρον των γερμανών επιχειρηματιών, λέει ο Ράιχελ. Ο διευθυντής ενός μεγάλου γερμανικού ομίλου δεν ξυπνάει κάθε μέρα με την έγνοια της Ελλάδας. «Υπάρχουν ήδη αρκετοί αντικειμενικοί λόγοι, και ελπίζω να γίνουν περισσότεροι, να ενδιαφερθούν για την Ελλάδα. Εχουμε καταρτίσει ένα σχέδιο δράσεων μέχρι την επόμενη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης και θέλουμε βήμα βήμα να αναπτύξουμε τις επαφές, να ενημερώσουμε, να δώσουμε πληροφορίες». Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το περασμένο διήμερο Πέμπτης - Παρασκευής το μεγάλο συνέδριο του Ελληνο-Γερμανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου με τη συμμετοχή όλων των διμερών επιμελητηρίων της Γερμανίας στην Ευρώπη. Και τον Νοέμβριο οργανώνεται ένα «Φόρουμ Καινοτομίας» που θα φέρει σε επαφή γερμανικές επιχειρήσεις με ελληνικές νεοφυείς και καινοτόμες επιχειρήσεις.
Ως νέος πρεσβευτής, ο Ράιχελ είναι ακόμη στο στάδιο προσαρμογής. Μαθαίνει ελληνικά, μαθαίνει και τις ιδιαιτερότητες της χώρας. Π.χ. τη μεγάλη οικονομική αλλά κυρίως πολιτική σημασία που έχει για την Ελλάδα η Διεθνής Εκθεση Θεσσαλονίκης. «Δεν έχουμε κάτι αντίστοιχο. Αλλο τόσο είναι σημαντικό που η Γερμανία θα είναι τιμώμενη χώρα τον επόμενο χρόνο. Θα κάνουμε τα πάντα για μία καλή εμφάνιση, για να παρουσιάσουμε μία διαφορετική πλευρά, από αυτήν των τελευταίων ετών».
Πολιτική αντιπαράθεση με στερεότυπα
Στα χρόνια της κρίσης αναβίωσαν πολλές προκαταλήψεις των Γερμανών για τους Ελληνες και των Ελλήνων για τους Γερμανούς, παλιά και νέα στερεότυπα έγιναν εργαλείο πολιτικής αντιπαράθεσης. Αλλά ο νέος πρεσβευτής βλέπει την ευκαιρία να διορθωθούν κάποια στραβά. «Δεν έχω ψευδαισθήσεις, φυσικά θα υπάρχουν πάντα εκείνοι που βλέπουν τη Γερμανία μέσα από τα γυαλιά των οικονομικών απαιτήσεων και των φρικτών εγκλημάτων που διέπραξαν οι Ναζί στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ελλάδα. Πιστεύω ότι αυτός δεν είναι εποικοδομητικός τρόπος επίτευξης πολιτικών προτεραιοτήτων. Αλλά αυτό είναι υπόθεση των Ελλήνων, δεν είμαι εγώ εκείνος που θα δώσει συμβουλές στους Ελληνες».
Οι ελληνικές αξιώσεις πολεμικών επανορθώσεων παραμένουν ενεργές με τη μορφή ρηματικής διακοίνωσης που επιδόθηκε στο γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών στις 4 Ιουνίου 2919, έναν μήνα πριν από τις εκλογές στην Ελλάδα. Η επίσημη θέση της Γερμανίας είναι ότι το ζήτημα των πολεμικών αποζημιώσεων είναι λήξαν. Και η θέση του γερμανού πρεσβευτής δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική. Ο επόμενος κύκλος θα είναι όταν το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών θα απαντήσει στην ελληνική διακοίνωση.
Η είδηση της ημέρας ήταν άλλη: τα στοιχεία της Frontex για τις αυξημένες ροές προσφύγων προς την Ευρώπη. Τον περασμένο Αύγουστο, από τους 12.900 συνολικά, οι 9.300 πέρασαν από τα παράλια της Τουρκίας στα ελληνικά νησιά. «Οι ανησυχίες της Ελλάδας είναι και ανησυχίες της Γερμανίας, τρόπον τινά, είμαστε στην ίδια βάρκα» διαπιστώνει ο Ράιχελ. Από το Βερολίνο ακούγεται συχνά κριτική για τις καθυστερήσεις επαναπροωθήσεων προσφύγων από τα ελληνικά νησιά στην Τουρκία. Αλλά ο Ράιχελ παραμένει διπλωμάτης. Εγκωμιάζει τη συνεργασία με τον αρμόδιο, αναπληρωτή υπουργό Γιώργο Κουμουτσάκο. «Επιθυμία μας είναι να εφαρμοστεί πλήρως το Σύμφωνο ΕΕ - Τουρκίας. Και στηρίζουμε την ελληνική κυβέρνηση στην επιτάχυνση των διαδικασιών για τους νεοαφιχθέντες και την αποτελεσματικότερη υλοποίηση του Συμφώνου, ώστε όσοι δεν είναι πολιτικοί πρόσφυγες να επιστρέφουν γρήγορα στην Τουρκία».
