Δύσκολοι έρωτες

Δύο φαινομενικά ασύνδετα μεταξύ τους έργα βρίσκονται στην αφετηρία της παράστασης «Μια φωνή κι ένα ψέμα» που σκηνοθετεί ο Βασίλης Νικολαΐδης στο Θέατρο Αλκμήνη – Secret Room. Ολα ξεκινούν από την ιδέα του να μπλέξει τον μονόλογο του Ζαν Κοκτό (Jean Cocteau, 1889-1963) «Ανθρώπινη Φωνή» («La voix humaine», 1927) με το σαιξπηρικό έργο «Ο Εμπορος της Βενετίας» (1599).

Πώς; Ξεκινώντας από τη σχέση του Αντόνιο με τον Μπασάνο, του ώριμου άνδρα που βοηθά τον νεότερο να παντρευτεί μια πλούσια γυναίκα, ώστε να ανέβει κοινωνικά, στο έργο του Σαίξπηρ. Η αντιστοιχία με τον μονόλογο του Κοκτό βρίσκεται στη σχέση της ώριμης γυναίκας με τον νεότερο άνδρα, ο οποίος την εγκαταλείπει για να παντρευτεί μια νεότερη. Η σχέση Αντόνιο – Μπασάνο δεν εξελίσσεται, μια που δεν είναι αυτή το θέμα, ενώ εκείνη στον Κοκτό έχει κατάληξη.

Αυτή την ιδέα του, μαζί με την καθοριστική αλλαγή στο ζευγάρι των εραστών (δεν είναι πλέον μια γυναίκα κι ένας άντρας αλλά δύο άντρες), ο Νικολαΐδης τη μοιράστηκε με τον Γιώργο Ξενία: Ωστε ο δεύτερος να μεταφράσει, να διασκευάσει και τελικά να παραδώσει ένα πρωτότυπο θεατρικό.

ΣΑΙΞΠΗΡ – ΚΟΚΤΟ. Γιατί όμως χρειάζεται «διόρθωση» ο Σαίξπηρ και ο Κοκτό; Ποιος ο λόγος της «πρωτοτυπίας» ή καλύτερα της αυθαίρετης αυτής πρωτοβουλίας; Η απάντηση βρίσκεται μέσα στην ίδια την παράσταση, που χωρίς να κάνει ιδιαίτερα φανερή την πρόθεσή της, λειτουργεί και οδηγεί το όλο εγχείρημα σε ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα. Κάποιες νύξεις στον «Εμπορο της Βενετίας» γίνονται αντιληπτές (για όποιον γνωρίζει το σαιξπηρικό έργο), αλλά το βάρος πέφτει ουσιαστικά στον σπαρακτικό, δραματικό μονόλογο του Κοκτό.

Οσο για την αλλαγή στο φύλο των εραστών, η εξήγηση είναι σαφής. Ο γάλλος ομοφυλόφιλος συγγραφέας έγραψε την «Ανθρώπινη Φωνή» έπειτα από μια δική του προσωπική ερωτική περιπέτεια. Ο εραστής του τον εγκατέλειψε για να παντρευτεί μια γυναίκα και έτσι να πάψει να κρύβει και να κρύβεται. Να γίνει κοινωνικά αποδεκτός.

Ο Βασίλης Νικολαΐδης βάσισε τη σκηνοθεσία του στη φιλοσοφία του μονόπρακτου του Κοκτό: Ο πληγωμένος ώριμος άνδρας κυριαρχεί τόσο στο πρώτο, διαλογικό μέρος, όσο και στο δεύτερο, με τον σπαρακτικό μονόλογο. Εκεί η δύναμη του Κοκτό είναι ξεκάθαρη, μια που ο μονόλογος παραμένει το τελευταίο και μοιραίο τηλεφώνημα του ώριμου άντρα προς τον νεαρό εραστή του. Ενα τηλεφώνημα που θα τελειώσει όταν εκείνος θα τυλίξει το σύρμα του τηλεφώνου γύρω από τον λαιμό του… Είναι ενδιαφέρων ο τρόπος με τον οποίο αποδίδεται η ομοφυλοφιλική σχέση: Σκηνικά τολμηρή αλλά διόλου χυδαία.

Το ατμοσφαιρικό σκηνικό του Γιάννη Μετζικώφ διαθέτει τα απαραίτητα: Μέσα στο δωμάτιο, ένα διπλό κρεβάτι, μια πολυθρόνα, ένα γραφείο με φωτογραφίες των δύο εραστών, ένα τηλέφωνο, ένας καθρέφτης. Στο βάθος, στο δεύτερο μέρος της παράστασης (χωρίς διάλειμμα), θα αποκαλυφθεί ένας δεύτερος μικρός σκηνικός χώρος, το νέο σπίτι του νεαρού εραστή και μαζί η μέλλουσα σύζυγός του –φωτεινό, σε αντιδιαστολή με το ημίφως του υπνοδωματίου.

Ο Θανάσης Κουρλαμπάς, γνήσιος μαθητής του Σπύρου Ευαγγελάτου, ερμηνεύει τον ώριμο άντρα, δίχως να ενδίδει σε ευκολίες ή σε φτηνά τερτίπια: Βγάζοντας το κοστούμι και φορώντας τη ρόμπα μεταμορφώνεται, σιγά σιγά, στο απελπισμένο πλάσμα που σπαράζει στο τηλέφωνο, εκλιπαρεί, κλαίει για το αντικείμενο του πόθου του –τι σημασία έχει αν είναι γένους αρσενικού ή θηλυκού. Πλάι του ο Κωνσταντίνος Αρνοκούρος ανταποκρίνεται στον ρόλο του νεαρού με συγκρατημένη άνεση.