Τεχνητή νοημοσύνη και ιερά κείμενα: μπορεί η ΑΙ να μεταφράσει τη Βίβλο σε κάθε γλώσσα του κόσμου; Το ερώτημα απασχολεί ολοένα και περισσότερους ειδικούς, καθώς τα γλωσσικά μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης επιχειρούν να αποδώσουν το νόημα του λόγου του Θεού σε σπάνιες γλώσσες.
Σύμφωνα με το περιοδικό «Economist», η Βίβλος, αν και το πιο μεταφρασμένο βιβλίο παγκοσμίως, υπάρχει σε πλήρη μορφή μόλις σε 800 από τις περίπου 7.000 γλώσσες που χρησιμοποιούνται σήμερα. Για τον λόγο αυτόν, διεθνείς οργανισμοί μετάφρασης αξιοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη, στοχεύοντας έως το 2033 να έχει μεταφραστεί τουλάχιστον το 50% του ιερού κειμένου σε όλες τις γλώσσες.
Ένας από τους οργανισμούς που πρωτοστατούν είναι το Avodah Connect, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Dallas Baptist University (DBU). Διαθέτουν 31 ομάδες μετάφρασης που χρησιμοποιούν εργαλεία ΑΙ, μειώνοντας δραστικά τον χρόνο και το κόστος σε σχέση με τις παραδοσιακές μεταφράσεις, οι οποίες διαρκούν συνήθως 20-25 χρόνια. Παράλληλα, ειδικοί αναλαμβάνουν τον έλεγχο ποιότητας, ώστε να διασφαλίζεται η πιστότητα του κειμένου στο θεολογικό του μήνυμα.
Ο Ράντι Μπάιερς, πρόεδρος της ομάδας εργασίας για την Τεχνητή Νοημοσύνη στο DBU, εξηγεί ότι στόχος είναι μια «πιστή και σύγχρονη γραφή» που δεν αλλοιώνει το θεολογικό περιεχόμενο. Όπως δηλώνει, «θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε αυτό το εργαλείο με τρόπο που να δοξάζει τον Θεό, αλλά και να καθιστά την Αγία Γραφή προσιτή».
«Ανάμεικτη προσέγγιση»
Ο Μπάιερς τονίζει ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν αντικαθιστά τους μεταφραστές. Επειδή λείπουν εκπαιδευμένοι γλωσσολόγοι σε πολλές σπάνιες γλώσσες, η ανθρώπινη συμβολή παραμένει απαραίτητη για τον τελικό έλεγχο. Περιγράφει τη διαδικασία ως «ανάμεικτη προσέγγιση»: η ΑΙ εντοπίζει γλωσσικά πρότυπα, αλλά δεν διαθέτει σοφία ή κατανόηση του πλαισίου.
«Η μετάφραση για να είναι αξιόπιστη πρέπει να αντικατοπτρίζει το νόημα του αρχικού κειμένου όταν μεταφέρεται στη σπάνια γλώσσα», σημειώνει, υπογραμμίζοντας ότι το αποτέλεσμα πρέπει να έχει πολιτιστική και πνευματική απήχηση.
Η τεχνητή νοημοσύνη, ωστόσο, δεν κατανοεί τις πολιτισμικές διαφορές. Εκφράσεις που στη Δύση είναι αυτονόητες δεν έχουν το ίδιο νόημα σε άλλους πολιτισμούς. Η ιστοσελίδα της Wycliffe επισημαίνει ότι η φράση «δέξου τον Ιησού στην καρδιά σου» προϋποθέτει ότι η καρδιά θεωρείται το κέντρο των συναισθημάτων. Στην Παπούα Νέα Γουινέα, όμως, οι Αουά θεωρούν το συκώτι ως το κέντρο τους, ενώ οι Ράουα το στομάχι. Έτσι, οι μεταφράσεις πρέπει να προσαρμόζονται ώστε να διατηρούν το ίδιο θεολογικό νόημα μέσα από διαφορετικές πολιτιστικές αναλογίες.
Η κορυφαία εφαρμογή
Παράλληλα, η τεχνητή νοημοσύνη βρίσκει νέες εφαρμογές στη θρησκευτική εμπειρία. Η εφαρμογή Bible Chat, που αναπτύχθηκε στη Ρουμανία, αξιοποιεί την ΑΙ για να προσφέρει πνευματική καθοδήγηση και έχει εξελιχθεί στην κορυφαία εφαρμογή παγκοσμίως, ξεπερνώντας ακόμη και το Instagram και το WhatsApp.
Όπως αναφέρει το tech.eu, ο συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος Laurențiu – Victor Bălașa και η ομάδα του – αποτελούμενη από μηχανικούς λογισμικού, επιχειρηματίες και ειδικούς μάρκετινγκ – σχεδίασαν το Bible Chat για να βοηθήσουν τους πιστούς να εμβαθύνουν στην κατανόηση της Βίβλου. Η εφαρμογή παρέχει απαντήσεις σε ερωτήσεις, καθοδήγηση στην προσευχή και πνευματική υποστήριξη όλο το εικοσιτετράωρο, επτά ημέρες την εβδομάδα.
