Αναζήτηση
Πού γεννηθήκατε, κύριε Βασιλικέ;
Εδώ στην Αθήνα. Ο πατέρας μου ήταν από τη Μικρά Ασία και η μητέρα μου από τη Σαντορίνη. Εγώ εδώ. Η περιοχή μου ήταν η Δάφνη.
Ο πατέρας σας είχε σχέση με τη μουσική, διαβάζω…
Ο πατέρας μου ήταν ένας από τους καλύτερους μουσικούς πρωτοψάλτες στην Ελλάδα και υπηρέτησε για χρόνια ως ιεροψάλτης στη Μεγαλόχαρη στην Τήνο. Και ήλθε το πράγμα και το 1958 πήγα κι εγώ πρωτοψάλτης στην Τήνο.
Από πότε και πώς όμως μυείστε στην ψαλτική;
Μπαίνω στην ψαλτική τέχνη από οκτώ ετών. Μένουμε στην Τήνο μόνιμα τότε, τον άκουγα που έψελνε. Με έπαιρνε κοντά του στην Παναγία της Τήνου και σιγά σιγά άρχισα να μπαίνω από μικρός στα νοήματα της βυζαντινής μουσικής.
Σας μάγεψε ο λόγος, η μουσική, η μυσταγωγία της εκκλησίας; Τι περισσότερο;
Και τα τρία αυτά που αναφέρατε. Αυτά με μαγέψανε. Ελεγα, μα είναι δυνατόν, ο ιεροψάλτης πάνω στο αναλόγιο να κρατά στα χέρια του όλο τον κόσμο, τους παρισταμένους; Ξέρετε, εκεί είχε και μαζικό εκκλησίασμα βέβαια.
Μεγάλα ονόματα τότε ποια ήταν ως ψάλτες;
Τα μεγάλα ονόματα της εποχής ήταν ο Αθανάσιος Καραμάνης, ο Αθανάσιος Παναγιωτίδης και ο Χαρίλαος Ταλιαδώρος. Οι δάσκαλοί μου ήταν πρώτα ο πατέρας μου φυσικά και ο Θεόδωρος Χατζηθεοδώρου, καθηγητής τότε στο Ελληνικό Ωδείο.
Σπουδάσατε;
Στο Ελληνικό Ωδείο, από εκεί αποφοίτησα.
Μετά, οι εκκλησίες όπου κυρίως σάς βρίσκουμε ως ψάλτη;
Είναι η εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονος στην Κάτω Ηλιούπολη (Τράχωνες) και ο Αγιος Ιωάννης στη Νίκαια. Μέχρι 25-26 ετών. Από εκεί και πέρα αρχίζει η δισκογραφία μου. Μίνως Μάτσας και υιός. Και στην Κολούμπια, πολλά χρόνια, περίπου τριάντα, εννοώ τη φωνογραφική όπου γράφαμε, στη Ριζούπολη. Δισκογραφία ξεκινάω με τη Θεία Λειτουργία των εκδόσεων Ζωή. Αυτός ο δίσκος με έκανε γνωστό σε όλη την Ελλάδα, γιατί τότε ποιος να σε ξέρει εκτός των ενοριτών της εκκλησίας σου; Και έτσι ξεκίνησα.
Στου Γουδή από πότε είστε;
Είμαι 52 χρόνια συνέχεια. Τον έχω λατρέψει τον Αγιο Θωμά. Ημουν στην Τήνο, πρωτοψάλτης, και μου κάνανε μια ωραία πρόταση. Εκεί γίνανε ευλογημένα πράγματα για μένα. Ο τότε μητροπολίτης Χίου Χρυσόστομος Γιαλούρης ήλθε και μου λέει: Θεόδωρε, τι δουλειά κάνεις εδώ; Μόνο ψάλτης τού λέω. Δεν έχω εργασία μόνιμη, συμπληρώνω. Θα φύγουμε μαζί, μου λέει, και αύριο θα σε περιμένω στην οδό Σοφοκλέους στην Εμπορική Τράπεζα. Μπαίνει στο γραφείο του διοικητή Ανδρεάδη και μου λέει: Από σήμερα προσλαμβάνεσαι.
Ερχονται άλλοι ψάλτες στον Αγιο Θωμά να ψάλουν μαζί σας;
Ερχονται. Βέβαια δεν είναι εύκολο πάντα, αφού έχουν και εκείνοι εκκλησίες. Στις 6 Οκτωβρίου εορτάζει ο Αγιος Θωμάς. Η ψηλάφηση του Αγίου Θωμά μετά το Πάσχα επίσης είναι μεγάλο γεγονός. Ερχονται πολλοί ψάλτες τότε.
