Τα εξώφυλλα της Ποπ

Στις πρώτες κόπιες του «The Velvet Underground & Nico» (1967) η περίφημη πλέον κίτρινη μπανάνα κυκλοφορούσε σε αυτοκόλλητο, το οποίο μπορούσε να «ξεφλουδιστεί». Υπεύθυνος φυσικά για το τρικ ήταν ο μέγας Αντι Γουόρχολ, που κατοχύρωσε το εξώφυλλο του δίσκου στην πινακοθήκη με τα εμβληματικότερα της ποπ μουσικής (σε πείσμα μάλιστα της εταιρείας MGM, που αναγκάστηκε να υποκύψει στο κόστος). Ο εξίσου επιδραστικός κομίστας Ρόμπερτ Κραμπ αρνήθηκε να δημιουργήσει εξώφυλλο για λογαριασμό των Rolling Stones, αλλά αποδέχθηκε τη συνεργασία με την Τζάνις Τζόπλιν («Cheap Thrills», 1968) και φυσικά τους Grateful Dead, δίσκους των οποίων εικονογράφησε τη δεκαετία του 1970. Οι Red Hot Chilli Peppers, από την άλλη, έχουν συνεργαστεί και με τον ζωγράφο του ποπ σουρεαλισμού Μαρκ Ράιντεν («One hot minute», 1995) και με τον Ντέιμιαν Χιρστ («I’m with you», 2011), ο οποίος κρύβεται επίσης πίσω από εξώφυλλα των The Hours (οι αγαπημένες του νεκροκεφαλές), Τζο Στράμερ, Μescaleros, Babyshambles, Thirty Seconds to Mars (Love Lust Faith + Dreams, 2013). Ο Κιθ Χέρινγκ εξάλλου έχει εικονογραφήσει το «Without you» (1983) του Ντέιβιντ Μπόουι και ο Τζεφ Κουνς το «Artpop» της Lady Gaga.

ΜΕ ΑΡΧΗ ΤΟ 1967. Η εικονοποιία της μουσικής –όπως αποτυπώνεται στα εξώφυλλα και στα δημιουργικά των άλμπουμ –είναι ένα ξεχωριστό κεφάλαιο της ποπ κουλτούρας και προφανώς κομίζει κανείς ντοματοχυμό Cambell στον Γουόρχολ αν ισχυριστεί ότι χωρίς ορισμένα από αυτά τα εξώφυλλα η δυναμική των δίσκων δεν θα ήταν ίδια για το συλλογικό ασυνείδητο. Ονόματα, ιστορίες και πάνω απ’ όλα εξώφυλλα από πέντε δεκαετίες επαναφέρει στην έκθεσή του «Pop music 1967-2017, graphisme & musique» το παρισινό κέντρο τεχνών Cite des arts internationale. Το 1967 μάλιστα επιλέγεται ως annus mirabilis για την ποπ μουσική και την αντικουλτούρα της εποχής, καθώς εκείνη τη χρονιά διοργανώνεται το Καλοκαίρι της Αγάπης στην Καλιφόρνια, η πρώτη συναυλία του Τζίμι Χέντριξ στο Φεστιβάλ του Μοντερέι, ενώ κυκλοφορεί το εμβληματικό άλμπουμ των Μπιτλς «Sergent Pepper». Τα εξώφυλλα των δίσκων διεκδικούν το ενδιαφέρον της μουσικής βιομηχανίας και του αντίστοιχου μάρκετινγκ, το οποίο πλέον τα αντιμετωπίζει ως ξεχωριστά έργα τέχνης (απόδειξη οι προαναφερθέντες καλλιτέχνες και άλλοι, όπως ο Γουίνστον Σμιθ, ο Μάθιου Κούπερ και ο Ζαν-Πολ Γκουντ). Σταδιακά πάνω στα εξώφυλλα των δίσκων οι δημιουργοί τους αποτυπώνουν την εξέλιξη της μουσικής και της βιομηχανίας που την ακολουθεί, της τεχνολογίας, της αντικουλτούρας, των ρευμάτων και της τοπικής κουλτούρας από ήπειρο σε ήπειρο (Αφρική, Καραϊβική, Λατινική Αμερική, Ινδία κ.λπ.). Οι προδιαγραφές αλλάζουν όταν το βινύλιο παραχωρεί τη σειρά του στο CD (κυρίως στη δεκαετία του 1990), ενώ το συνοδευτικό βιβλιαράκι μέσα στους δίσκους διεκδικεί και αυτό το αντίστοιχο εικαστικό ενδιαφέρον. Η εμφάνιση του iPod το 2004-2005 είναι ένας από τους τελευταίους σταθμούς που επηρεάζει την οπτική επικοινωνία των δισκογραφικών εταιρειών, οι οποίες ρίχνουν από τότε ακόμα μεγαλύτερο βάρος στην αισθητική των συναυλιακών αφισών.

1.300 ΕΞΩΦΥΛΛΑ. Στην παρισινή έκθεση παρουσιάζονται περισσότερα από 1.300 εξώφυλλα άλμπουμ (ορισμένα εκ των οποίων παρουσιάζουμε στο δικό μας σημείωμα), χωρισμένα σε τρεις περιόδους: 1967-1982, 1983-1999 και 2000-2017. Είχε προηγηθεί έκθεση στον ίδιο χώρο με πορτρέτα καλλιτεχνών, φωτογραφίσεις συγκροτημάτων και εξώφυλλα μουσικών περιοδικών της εποχής, στο πλαίσιο ολοκληρωμένου αφιερώματος στην ποπ μουσική.