Αυτές οι εκλογές είναι ιδιαίτερες, γιατί η απλή αναλογική φέρνει διαρκώς την κουβέντα στις κυβερνήσεις συνεργασίας – και, υπό αυτή την έννοια, το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ μπορεί να αποτελέσει τον ρυθμιστή της αναμέτρησης, γιατί ως τρίτος πόλος και ως κεντροαριστερή δύναμη αποτελεί τον ιδανικό κυβερνητικό εταίρο και για τα δύο μεγαλύτερα κόμματα.

Ο Νίκος Ανδρουλάκης έχει περιγράψει πολλές φορές τα βήματα και τις κινήσεις που θα κάνει, τον τρόπο που θα κινηθεί στη διαδικασία των διερευνητικών εντολών, διαψεύδοντας το σενάριο της «τερατογένεσης» που υιοθετείται ακόμα από την κυβέρνηση. Αυτές τις μέρες, και διά στόματος του προέδρου του κόμματος, ξεκαθαρίζεται και κάτι ακόμη, που αφορά πια ένα σενάριο που ξεκίνησε από μια φράση του Αλέξη Τσίπρα: η όποια συζήτηση για μετεκλογικές συνεργασίες δεν αφορά ψήφο ανοχής ή κυβέρνηση μειοψηφίας, αλλά κυβέρνηση που θα έχει πάρει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή. Οι κόκκινες γραμμές βέβαια παραμένουν, τόσο στα πρόσωπα των δύο προέδρων ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, όσο και στον Γιάνη Βαρουφάκη.

Η απαραίτητη προϋπόθεση

Πριν από οποιαδήποτε συζήτηση για συμμετοχή σε οποιοδήποτε μετεκλογικό κυβερνητικό σχήμα, από το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ μπαίνει μια και βασική προϋπόθεση: αυτή του ισχυρού διψήφιου ποσοστού, το οποίο δεν θα καθιστά το κόμμα «συμπλήρωμα» του πρώτου κόμματος, αλλά αντιθέτως θα του επιτρέψει, όπως εξηγούν τα κεντροαριστερά στελέχη, να θέσει τους όρους του όταν θα κληθεί να συζητήσει για θέσεις και πρόσωπα. Αυτό διευκολύνει και το πιο σκληρό πασοκικό ακροατήριο να συναινέσει σε πιθανότητα συγκυβέρνησης, καθώς το κόμμα διατηρεί την αυτονομία του και δεν θυμίζει παλαιότερα μοντέλα συνεργασιών, στα οποία το ΠΑΣΟΚ πλήρωσε τη συμμετοχή του.

Παράλληλα, εξηγούν από τη Χαριλάου Τρικούπη, με ένα ισχυρό ποσοστό ο κυβερνητικός εταίρος δύναται να λειτουργήσει ως θεσμικός «ελεγκτικός μηχανισμός» (checks and balances), μειώνοντας τις εστίες διαφθοράς και ασυδοσίας που προκύπτουν ευκολότερα στις μονοκομματικές κυβερνήσεις. Τι σημαίνει ισχυρό διψήφιο ποσοστό με αριθμητικούς όρους; Αναλόγως τα αποτελέσματα των αντιπάλων και το ύψος του δικομματισμού, θα μπορούσαμε να μιλάμε για οποιοδήποτε ποσοστό πάνω από 10%, με εκτιμήσεις να θέτουν ως ψυχολογικό όριο το 12%.

Το πρόγραμμα στο τραπέζι

Εφόσον ο στόχος του ποσοστού επιτευχθεί, το επόμενο βήμα είναι η αξιοποίηση της διερευνητικής εντολής για προγραμματική συζήτηση. Ο Νίκος Ανδρουλάκης δηλώνει έτοιμος να κάτσει στο τραπέζι φέρνοντας μαζί του τις βασικές θέσεις του κόμματος για την επόμενη τετραετία. Αυτές συνοψίζονται, αλλά δεν εξαντλούνται, σε δέκα προγραμματικές προτεραιότητες που η Χαριλάου Τρικούπη δεν θα αφήσει πίσω.