Με τον θρυλικό Στανίτσα συμπράξατε; Ψάλατε;
Δεν τον είπα πριν στα μεγάλα ονόματα; Λάθος μου. Στις συναυλίες του ήμουν πρώτο όνομα να λέω τα σόλα. Συμμετείχα πολύ συχνά, συνεργαστήκαμε. Από εκεί γνώρισα τον κύριο Στάθη, καθηγητή στο ΕΚΠΑ, και μου έδωσε το έργο του Θεόδωρου Φωκαέα που ανεβάσαμε στο κινηματοθέατρο Παλλάς.
Ο Στανίτσας σε τι ξεχωρίζει; Φαντάζομαι όλοι οι μεγάλοι είχαν ένα ιδιαίτερο γνώρισμα. Τι κρατάτε από κείνον;
Τα πάντα κρατάω. Είχε στη μουσική του τα διαστήματα της βυζαντινής μουσικής και τα εκτελούσε φοβερά. Δεν περίσσευε τίποτε, όυτε ένα ψεγάδι. Με επηρέασε πολύ.
Σας συγκινεί η Μεγάλη Εβδομάδα που διανύουμε;
Μεγάλη Εβδομάδα σημαίνει η μεγαλύτερη ιεροτελεστία που έχει η Ορθόδοξη Εκκλησία. Συγκινούμαι πάρα πολύ και δεν βλέπω την ώρα και φέτος να ψάλω.
Η φετινή Μεγάλη Εβδομάδα είναι πάντως παράξενη, όπως και πέρυσι λόγω ιού. Πώς τη βιώνετε;
Με μεγάλη δυσκολία. Το θέμα είναι πως δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι άλλο πέρα από τις αποφάσεις της Πολιτείας και της Εκκλησίας. Αλλά με ενοχλεί που υπάρχουν αυτοί οι περιορισμοί!
Ερχονται νέοι να ψάλουν;
Εχω αρκετούς μαθητές, από όλο τον κόσμο. Μου λένε: με τις κασέτες σου μεγαλώσαμε, εσύ μας έβαλες στην εκκλησία και από εσένα μάθαμε τους όμορφους ύμνους. Αυτά τα γεγονότα με κατασυγκινούν.
Φτιάξατε και τη δική σας χορωδία.
Εχω τη δική μου χορωδία, λέγεται Βυζαντινή Χορωδία Θεοδώρου Βασιλικού. Και πού δεν ταξιδέψαμε: Αμερική, Νότια Αφρική, Αυστραλία, όλα για τον Ελληνισμό.
Δισκογραφείτε παράλληλα.
Πολλές κριτικές έχω ακούσει γι’ αυτό κατά καιρούς. Δεν πειράζει. Η συγκομιδή των έργων μου κράτησε 38 χρόνια μέσα στο στούντιο. Ηχογράφησα 465 έργα, χορωδιακά και μονωδιακά. Και πολλές διακρίσεις. Ο τίτλος που έχω από το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι άρχων μουσικοδιδάσκαλος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας. Με έχουν καλέσει παντού.
Ποια είναι τα μυστικά της τέχνης σας;
Η φωνή μου ήταν το μέσον για να προχωρήσω. Αυτό έλκυε βέβαια τον κόσμο. Από Δευτέρα μέχρι Παρασκευή ήμουν κάθε μέρα στο στούντιο. Εχω την πιο ταλαιπωρημένη φωνή της Ελλάδος, μην ψάχνετε άλλη. Και δεν το πιστεύει ο κόσμος πως ακόμη ψάλλω.
Ο στόχος σας;
Να ψάλλω και να διδάσκω, ούτως ώστε η Βυζαντινή Μουσική να ακούγεται παντού. Την αγαπώ, είναι ελληνική μουσική. Χάρις σε αυτήν έγινα αυτός που έγινα. Λατρεύουμε τον Θεό πάνω στο αναλόγιο, είμαι ο εκπρόσωπος του εκκλησιάσματος.
Πώς νιώθετε όταν ψάλλετε;
Πανευτυχής. Δεν βρίσκω λόγια. Μεγάλη χαρά.
Και δημοτικά και παραδοσιακά βέβαια έχετε πει.
Βέβαια. Μα οι περισσότεροι μουσικοί δρόμοι του δημοτικού τραγουδιού έχουν να κάνουν με τη βυζαντινή μουσική. Πολλοί μεγάλοι του παραδοσιακού όπως ο Δημήτρης Ζάχος είχαν σχέση με την εκκλησιαστική μουσική μας.
Να μπει ένας νέος στην ψαλτική τέχνη;
Βέβαια, θα το πρότεινα. Εχω παραδείγματα απτά που ήλθαν μόνοι τους. Ξέρετε τι τους λέω; Να ξεπεράσετε εμένα μπορείτε; Θα είναι η εσωτερική τους διέγερση, ευτυχία.
Τι εποχή ζούμε σήμερα;
Υπάρχει μεγαλύτερη δοκιμασία από αυτή που βιώνουμε σήμερα να πεθαίνουν κάθε μέρα τόσοι συνάνθρωποί μας;
