Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε μια φιλόδοξη στρατηγική για την ενίσχυση της βιοοικονομίας, προωθώντας προϊόντα που μέχρι πρόσφατα έμοιαζαν φουτουριστικά αλλά πλέον αποτελούν χειροπιαστές λύσεις: συσκευασίες από μύκητες (μυκήλιο), καλλυντικά με βάση τα φύκη, μπανιέρες από ξυλότριμμα, υφάσματα από αναγεννημένη κυτταρίνη και βιοπλαστικά παραγόμενα από οργανικά απόβλητα. Στόχος της πρωτοβουλίας είναι να «απελευθερώσει το βιολογικό δυναμικό» της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, απομακρύνοντας την ΕΕ από τα ορυκτά καύσιμα και ενισχύοντας την κυκλική οικονομία.
Η εικόνα που κέντρισε το ενδιαφέρον των δημοσιογράφων ήταν η εμφάνιση της επιτρόπου Περιβάλλοντος, Γέσικα Ρόσβαλ, η οποία δήλωσε: «Η βιοοικονομία δεν είναι επιστημονική φαντασία, είναι ήδη εδώ — και τη φοράω». Το φόρεμά της, φτιαγμένο από ίνες ξύλου πεύκου, αποτέλεσε συμβολική απόδειξη του τι μπορεί να προσφέρει ο τομέας, ο οποίος ήδη κινεί περισσότερα από 2,7 τρισεκατομμύρια ευρώ και προσφέρει 17 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην Ευρώπη. Παρότι μεγάλο μέρος της οικονομικής δραστηριότητας προέρχεται από τους ζωοτροφικούς κλάδους, τη βιοενέργεια και τα προϊόντα ξύλου, η νέα στρατηγική στοχεύει να φέρει στο προσκήνιο καινοτόμα υλικά και προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Η Κομισιόν σχεδιάζει να δώσει προτεραιότητα σε τέσσερις βασικούς τομείς όπου η τεχνολογία έχει ήδη σημειώσει ώριμη πρόοδο: βιολογικής βάσης πλαστικά, χημικά προϊόντα, κατασκευές και κλωστοϋφαντουργία. Σκοπός είναι η επιτάχυνση της μετάβασης «από τη θεωρία στην πράξη», μειώνοντας το κόστος, ενισχύοντας την κλίμακα παραγωγής και δημιουργώντας συνθήκες ώστε η έρευνα να φύγει από τα εργαστήρια και να φτάσει στην αγορά. «Η ηγεσία στη βιοτεχνολογική επανάσταση απαιτεί περισσότερη καινοτομία και επενδύσεις», τόνισε η Επιτροπή, επισημαίνοντας την ανάγκη συνδυασμού δημόσιων και ιδιωτικών κεφαλαίων.
Κεντρικός πυλώνας της στρατηγικής είναι η δημιουργία ενός απλού, συνεκτικού και προβλέψιμου ρυθμιστικού πλαισίου που θα διευκολύνει τις επιχειρήσεις να αναπτυχθούν στην Ευρώπη. Αυτό σημαίνει πιο γρήγορες και σαφείς εγκρίσεις για καινοτόμα προϊόντα, επιβράβευση κυκλικών επιχειρηματικών μοντέλων και στοχευμένη στήριξη σε τεχνολογίες βιολογικής βάσης. Παράλληλα, η ΕΕ σκοπεύει να αξιοποιήσει ευρωπαϊκούς πόρους ώστε να προσελκύσει ιδιωτικές επενδύσεις και να μοιράσει τον οικονομικό κίνδυνο για τις νεοφυείς και αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις του κλάδου.
Η δεύτερη διάσταση της στρατηγικής αφορά τη δημιουργία αγορών του μέλλοντος, σε τομείς όπως τα βιοπλαστικά, τα χημικά προϊόντα, τα βιολογικά λιπάσματα, τα φυτοπροστατευτικά, τα υλικά κατασκευών, οι βιοδιυλιστήρια, οι τεχνολογίες ζύμωσης και η μόνιμη αποθήκευση βιογενούς άνθρακα. Η Επιτροπή μελετά τη σύσταση μιας «συμμαχίας αγοραστών» που θα δεσμευθεί να προμηθευτεί υλικά βιολογικής βάσης αξίας 10 δισ. ευρώ έως το 2030, ενώ εξετάζει και την εισαγωγή κριτηρίων βιοβασισμένων υλικών στις δημόσιες προμήθειες.
Η ΕΕ είναι σε μεγάλο βαθμό αυτάρκης σε βιομάζα και θέλει να διασφαλίσει ότι θα διατηρήσει αυτή την αυτονομία. Έτσι, η στρατηγική υπογραμμίζει τη βιώσιμη διαχείριση δασών, εδαφών, υδάτων και οικοσυστημάτων, εντός των οικολογικών τους ορίων. Για να αποφευχθούν τα φαινόμενα υπερκατανάλωσης βιοκαυσίμων —μια πρακτική ήδη υπό κριτική για ζητήματα βιωσιμότητας— η Κομισιόν σχεδιάζει να δώσει έμφαση στη δευτερογενή βιομάζα, δηλαδή στα γεωργικά υπολείμματα, τα παραπροϊόντα και τα οργανικά απόβλητα. Δεν είναι τυχαίο ότι το 40% των αστικών απορριμμάτων έχει οργανική προέλευση και ήδη αξιοποιείται σε ορισμένες πόλεις για την παραγωγή βιοαερίου.
Η ΕΕ προτίθεται επίσης να εφαρμόσει εργαλεία που θα ανταμείβουν αγρότες και δασοκαλλιεργητές για την προστασία του εδάφους, την ενίσχυση των δεσμεύσεων άνθρακα και τη βιώσιμη χρήση της βιομάζας, καθιστώντας τους βασικούς συμμέτοχους της νέας βιοοικονομικής εποχής.
Σε διεθνές επίπεδο, η Ευρώπη θέλει να καταστεί παγκόσμιος ηγέτης στις τεχνολογίες και τα προϊόντα βιολογικής βάσης. Για να το επιτύχει, η Κομισιόν σχεδιάζει στρατηγικές συνεργασίες που θα μειώσουν εξαρτήσεις από συγκεκριμένες περιοχές ή πρώτες ύλες, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα της ΕΕ σε μια περίοδο γεωπολιτικής αστάθειας. «Η ασφάλεια των πόρων ενισχύει την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητα της Ευρώπης», τονίζει χαρακτηριστικά η Επιτροπή.
Με αυτή τη νέα στρατηγική, οι Βρυξέλλες δηλώνουν πως η βιοοικονομία δεν είναι το μέλλον — είναι ήδη εδώ. Και η επόμενη πρόκληση είναι να γίνει μοχλός ανάπτυξης, πράσινης μετάβασης και παγκόσμιας ευρωπαϊκής πρωτοπορίας.