Ο Ράιχελ είναι νομικός και μάλιστα ειδικός στα θέματα ασύλου. Η διδακτορική του διατριβή στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βόννης είχε θέμα το άσυλο. «Ολοι καταλάβαμε πλέον ότι το σημερινό σύστημα του Δουβλίνου δεν λειτουργεί σωστά και ενδιαφερόμαστε για την αναθεώρησή του. Πρέπει να είναι μία αναθεώρηση στη βάση της αλληλεγγύης μεταξύ των ευρωπαίων εταίρων. Δεν είναι εύκολη υπόθεση, αλλά η συζήτηση πρέπει να γίνει». Η συζήτηση ξεκίνησε και είναι σημαντικό που μπαίνει μπροστά η Γερμανία, η οποία με το σημερινό σύστημα που επιβάλλει την επιστροφή των προσφύγων στην πρώτη χώρα εισόδου θα έπρεπε να είναι προστατευμένη. Η προσφυγική κρίση έδειξε ότι ντε φάκτο το σύστημα δεν λειτουργεί.
Ο Ράιχελ ξέρει καλά και τα Βαλκάνια, πέρασε ως πρεσβευτής από την Πρίστινα. Τα Δυτικά Βαλκάνια παραμένουν η μαύρη τρύπα της ΕΕ. «Είναι μεγάλο επίτευγμα της Ελλάδας το γεγονός ότι στη Θεσσαλονίκη το 2003 αποφασίστηκε να δοθεί η προοπτική ένταξης των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ. Σήμερα αυτή η προοπτική είναι ακόμη σημαντικότερη, αν θέλουμε να δώσουμε θετικά κίνητρα στις χώρες της περιοχής» λέει. Η απόσταση από την ένταξη είναι ακόμη μεγάλη, πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά. Το θέλουν οι πολίτες των χωρών αυτών, αλλά υπάρχουν ταυτόχρονα και αντιστάσεις.
Η τήρηση της Συμφωνίας των Πρεσπών
Ο δρόμος της διεύρυνσης άνοιξε με τη Συμφωνία των Πρεσπών για την αλλαγή του ονόματος της Βόρειας Μακεδονίας. Η Γερμανία υποστήριξε ενεργά την επίτευξη της Συμφωνίας, η νέα ελληνική κυβέρνηση τονίζει ότι θα παρακολουθεί άγρυπνα την τήρησή της στην πορεία των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. «Δεν υπάρχει κάποια ένσταση σ' αυτό, είναι αυτονόητο ότι πρέπει να υλοποιηθεί η Συμφωνία επακριβώς. Σημαντικό είναι σε ποιο πνεύμα θα γίνεται η παρακολούθησή της. Μέχρι στιγμής δεν βλέπω κανένα λόγο ανησυχίας» λέει ο γερμανός πρεσβευτής.
Ανάμεσα σε τουρίστες που πίνοντας τον καφέ τους ξεφυλλίζουν τον οδηγό της Αθήνας, μια ομάδα συνταξιούχων στο διπλανό τραπέζι σχολιάζει στα γερμανικά το διπλανό Πολεμικό Μουσείο, σε λίγο γυρίζουν τη συζήτηση στα ελληνικά. Πιθανότατα απόφοιτοι της Γερμανικής Σχολής της Αθήνας. Την εμβέλειά της διαπίστωσε ήδη ο Ράιχελ, είναι ένα ακόμη δείγμα των στενών δεσμών Ελλάδας - Γερμανίας και στον τομέα του πολιτισμού. Σ' αυτόν θέλει να δώσει ιδιαίτερο βάρος ο νέος πρεσβευτής, στόχος του είναι η επικαιροποίηση του διμερούς Συμφώνου Πολιτιστικής Συνεργασίας Ελλάδας - Γερμανίας. Στο Σύμφωνο περιγράφονται οι τομείς της διμερούς συνεργασίας και οι φορείς που την υλοποιούν: Ινστιτούτο Γκαίτε, Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, Γερμανική Σχολή, συνεργασίες σε επιστημονικό επίπεδο κ.λπ. Το σύμφωνο χρονολογείται από το 1957, «εγώ δεν είχα ακόμη γεννηθεί, όταν υπογράφηκε» λέει ο γεννημένος το 1960 Ράιχελ. «Το σύμφωνο δεν ανταποκρίνεται πλέον στις σημερινές, αυξημένες ανάγκες, χρειάζεται ανανέωση». Την ευθύνη για τον συντονισμό των δράσεων έχουν τα υπουργεία Εξωτερικών των δύο χωρών. Η ανανέωση του συμφώνου προτάθηκε ήδη στην ελληνική πλευρά, η πρώτη αντίδραση ήταν θετική, λέει ο γερμανός πρεσβευτής.
Να μια ευκαιρία - σκέφτομαι αυθόρμητα - και για την ελληνική πλευρά να δει τι θα μπορούσε να συμπεριλάβει σε ένα τέτοιο σύμφωνο, συνυπολογίζοντας ότι στο μεταξύ εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες ζουν σήμερα στη Γερμανία.
Ilissia bistrot - cafe
Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Βασιλίσσης Σοφίας 22
Νερό €2,50
Σουτζουκάκια
σμυρναίικα €12,80
Ριζότο Ζουλιέν €13,90
Μιλφέιγ λαχανικών €8,80
Σουρωτή 250 ml €2,80
Espresso €2,70
Σύνολο €43,50
Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
