Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με τις πιέσεις του προς τον Βενεζουελάνο πρόεδρο Νικολάς Μαδούρο και τις απειλές περί στρατιωτικής δράσης, επικαλείται διαρκώς δύο ζητήματα: «τα ναρκωτικά και τους μετανάστες», σύμφωνα με το CNN. «Πρέπει απλώς να φροντίσουμε τη Βενεζουέλα. Έστειλαν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στη χώρα μας από τις φυλακές», δήλωσε ο Τραμπ πρόσφατα στο Οβάλ Γραφείο όμως δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι μετανάστες από τη Βενεζουέλα εξέτισαν ποινές φυλάκισης.
Καθώς οι αμερικανικές επιχειρήσεις κατά πλοίων που φέρονται να μεταφέρουν ναρκωτικά συνεχίζονται, ο Τραμπ προειδοποίησε ότι χερσαίες επιθέσεις εναντίον καρτέλ στη Βενεζουέλα θα μπορούσαν να ξεκινήσουν «πολύ σύντομα». Ωστόσο, ειδικοί επισημαίνουν ότι ακόμη και περιορισμένα πλήγματα ενδέχεται να οδηγήσουν σε νέα προσφυγική κρίση, αντίστοιχη με εκείνη του 2017, την οποία ο Τραμπ αποδίδει στον Μαδούρο.
Μελέτη του Niskanen Center, που προσομοιώνει διαφορετικά σενάρια στρατιωτικής επέμβασης των ΗΠΑ, εκτιμά ότι μια σύντομη εσωτερική σύγκρουση μετά από αμερικανικά πλήγματα θα μπορούσε να προκαλέσει την αναχώρηση 1,7 έως 3 εκατομμυρίων Βενεζουελάνων μέσα σε λίγα χρόνια. Σε περίπτωση παρατεταμένης σύγκρουσης, ο αριθμός αυτός θα μπορούσε να ξεπεράσει τα 4 εκατομμύρια, επιβαρύνοντας χώρες όπως η Κολομβία και η Βραζιλία.
«Οποιοδήποτε είδος στρατιωτικής επίθεσης θα προκαλούσε πανικό και θα διαταράξει τις αλυσίδες εφοδιασμού, ενώ θα ήταν πολύ εύκολο να διαδοθούν φήμες και να πιεστούν οι άνθρωποι να φύγουν, ειδικά σε μια χώρα όπου σχεδόν όλοι έχουν ήδη κάποιο μέλος της οικογένειας στο εξωτερικό», δήλωσε ο Gil Guerra, αναλυτής μεταναστευτικής πολιτικής και συντάκτης της μελέτης.
Σύμφωνα με το ίδιο ερευνητικό κέντρο, περιορισμένες επιθέσεις που δεν θα στοχεύουν στην ανατροπή της κυβέρνησης Μαδούρο και θα επικεντρώνονται σε υποδομές διακίνησης ναρκωτικών θα μπορούσαν να προκαλέσουν πολύ χαμηλότερες μετακινήσεις — κάτω των 20.000 ατόμων.
Σε ακραίο σενάριο πλήρους στρατιωτικής επέμβασης των ΗΠΑ, η μελέτη εκτιμά ότι ο αριθμός των εκτοπισμένων θα μπορούσε να κυμανθεί από εκατοντάδες χιλιάδες έως και πάνω από 4 εκατομμύρια, ανάλογα με τον χρόνο αποκατάστασης της σταθερότητας. «Μια μεγάλη προσφυγική κρίση μπορεί να συμβεί μόνο σε περίπτωση παρατεταμένης ένοπλης σύγκρουσης», δήλωσε ο Francisco Rodríguez, ανώτερος ερευνητής στο Κέντρο Οικονομικών και Πολιτικών Ερευνών. «Αλλά αυτό το σενάριο είναι απολύτως πιθανό, τμήματα των ενόπλων δυνάμεων θα μπορούσαν να αντισταθούν ή να ενταχθούν σε αντάρτικες και εγκληματικές ομάδες».
Οι ειδικοί σημειώνουν πως η πλειονότητα των προσφύγων θα κατευθυνθεί σε γειτονικές χώρες, αν και η προηγούμενη κρίση οδήγησε χιλιάδες Βενεζουελάνους στις ΗΠΑ. Μεταξύ 2017 και 2021, ο αριθμός των Βενεζουελάνων που διαμένουν στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξήθηκε κατά περίπου 140.000.
Η κρίση που οδήγησε στη μαζική έξοδο
Οικονομική κατάρρευση, υπερπληθωρισμός, υποχωρημένη παραγωγή και η υπονόμευση των δημοκρατικών θεσμών ήταν οι βασικοί λόγοι που ώθησαν εκατομμύρια Βενεζουελάνους να φύγουν από τη χώρα τους. Η διολίσθηση της οικονομίας εντάθηκε από την κρίση στην PDVSA την κρατική πετρελαϊκή εταιρεία και από τις αυστηρότερες αμερικανικές κυρώσεις του 2017 και κυρίως του 2019, που στόχευαν τον πετρελαϊκό τομέα.
Ερευνα του Rodríguez και του Fourth Freedom Forum διαπίστωσε ότι οι κυρώσεις του 2019 επιτάχυναν την οικονομική κατάρρευση, αποκόπτοντας την κύρια πηγή εσόδων της χώρας. «Η χώρα έχασε τα τρία τέταρτα της οικονομίας της μια συρρίκνωση 71% και οι κυρώσεις επιδείνωσαν σημαντικά αυτή την κατάρρευση», τόνισε.
Μαρτυρίες όπως του Henrique, ο οποίος έφυγε από τη Βενεζουέλα το 2017, επιβεβαιώνουν τη ζοφερή εικόνα. «Το 2017 ζούσαμε ήδη σε μια δικτατορία», είπε. Αναφέροντας την κατάργηση των εξουσιών της αντιπολιτευόμενης Εθνοσυνέλευσης, προσέθεσε: «Η οικονομία βρισκόταν σε κατάρρευση από το 2014, υπερπληθωρισμός, ανεργία, ανεπαρκείς μισθοί και όλα αυτά πριν από τις κυρώσεις». Σύμφωνα με τον ίδιο, «έφυγα, όπως και το 90% των συμμαθητών μου και όπως εμείς, έφυγαν 8 εκατομμύρια άνθρωποι».
Οι επόμενες κινήσεις
Παρότι ο Τραμπ δεν έχει παρουσιάσει μία ξεκάθαρη στρατηγική για την επίλυση της έντασης, η αποστολή περισσότερων από 15.000 Αμερικανών στρατιωτών και ενός αεροπλανοφόρου στην περιοχή έχει εντείνει τις ανησυχίες.
Ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στη Βενεζουέλα Τζέιμς Στόρι, εκτιμά ότι περιορισμένες στοχευμένες επιθέσεις, εφόσον αποφασιστούν, δεν θα προκαλέσουν μαζικό εκτοπισμό. «Ο μόνος τρόπος που βλέπω να προκύπτει ανθρωπιστική κρίση είναι αν υπάρξουν εκτεταμένες και παρατεταμένες στρατιωτικές συγκρούσεις», δήλωσε χαρακτηριστικά στο CNN.
