Εν μέσω μιας ακόμη εύθραυστης εκεχειρίας, οι κάτοικοι της Γάζας επιχειρούν τα πρώτα διστακτικά βήματα στον μακρύ δρόμο προς την ανάκαμψη.
Μπουλντόζες καθαρίζουν δρόμους, φορτηγά φορτώνουν τα συντρίμμια, ενώ γύρω υψώνονται βουνά από μπάζα και στριμμένα μέταλλα απομεινάρια κάποτε πολύβουων γειτονιών.
Τμήματα της πόλης είναι πλέον αγνώριστα.
Ο Αμπού Ιγιάντ δεν τρέφει αυταπάτες για το μέλλον, «Με αυτόν τον ρυθμό, νομίζω ότι θα χρειαστούν 10 χρόνια. Θα είμαστε νεκροί, θα πεθάνουμε χωρίς να δούμε ανοικοδόμηση», λέει κουρασμένα.
Η ζωή ανάμεσα στα χαλάσματα
Λίγα τετράγωνα πιο πέρα, ο 43χρονος Νιχάντ αλ-Μαντούν και ο ανιψιός του Σαΐντ ψάχνουν μέσα στα ερείπια ενός σπιτιού. Παρά τον κίνδυνο κατάρρευσης, μαζεύουν ό,τι μπορεί να ξαναχρησιμοποιηθεί παλιά τούβλα, μια πολυθρόνα, έναν κόκκινο καναπέ.
«Η απομάκρυνση μόνο των ερειπίων μπορεί να διαρκέσει περισσότερο από πέντε χρόνια», λέει ο Νιχάντ.
«Και θα περιμένουμε. Δεν έχουμε άλλη επιλογή».
Η κλίμακα της καταστροφής είναι πρωτοφανής
Ο ΟΗΕ υπολογίζει τις ζημιές σε 53 δισεκατομμύρια λίρες (70 δισ. δολάρια), ενώ σχεδόν 300.000 σπίτια και διαμερίσματα έχουν υποστεί ζημιές ή έχουν καταστραφεί.
Περισσότεροι από 68.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί τα τελευταία δύο χρόνια, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της περιοχής, αριθμός που επιβεβαιώνεται από τα Ηνωμένα Έθνη.
Το «Σχέδιο Φοίνικας»: Ένα παλαιστινιακό όραμα
Μέσα σε αυτή την εφιαλτική εικόνα, κάποιοι προσπαθούν να φανταστούν ξανά τη Γάζα από την αρχή.
Ο δήμαρχος της πόλης, Γιαχία αλ-Σάρατζ, επιθεωρεί τους δρόμους φορώντας ένα αντιθαμβωτικό μπουφάν.
«Φυσικά και είναι πολύ μέτριο», λέει, «αλλά θέλουν να ζήσουν και τους αξίζει να ζήσουν».
Ο αλ-Σάρατζ μιλά για το «Σχέδιο Φοίνιξ της Γάζας», ένα εγχώριο παλαιστινιακό σχέδιο ανοικοδόμησης που παρουσίασε η ομάδα του τον Φεβρουάριο, καρπός 13 μηνών εργασίας από 700 Παλαιστινίους ειδικούς σε αρχιτεκτονική, μηχανική και πολεοδομία.
Η Γιάρα Σάλεμ, πρώην διευθύντρια στην Παγκόσμια Τράπεζα και μέλος της ομάδας, εξηγεί: «Δεν μπορείς να έχεις σχέδια ανοικοδόμησης που επιβάλλονται από το εξωτερικό, χωρίς να έχεις όραμα για τη δική σου χώρα».
Το βίντεο-παρουσίαση του σχεδίου δείχνει, μέσα από γραφικά υπολογιστή, τις κατεστραμμένες συνοικίες να μεταμορφώνονται σε σύγχρονες γειτονιές.
Αλλά η μοίρα του σχεδίου εξαρτάται πλέον από άλλους κυβερνήσεις, επενδυτές και περιφερειακές δυνάμεις που ανταγωνίζονται για τον έλεγχο του μέλλοντος της Γάζας.
