Για πρώτη φορά, αστρονόμοι εντόπισαν μια γιγαντιαία έκρηξη που προήλθε από αστέρι έξω από το ηλιακό μας σύστημα. Το φαινόμενο θύμιζε τις εκρήξεις του Ήλιου, όπως οι ηλιακές καταιγίδες που πρόσφατα προκάλεσαν εντυπωσιακό σέλας στη Γη, αλλά σε πολύ μεγαλύτερη και πιο απειλητική κλίμακα.
Σύμφωνα με νέα έρευνα, η ισχυρή αυτή έκρηξη δεν θα δημιουργούσε απλώς φωτεινά φαινόμενα, αλλά θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες για οποιονδήποτε πλανήτη βρισκόταν κοντά.
Η αιτία της έκρηξης ήταν πιθανότατα μια εκτίναξη στεμματικής μάζας (coronal mass ejection – CME). Πρόκειται για ένα τεράστιο νέφος ιονισμένου αερίου, ή πλάσματος, και μαγνητικών πεδίων που εκτοξεύεται από την εξωτερική ατμόσφαιρα ενός άστρου.
Όταν τέτοιες εκρήξεις φτάνουν στη Γη, προκαλούν διαταραχές στο μαγνητικό πεδίο του πλανήτη, δημιουργώντας σέλας αλλά και προβλήματα στις τηλεπικοινωνίες, στα δίκτυα ηλεκτροδότησης και στους δορυφόρους.
Μέχρι σήμερα, οι αστρονόμοι δεν είχαν ποτέ παρατηρήσει εκτίναξη στεμματικής μάζας από άλλο αστέρι. Η ανακάλυψη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature και αφορά το άστρο StKM 1-1262, έναν κόκκινο νάνο σε απόσταση περίπου 130 ετών φωτός από τη Γη.
Η έκρηξη εκτοξεύτηκε με ταχύτητα 2.400 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο — ταχύτητα που, σύμφωνα με τους ερευνητές, παρατηρείται μόλις σε μία στις 2.000 εκτινάξεις από τον Ήλιο μας.
«Το άστρο συμπεριφέρεται σαν έναν εξαιρετικά μαγνητισμένο, βραστό κουβά πλάσματος. Η έκρηξη αυτή είναι 10 έως 100 χιλιάδες φορές πιο ισχυρή από την ισχυρότερη που μπορεί να παράγει ο Ήλιος», δήλωσε ο ερευνητής Cyril Tasse από το Αστεροσκοπείο του Παρισιού. «Ανοίγει ένα παράθυρο στην εξωηλιακή διαστημική μετεωρολογία».
Η βίαιη αυτή εκτόξευση θα μπορούσε να αφαιρέσει πλήρως την ατμόσφαιρα ενός κοντινού πλανήτη, καθιστώντας τον ακατάλληλο για ζωή.
Η ανίχνευση του φαινομένου
Οι επιστήμονες εντόπισαν το σήμα της έκρηξης μέσω ραδιοκυμάτων, χρησιμοποιώντας δεδομένα που είχαν συλλεχθεί πριν από σχεδόν μια δεκαετία από το ραδιοτηλεσκόπιο LOFAR στην Ευρώπη. Το σήμα, γνωστό ως τύπου II ραδιοέκρηξη, αποτελεί χαρακτηριστικό ίχνος εκτίναξης στεμματικής μάζας.
«Αυτό το είδος ραδιοσήματος δεν θα υπήρχε αν η ύλη δεν είχε ξεφύγει πλήρως από τη μαγνητική “φούσκα” του άστρου», εξήγησε ο επικεφαλής της μελέτης, Dr. Joe Callingham, από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ. «Με άλλα λόγια, προκλήθηκε από μια CME».
Η ανάλυση έγινε με μια νέα τεχνική, τη Radio Interferometric Multiplexed Spectroscopy (RIMS), που ανέπτυξαν οι Tasse και Philippe Zarka. Η μέθοδος επιτρέπει τη συνεχή παρακολούθηση χιλιάδων άστρων, εντοπίζοντας αλλαγές στα ραδιοκύματα που εκπέμπουν.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν επίσης δεδομένα από την αποστολή XMM-Newton του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος για να μετρήσουν τη θερμοκρασία, την περιστροφή και τη φωτεινότητα του άστρου.
Επιπτώσεις για την αναζήτηση ζωής
Οι κόκκινοι νάνοι, όπως το StKM 1-1262, διαθέτουν μαγνητικά πεδία έως και 1.000 φορές ισχυρότερα από του Ήλιου. Αν και είναι μικρότεροι και ψυχρότεροι, οι πλανήτες τους βρίσκονται πολύ κοντά, μέσα στη λεγόμενη κατοικήσιμη ζώνη.
Ωστόσο, οι βίαιες εκρήξεις τους ενδέχεται να καταστρέφουν τις ατμόσφαιρες των πλανητών, ακόμη κι αν αυτοί βρίσκονται στη σωστή απόσταση για την ύπαρξη υγρού νερού. «Το μαγνητικό πεδίο της Γης δεν θα άντεχε την πίεση μιας τέτοιας CME», σημείωσε ο Callingham. «Η ατμόσφαιρα θα εξαφανιζόταν, αφήνοντας πίσω έναν γυμνό βράχο, όπως ο Άρης».
Οι επιστήμονες πλέον επιδιώκουν να κατανοήσουν πώς τόσο μικρά άστρα παράγουν τόσο τεράστια ενέργεια και ποιο μπορεί να είναι το αποτέλεσμα επαναλαμβανόμενων εκρήξεων για τους κοντινούς πλανήτες.
Το έργο τους θα ενισχυθεί από το Square Kilometre Array, το νέο ραδιοτηλεσκόπιο που αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2028 και θα αποτελέσει το μεγαλύτερο του κόσμου. Με αυτό, οι αστρονόμοι ευελπιστούν να εντοπίσουν περισσότερες εκτινάξεις στεμματικής μάζας σε άλλα αστέρια.
«Αυτό είναι μόνο η αρχή», κατέληξε ο επιστήμονας Mark Miesch. «Ελπίζουμε να ακολουθήσουν νέες παρατηρήσεις που θα επιβεβαιώσουν το φαινόμενο και θα μας δείξουν πόσο συχνό είναι στο σύμπαν».
Πηγή: CNN SCIENCE
