Δεκαεννέα κάτοχοι Νόμπελ με επιστολή τους καλούν τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να συνεχίσει να ασκεί πιέσεις για την απελευθέρωση περίπου 1.300 ανθρώπων που κρατούνται στη Λευκορωσία για πολιτικούς λόγους. Η παρέμβαση των διακεκριμένων προσωπικοτήτων έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή για τη χώρα, η οποία αντιμετωπίζει διεθνή κατακραυγή για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Στην επιστολή, οι νομπελίστες εκφράζουν ευγνωμοσύνη προς τον Τραμπ επειδή ανέδειξε το ζήτημα κατά την πρόσφατη τηλεφωνική του συνομιλία με τον Λευκορώσο πρόεδρο Αλεξάντερ Λουκασένκο. Επιπλέον, τον παροτρύνουν να εντείνει τις προσπάθειές του, τονίζοντας: «Σας προτρέπουμε με σεβασμό να συνεχίσετε τις ενεργές σας προσπάθειες για να εξασφαλίσετε την άμεση απελευθέρωση όλων των κρατουμένων συνείδησης στη Λευκορωσία. Η ελευθερία τους όχι μόνο θα αποκαταστήσει τη δικαιοσύνη στα άτομα, αλλά θα ανοίξει και τον δρόμο προς τη συμφιλίωση και τον διάλογο».
Μεταξύ των υπογραφόντων συγκαταλέγονται προσωπικότητες διεθνούς εμβέλειας, όπως ο νομπελίστας Ειρήνης Όσκαρ Άριας, οι βραβευμένες με Νόμπελ Λογοτεχνίας Σβετλάνα Αλεξίεβιτς και Χέρτα Μιούλερ, καθώς και 16 νομπελίστες στις επιστήμες και την οικονομία. Οι επιστήμονες αυτοί αποτελούν φωνή πίεσης προς τη διεθνή κοινότητα, ζητώντας όχι μόνο την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων, αλλά και τον τερματισμό των πολιτικών διώξεων στη χώρα, ώστε να διευκολυνθεί η επιστροφή των Λευκορώσων που εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα μετά τις διαμαρτυρίες για τις αμφιλεγόμενες εκλογές του 2020.
Η παρέμβαση Τραμπ και η διεθνής διάσταση
Η πρόσφατη παρέμβαση του Ντόναλντ Τραμπ πραγματοποιήθηκε λίγες ώρες αφότου ο εξόριστος Λευκορώσος ακτιβιστής, Ντμίτρι Μπολκουνέτς, απέστειλε email στον Πρόεδρο των ΗΠΑ, καλώντας τον να θέσει το θέμα των πολιτικών κρατουμένων στη συνάντησή του στην Αλάσκα με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν – με τον οποίο ο Λουκασένκο διατηρεί στενή συμμαχία. Ο Μπολκουνέτς ανέφερε: «Σκοπεύουμε να σας προτείνουμε για το Νόμπελ Ειρήνης, σε περίπτωση που βοηθήσετε στην απελευθέρωση των Λευκορώσων πολιτικών κρατουμένων».
Ο Τραμπ, που δηλώνει πως συνέβαλε στον τερματισμό έξι πολέμων, δεν έχει κρύψει τη φιλοδοξία του να αποσπάσει το Νόμπελ Ειρήνης. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι, αμέσως μετά την ευχαριστήρια τηλεφωνική συνομιλία με τον Λουκασένκο, δημοσίευσε σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης πως είχε «μια υπέροχη συζήτηση με τον ιδιαίτερα σεβαστό πρόεδρο της Λευκορωσίας», ευχαριστώντας τον για την απελευθέρωση 16 κρατουμένων και σημειώνοντας ότι συζητήθηκε η απελευθέρωση ακόμη 1.300 ατόμων.
Σύμφωνα με τον Μπολκουνέτς, η ανταπόκριση του Τραμπ ήταν σχεδόν άμεση, με την τηλεφωνική επικοινωνία να γίνεται λίγες μόλις ώρες μετά το email που εστάλη, επιβεβαιώνοντας ότι ο αριθμός των κρατουμένων που χρησιμοποίησε ήταν ο ίδιος με αυτόν που αναφέρθηκε στην επιστολή.
Η επόμενη μέρα για τη Λευκορωσία
Η στάση του Τραμπ ενισχύει τις πιέσεις στον Λουκασένκο, ο οποίος εξακολουθεί να αντικρίζει την κριτική της Δύσης τόσο για τη συμπεριφορά του απέναντι σε πολιτικούς αντιπάλους, όσο και για τη συμμαχία του με το Κρεμλίνο και τη στήριξη στον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Όπως σημειώνει ο Μπολκουνέτς στο Reuters: «Τώρα, ο Λουκασένκο βρίσκεται σε μια θέση όπου η άρνηση του προέδρου των ΗΠΑ θα ήταν εξαιρετικά μειονεκτική για αυτόν. Επομένως, είναι πιθανό ότι θα προσπαθήσει με κάποιο τρόπο να επιταχύνει τη διαδικασία απελευθέρωσης… Το κλειδί εδώ είναι να διασφαλιστεί ότι αυτή η εστίαση δεν θα χαθεί ή θα αποδυναμωθεί».
Από τα μέσα του 2024, η Λευκορωσία έχει ήδη απελευθερώσει αρκετές εκατοντάδες άτομα, καταδικασμένα για «εξτρεμισμό» ή πολιτικά αδικήματα, σε μια κίνηση που αναλυτές ερμηνεύουν ως προσπάθεια μείωσης της διεθνούς απομόνωσης της κυβέρνησης Λουκασένκο.
Παρά τις πιέσεις, ο Λουκασένκο επιμένει ότι στη χώρα του δεν υπάρχουν πολιτικοί κρατούμενοι, μια άποψη που αμφισβητείται από τη διεθνή κοινότητα και τους οργανισμούς υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
