Εκκλησία και Πολιτεία μαζί δεν κάνουνε και χώρια δεν μπορούνε. Οι πρόσφατες ανακοινώσεις Τσίπρα – Ιερώνυμου φαίνεται ότι πατάνε πάνω στην πολυετή σχέση αμοιβαίων ανταλλαγών και συμβιβασμών Κράτους – Εκκλησίας. Περίτρανη απόδειξη είναι η ιστορία του πασίγνωστου κτιρίου του υπουργείου Εσωτερικών στην οδό Δραγατσανίου. Το ακίνητο αρχικά ανήκε στο Δημόσιο. Το 1952 όμως το κράτος το έδωσε μαζί με το οικόπεδο στην Εκκλησία ως αντάλλαγμα (μαζί με άλλα 163 ακίνητα) για κτήματά της που του παραχωρούσε. Μολονότι το κτίριο πέρασε στα χέρια της Εκκλησίας το Δημόσιο συνεχίζει να δίνει εκεί δυναμικό «παρών». Πώς; Ως ενοικιαστής!

Στο ίδιο πολυώροφο κτίριο των 2.700 τ.μ. εξακολουθούν να λειτουργούν οι υπηρεσίες του υπουργείου Εσωτερικών. Το κράτος δηλαδή τροφοδοτεί την Εκκλησία με ένα σημαντικό έσοδο για το παγκάρι και το φιλανθρωπικό της έργο καταβάλλοντάς της ετήσιο μίσθωμα ευρώ 456.000 ευρώ. Ο σπιτονοικοκύρης – Εκκλησία και ο ενοικιαστής – Πολιτεία δηλαδή τα έχουν βρει, όπως συνηθίζεται να λέγεται στη γλώσσα του real estate.

Η διαδρομή του κτιρίου της Πλατείας Κλαυθμώνος είναι ενδεικτική των διαχρονικών σχέσεων δούναι και λαβείν Εκκλησίας – Πολιτείας. Ομως και δεκάδες άλλα γνωστά κτίρια της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και του Πειραιά (κάποια δε εμβληματικά) κατέληξαν στην ιδιοκτησία της Εκκλησίας, με τον ίδιο τρόπο και σήμερα αποτελούν σημαντικό κομμάτι της «ιερής» ακίνητης περιουσίας. «ΤΑ ΝΕΑ» παρουσιάζουν σήμερα αρκετά από αυτά τα αστικά ακίνητα που έδωσε το κράτος στην Εκκλησία βάσει της σύμβασης που υπέγραψαν στις 18 Σεπτεμβρίου 1952.

Στον μακρύ κατάλογο των αστικών ακινήτων που πήρε η Εκκλησία, δίνοντας από την πλευρά της στο κράτος χιλιάδες στρέμματα αγρών, βοσκοτόπων και εμφυτευτικών κτημάτων, ξεχωρίζει το κτίριο που βρίσκεται στον πιο εμπορικό και ακριβό πεζόδρομο της Πρωτεύουσας, στο νούμερο 5 της Ερμού. Πρόκειται για το ξενοδοχείο «Ηλέκτρα», για το οποίο η Εκκλησία λαμβάνει ετήσιο μίσθωμα ένα εκατομμύριο ευρώ. Η αντικειμενική του αξία πάντως εκείνη την εποχή – όπως αναφέρει ο σχετικός πίνακας στο ΦΕΚ της 8ης Οκτωβρίου 1952 όπου δημοσιεύτηκε η σύμβαση – ήταν 2.400.000.000 δραχμές.

ΣΤΟ ΚΟΛΩΝΑΚΙ. «Ιερό» είναι και το Αστυνομικό Τμήμα του Συντάγματος στο Κολωνάκι, στην οδό Μιμνέρμου, πίσω από το Προεδρικό Μέγαρο και το Μέγαρο Μαξίμου. Στον σχετικό πίνακα αναφέρεται ως «οικία οδ. Μιμνέρμου», όμως σήμερα στο εξαώροφο κτίριο των 1.907 τ.μ. στεγάζονται υπηρεσίες της Αστυνομίας. Στην ίδια γειτονιά η Εκκλησία της Ελλάδος απέκτησε ακόμη ένα κτίριο στην οδό Δεινοκράτους 119 (τότε ως «τετραώροφη οικοδομή» και με αντικειμενική αξία 1.000.000.000 δραχμές. Αλλά και στην περιοχή του Μοναστηρακίου η Εκκλησία έλαβε από το κράτος το 1952 ακόμη ένα ακίνητο, «το οίκημα της οδού Αθηνάς 30» με αντικειμενική αξία τότε 1.400.000.000 ευρώ, δίπλα στο εκκλησάκι της Αγίας Κυριακής.