Αυτές περιλαμβάνουν: αλλαγές στο κράτος με στόχο την αποκομματικοποίησή του (θα ζητηθεί και κατάργηση των διατάξεων του νόμου συγκάλυψης των υποκλοπών), ένα πλέγμα αλλαγών στα εργασιακά (μεταξύ άλλων, και κατάργηση των διατάξεων του νόμου της ΝΔ για τα εργασιακά δικαιώματα), προτάσεις για το ΕΣΥ (με ακύρωση του άρθρου 10 του «νόμου Γκάγκα»), στοχευμένες κινήσεις στην εκπαίδευση και τις συντάξεις (και κατάργηση της προσωπικής διαφοράς), καθώς επίσης την πρόταση του ΠΑΣΟΚ για την προστασία της πρώτης κατοικίας και την κοινωνική στέγαση για τη νέα γενιά, ένα δικαιότερο φορολογικό σύστημα (που περιλαμβάνει την πρόταση για πλαφόν στην ενέργεια), την προοπτική της ανάπτυξης «Made in Greece» και τη στήριξη των αγροτών.

Οι όροι στα πρόσωπα

Οταν η προγραμματική συμφωνία «κλειδώσει», σειρά θα πάρουν τα πρόσωπα που θα απαρτίζουν την κυβέρνηση. Στη Χαριλάου Τρικούπη έχουν ξεκαθαρίσει πως το πρόσωπο του πρωθυπουργού, σε μια ενδεχόμενη συνεργασία είτε με τη ΝΔ είτε με τον ΣΥΡΙΖΑ, δεν θα επιβληθεί, αλλά θα αποφασιστεί ανάμεσα στους εταίρους. Η κόκκινη γραμμή του ΠΑΣΟΚ είναι «ούτε Μητσοτάκης, ούτε Τσίπρας», με τη λογική πως οι δύο τελευταίοι πρωθυπουργοί κυβέρνησαν με συγκεκριμένη νοοτροπία ημετέρων και αποτελούν μέρος του προβλήματος.

Πώς έχει περιγράψει ο Ανδρουλάκης μια καλή περίπτωση πρωθυπουργού; Ως ένα πρόσωπο πολιτικό, με διεθνές κύρος, το όνομα του οποίου θα αποτελέσει προϊόν συζήτησης, όπως αντιστοίχως και των προσώπων που θα κληθούν να αναλάβουν τα πιο κρίσιμα υπουργεία. Παράλληλα, παρόμοια «κόκκινη γραμμή» μπαίνει και για την παρουσία του Γιάνη Βαρουφάκη και του ΜέΡΑ25 σε οποιοδήποτε κυβερνητικό σχήμα, με τη λογική πως το ΠΑΣΟΚ είναι ένα κόμμα που «με συνέπεια πάλεψε για να κρατήσει τη χώρα στο ευρώ» και δεν θα μπορούσε να συγκυβερνήσει με τον Βαρουφάκη, ο οποίος φέρει μεγάλο μέρος της ευθύνης για το πρώτο εξάμηνο του 2015 και αμφισβητεί εκ νέου την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, ανοίγοντας δημόσια τη συζήτηση για εναλλακτικά σχέδια και άλλα νομίσματα.

Μετά την πρώτη κάλπη

Αυτή η συζήτηση αφορά κατά κύριο λόγο την πρώτη Κυριακή, δηλαδή την εκλογική αναμέτρηση της απλής αναλογικής της 21ης Μαΐου. Εκεί, εξηγούν από τη Χαριλάου Τρικούπη, θα κριθεί και η όποια σημασία δίνουν οι πολιτικές δυνάμεις στη σταθερότητα. Τα κεντροαριστερά στελέχη κατηγορούν τη ΝΔ πως θα κρατήσει προσχηματικά τη διερευνητική εντολή με το βλέμμα στραμμένο στη δεύτερη κάλπη και τον ΣΥΡΙΖΑ πως δεν εννοεί πραγματικά ό,τι λέει για τις συνεργασίες, γιατί παρότι ο Αλέξης Τσίπρας έφερε την απλή αναλογική, έχει δηλώσει δημόσια πως θα επιδιώκει σχηματισμό συγκυβέρνησης μόνο αν ο ΣΥΡΙΖΑ βγει πρώτος.

Σε κάθε περίπτωση, το μεγάλο ερώτημα είναι αν, υπό την πίεση που αναπόφευκτα προκαλούν οι πολλαπλές εκλογικές αναμετρήσεις, ο Ανδρουλάκης θα ξανασκεφτεί τους όρους και τις προϋποθέσεις που θέτει είτε στην πρώτη είτε στη δεύτερη Κυριακή. Και αυτό, εξηγούν στελέχη του ΠΑΣΟΚ, ο Ανδρουλάκης το έχει απαντήσει πολλές φορές: «όποιο κόμμα, με ευθύνη του, οδηγήσει τη χώρα σε αστάθεια, θα χρεωθεί την αστάθεια».

Τελευταία Νέα