Η εικόνα που αναδύεται από τη φετινή παρουσίαση του Δείκτη Επίδοσης για την Κλιματική Αλλαγή (CCPI) στην COP30 στο Μπελέμ της Βραζιλίας είναι ιδιαίτερα ανησυχητική: οι Ηνωμένες Πολιτείες, υπό τη δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ, βρίσκονται πια ανάμεσα στις τέσσερις χώρες που κάνουν τα λιγότερα παγκοσμίως για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Στο ίδιο γκρουπ συγκαταλέγονται η Σαουδική Αραβία, το Ιράν και η Ρωσία, με την Ουάσιγκτον να σημειώνει εντυπωσιακή πτώση σε όλους τους δείκτες, από τις ανανεώσιμες πηγές μέχρι τη συγκράτηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Ο δείκτης, που αξιολογεί 63 χώρες υπεύθυνες για το 90% των παγκόσμιων εκπομπών, καταγράφει μια μεγάλη οπισθοχώρηση των ΗΠΑ, την οποία οι ειδικοί αποδίδουν στις πολιτικές του Τραμπ, ο οποίος αρνείται την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή και έχει ανατρέψει κεντρικά μέτρα που υποστήριζαν τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια.
Στο εσωτερικό της χώρας έχουν ακυρωθεί σημαντικές πρωτοβουλίες για τη μείωση των εκπομπών, ενώ παράλληλα προωθείται η επέκταση των ορυκτών καυσίμων. Στο διεθνές επίπεδο η εικόνα είναι ακόμη πιο επιβαρυντική: οι ΗΠΑ αποχωρούν και πάλι από τη Συμφωνία του Παρισιού – κάτι που θα ισχύσει τυπικά από τον Ιανουάριο – ενώ η κυβέρνηση Τραμπ επέλεξε να μην στείλει επίσημη αντιπροσωπεία στην COP30, στέλνοντας σαφές μήνυμα υποβάθμισης της διεθνούς κλιματικής διπλωματίας.
Η απουσία, ωστόσο, της αμερικανικής κυβέρνησης δεν σημαίνει ότι δεν ακούστηκαν αμερικανικές φωνές στην κορυφαία αυτή σύνοδο. Δημοκρατικοί πολιτικοί που ταξίδεψαν στο Μπελέν κατήγγειλαν ανοιχτά την πολιτική Τραμπ.
Ο γερουσιαστής Σέλντον Γουάιτχαουζ έκανε λόγο για μια κυβέρνηση «διεφθαρμένη» και «πλήρως εξαρτημένη από τη βιομηχανία των ορυκτών καυσίμων», ενώ ο κυβερνήτης της Καλιφόρνια, Γκάβιν Νιούσαμ, χαρακτήρισε τον Τραμπ «απερίσκεπτο και χαοτικό» και κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να «σταθεί απέναντι σε έναν νταή».
Την ίδια στιγμή, ο δείκτης αφήνει για ακόμη μια χρονιά κενές τις τρεις πρώτες θέσεις, ως υπενθύμιση πως καμία χώρα δεν έχει φτάσει το επίπεδο φιλοδοξίας που απαιτείται για τον περιορισμό της ανόδου της θερμοκρασίας στους 1,5°C. Στην κορυφή των επιδόσεων, και πάλι, βρίσκεται η Δανία χάρη στη σταθερή επένδυσή της στις ανανεώσιμες πηγές, ακολουθούμενη από το Ηνωμένο Βασίλειο, το Μαρόκο και τη Χιλή.
Η Ισπανία σημείωσε αξιοσημείωτη άνοδο πέντε θέσεων και πλέον βρίσκεται στη 14η θέση, εντασσόμενη στο γκρουπ των χωρών με υψηλή επίδοση, με το CCPI να αναγνωρίζει την πρόοδο στις πράσινες φορολογικές πολιτικές και στη σταδιακή ενσωμάτωση κλιματικών κριτηρίων στη δημόσια διοίκηση.
Η COP30 εξελίσσεται σε μια από τις πιο κρίσιμες συνόδους των τελευταίων ετών, καθώς οι γεωπολιτικές εντάσεις και η αποδυνάμωση του πολυμερούς συστήματος δημιουργούν σοβαρές πιέσεις. Η στάση των ΗΠΑ, μιας χώρας με τεράστιο αποτύπωμα και καθοριστικό ρόλο στη διεθνή σκηνή, θέτει ένα επικίνδυνο προηγούμενο την ώρα που η ανθρωπότητα βρίσκεται στην πιο κρίσιμη δεκαετία για την αναχαίτιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Το ερώτημα που πλανάται πάνω από το Μπελέμ είναι σαφές: Μπορεί η παγκόσμια κοινότητα να προχωρήσει μπροστά χωρίς την ηγεσία – ή έστω τη συμμετοχή – των Ηνωμένων Πολιτειών; Μέσα σε αυτό το κλίμα αβεβαιότητας, οι χώρες που παραμένουν προσηλωμένες στη δράση προσπαθούν να αποδείξουν ότι η μάχη για το κλίμα δεν μπορεί να καθυστερεί, ούτε να εκτροχιάζεται από πολιτικές αλλαγές ή ιδεολογικές εμμονές.