Εκεί στεγάζεται σήμερα ο ραδιοσταθμός της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ελάχιστοι βέβαια θα γνωρίζουν ότι η πολυκατοικία στο νούμερο 135 της οδού Αχαρνών, μία σαν όλες τις άλλες που ξεφύτρωσαν στην περιοχή τις δεκαετίες ’50 και ’60, ανήκει στην Εκκλησία. Κατέληξε κι αυτή στην ιδιοκτησία της με τον ίδιο τρόπο. Το κράτος την έδωσε τότε ως «τριώροφη οικοδομή» αλλά σήμερα είναι εξαώροφη πολυκατοικία και η Εκκλησία εισπράττει τα ενοίκια από τα διαμερίσματα.

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Ιδιοκτήτης δεκάδων ακινήτων, όπως φαίνεται από το ΦΕΚ του 1952 και τη σύμβαση Κράτους – Εκκλησίας, έγινε η Εκκλησία και στη Θεσσσαλονίκη. Ενα απ’ αυτά είναι το κτίριο στη συμβολή των οδών Αντιγονιδών και Αμβροσίου, κοντά στην Πλατεία Αριστοτέλους όπου σήμερα λειτουργεί ξενοδοχείο.

Σημειώνεται ότι στο προσχέδιο συμφωνίας Ιερώνυμου – Τσίπρα αναφέρεται πως όποια από τα ακίνητα της σύμβασης του 1952 δεν έχουν αξιοποιηθεί θα πρέπει τώρα να μπουν στο κοινό ταμείο Εκκλησίας – Κράτους. Μία τέτοια περίπτωση φαίνεται ότι είναι το οικόπεδο δίπλα στο γήπεδο του Παναθηναϊκού, επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας που είχε δώσει το κράτος στην Εκκλησία. Εκεί λειτουργεί σήμερα υπαίθριο πάρκινγκ. Στον χώρο αυτό η Εκκλησία επιθυμούσε να κατασκευάσει γραφεία και υπόγειο πάρκινγκ, όμως η έκταση ήταν δεσμευμένη και για χρόνια ήταν σε δικαστική διαμάχη με το Δημόσιο.

Σε αντιπαράθεση

Τα «γκρίζα σημεία» της σύμβασης του 1952

Η συμφωνία εκείνης της εποχής, η σύμβαση Εκκλησίας – Κράτους του 1952, μπορεί να ξεκίνησε με υπογραφές από τις δύο πλευρές (ο Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων από τη μία και οι υπουργοί Γεωργίας και Οικονομικών Στ. Αλαμανής κα Χρ. Ευελπίδης από την άλλη), όμως στην πορεία Ιεραρχία και Δημόσιο ήρθαν σε αντιπαράθεση. Με τη σύμβαση η Εκκλησία έδινε στο Δημόσιο στο 1/3 της αξίας τους 141.333 στρέμματα αγρών, 601.544 βοσκοτόπων και 32.043 αγροληπτικών και εμφυτευτικών κτημάτων. Το Κράτος θα έδινε ως αντάλλαγμα στην Εκκλησία αστικά ακίνητα και υποχρεούτο να της καταβάλει ποσό 15 δισ. δραχμών σε τρεις δόσεις.

Οπως αποδείχθηκε η σύμβαση Εκκλησίας – Κράτους του 1952 είχε πολλά «γκρίζα σημεία». Στο βιβλίο του «Εκκλησιαστική περιουσία και μισθοδοσία του κλήρου» (2012) ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος υποστηρίζει πως «κατά την υλοποίηση της συμβάσεων ανέκυψαν προβλήματα. Οι τοπογραφικές υπηρεσίες του Δημοσίου υποστήριζαν ότι οι παραχωρηθείσες εκτάσεις βρέθηκαν λιγότερες. Οι εκκλησιαστικές υπηρεσίες υπεστήριζαν ότι τα αστικά ακίνητα τα παραχωρούμενα υπό του Δημοσίου προς την Εκκλησίαν βρέθηκαν αντί 164, 60. Και τούτο» συνεχίζει ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος «γιατί από αυτά: άλλα ήσαν ανύπαρκτα, άλλα δεν ανήκαν κατά κυριότητα στο Δημόσιο, άλλα είχαν ήδη διατεθεί προς δημόσιες υπηρεσίες προ της συμβάσεως. Αλλα ήσαν μη άρτια, μη οικοδομήσιμα ή ρυμοτομούμενα υπό οδών ή μετατρεπόμενα σε πράσινο, πλατείες, κοινόχρηστους χώρους, άλλα επίδικα και βεβαρημένα».