Από τη «Ριβιέρα της Γάζας» έως τις «έξυπνες πόλεις»
Σε πλήρη αντίθεση με το τοπικό σχέδιο Φοίνιξ βρίσκεται η «Ριβιέρα της Γάζας», η οποία παρουσιάστηκε από τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.
Το όραμα συνοδευόταν από ένα βίντεο τεχνητής νοημοσύνης όπου ο ίδιος, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου και ο Έλον Μασκ απολάμβαναν τη χλιδή μιας παραθαλάσσιας Γάζας τύπου Ντουμπάι, κάτω από ένα τεράστιο χρυσό άγαλμα του Τραμπ.
Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε δηλώσει σοβαρά πως οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αναλάβουν «μακροπρόθεσμη ιδιοκτησία» της Γάζας, ενώ ο γαμπρός του Τζάρεντ Κούσνερ ανέφερε ότι «η παραθαλάσσια περιουσία της Γάζας θα μπορούσε να είναι πολύτιμη».
Παρόμοιο όραμα περιείχε και ένα έγγραφο που διέρρευσε στην Washington Post, το οποίο παρουσίαζε μια Γάζα υψηλής τεχνολογίας, υπό αμερικανική κηδεμονία για 10 χρόνια.
Το σχέδιο, που ονομάστηκε GREAT (Gaza Reconstruction, Economic Acceleration and Transformation), μιλούσε για «έξυπνες πόλεις με τεχνητή νοημοσύνη» και «εθελοντική μετεγκατάσταση» του 25% του πληθυσμού με οικονομικά κίνητρα.
Ο Ράτζα Χαλίντι, γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οικονομικής Πολιτικής της Παλαιστίνης, σχολιάζει: «Αυτού του είδους τα παραισθησιακά σχέδια δημιουργούν ένα άνοιγμα για τον καπιταλισμό της καταστροφής. Πρέπει να είναι ένα παλαιστινιακό όραμα – αλλιώς θα μείνουμε στο περιθώριο».
Παράλληλα, η Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ) και η Αίγυπτος έχουν καταθέσει δικά τους πλάνα.
Ο υπουργός Πολεοδομίας της ΠΑ, Εστεφάν Σαλαμέχ, τονίζει από τη Ραμάλα: «Μην ξεχνάτε ότι το 70% του πληθυσμού της Γάζας είναι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες. Πρέπει να διατηρήσουμε την ταυτότητα του πρόσφυγα. Πρέπει να διατηρήσουμε την ψυχή και το πνεύμα της Γάζας».
Ο Σαλαμέχ επιθυμεί να ξαναχτιστούν οι ιστορικές κοινότητες εκεί που ήταν, όπως η Τζαμπάλια, αντί να αντικατασταθούν από αποστειρωμένες «έξυπνες πόλεις».
Ανοικοδόμηση δεκαετιών
Η ειδικός του think tank RAND, Shelly Culbertson, προβλέπει ότι η ανασυγκρότηση θα είναι μακρά και δύσκολη: «Ορισμένα μέρη είναι τόσο κατεστραμμένα που το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να τα ισοπεδώσεις και να τα ξαναχτίσεις. Δεν πρόκειται για ανάκαμψη πέντε ετών – πιθανότατα θα χρειαστούν δεκαετίες».
Η πρόκληση δεν είναι μόνο τεχνική ή οικονομική, αλλά πολιτική: τα σύνορα της Γάζας παραμένουν κλειστά, οι δωρητές αναζητούν διαβεβαιώσεις και το Ισραήλ αντιτίθεται στη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.
Πίσω στα ερείπια του Σεΐχ Ραντβάν, ο Αμπού Ιγιάντ Χαμντούνα κοιτά τον κατεστραμμένο δρόμο του και κουνά το κεφάλι.
«Ανοικοδόμηση; Τι γίνεται με το νερό;» λέει.
Έπειτα από πέντε αναγκαστικές μετακινήσεις, δεν ελπίζει πια σε μεγάλα σχέδια.
«Να ‘μαστε εδώ, φτιάχνουμε σκηνές», λέει. «Καθόμαστε και φτιάχνουμε σκηνές, δίπλα στο σπίτι στο οποίο ακόμα δεν μπορούμε να ζήσουμε».
Με πληροφορίες από BBC
