Την αποκάλεσαν «βασίλισσα της Ευρώπης» και μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ «ηγέτιδα του ελεύθερου κόσμου». Καθώς η ΕΕ πεγαλοδρομούσε από κρίση σε κρίση, το στιβαρό χέρι της κράτησε το μπλοκ ενωμένο. Πώς αλλιώς θα μπορούσε λοιπόν να αποχαιρετήσει κανείς τη γερμανίδα καγκελάριο, αν όχι με θλίψη;

Να όμως που η πραγματικότητα είναι ελαφρώς διαφορετική. Τα δεκατρία χρόνια της Ανγκελα Μέρκελ στην καγκελαρία συνοδεύτηκαν από προβλήματα στη Γερμανία και παρακμή στην Ευρώπη. Στη χώρα της απέτυχε να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις, τόσο στο πεδίο της οικονομίας όσο και σε εκείνο της ασφάλειας. Την ίδια ώρα επέτρεψε στις κρίσεις που εκδηλώθηκαν στην Ευρώπη να κακοφορμίσουν. Ο ληθαργικός τρόπος με τον οποίο διαχειρίστηκε τα πράγματα θα ήταν ανεκτός σε μια μικρή χώρα σε ήσυχους καιρούς. Είναι καταστροφικός όμως για την κυρίαρχη χώρα της Ευρώπης σε μια περίοδο αναστάτωσης.

Αντίθετα από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η Γερμανία έτυχε μιας σταθερής οικονομικής ανάπτυξης την τελευταία δεκαετία. Αλλά κι αυτό ακόμη δύσκολα θα μπορούσε να πιστωθεί στη Μέρκελ. Οι τέσσερις κυβερνήσεις της δεν προώθησαν καμία ουσιαστική μεταρρύθμιση. Και με την εμμονή της για πλεονασματικούς προϋπολογισμούς, άφησε χωρίς επενδύσεις τις υποδομές της χώρας και το σύστημα εκπαίδευσης. Η Μέρκελ δεν έκανε τίποτε προκειμένου να είναι έτοιμη η Γερμανία να αντιμετωπίσει την επέλαση της ψηφιακής τεχνολογίας στην αυτοκινητοβιομηχανία – θυμηθείτε τι έκανε η Apple στη Nokia. Η Γερμανία έκανε το λάθος να μην επιδιορθώσει τη στέγη όταν ακόμη ο ήλιος έλαμπε.

Η κρίση της ευρωζώνης ενίσχυσε την επιρροή της Γερμανίας στο εσωτερικό της Νομισματικής Ενωσης. Αυτό προσέφερε τεράστια πολιτική ισχύ στη Μέρκελ. Εκείνη όμως δεν μπόρεσε να τη διαχειριστεί με ωφέλιμο τρόπο. Η Μέρκελ, ας μην ξεχνάμε, είναι η υπεύθυνη για την άρνηση της ΕΕ να αναδιαρθρώσει το ελληνικό χρέος το 2010. Στον οικονομικό πανικό απάντησε με λιτότητα και οδυνηρά μέτρα για τις χρεωμένες χώρες.

Θα πρέπει να της αναγνωριστεί ασφαλώς το γεγονός ότι ήταν μια φωνή μετριοπάθειας, ότι διαχειρίστηκε με ανθρωπισμό την προσφυγική κρίση, ότι ήταν αποφασιστική απέναντι στον Τραμπ και τον Πούτιν. Η αποχώρησή της, ωστόσο, δεν είναι τραγωδία. Αλλά μια ευκαιρία για τους μεταρρυθμιστές της Ευρώπης.

Ο Φιλίπ Λεγκρέν είναι πρώην οικονομικός σύμβουλος του προέδρου της Κομισιόν, ιδρυτής του Ινστιτούτου Open Political Economy Network