Η ραπ του διχασμού: «Κάνε ξανά ένα Ολοκαύτωμα, έλα με μία μολότοφ»

Echo είναι το σημαντικότερο βραβείο που δίνει κάθε χρόνο η γερμανική μουσική βιομηχανία. Και με τη φετινή απονομή, συνώνυμο ενός σκανδάλου ολκής. Ηταν «η χειρότερη όλων των εποχών», έγραψε στον προσωπικό του λογαριασμό στο facebook ο Πέτερ Μαφάι, μορφή της γερμανικής μουσικής σκηνής. «Η απονομή των βραβείων Echo ήταν κόλαφος για την αντίληψη περί δημοκρατίας στη χώρα μας», σχολίαζε οργισμένα ο Μαφάι. «Ταυτόχρονα» συμπλήρωνε «δείχνει τη διάβρωση της κοινωνίας και του μουσικού γίγνεσθαι, που άρχισε να διαφαίνεται τα τελευταία χρόνια και έφτασε στο μέχρι τώρα αποκορύφωμά της την προηγούμενη Πέμπτη. Οπως επίσης και το μείγμα ηλιθιότητας, δειλίας και ασχετοσύνης». Τι είχε συμβεί;

Εβδομάδες τώρα στους καλλιτεχνικούς κύκλους συνθετών, τραγουδιστών, κριτικών ένα ήταν το θέμα συζητήσεων και αντιπαραθέσεων: επιτρέπεται ένα τραγούδι με στίχους που έχουν αντισημιτικό περιεχόμενο να βραβευτεί; Υπάρχουν και ποια είναι τα όρια της καλλιτεχνικής ελευθερίας; Για τον χώρο της μουσικής βιομηχανίας, η απονομή των φετινών βραβείων Echo μετατράπηκε σε σκηνή δημόσιας αντιπαράθεσης που συνεχίζεται ακόμα στη Γερμανία. Ο Καμπίνο, τραγουδιστής του δημοφιλούς συγκροτήματος Tote Hosen, έδωσε τη δική του απάντηση. «Ξέρω από προκλήσεις, μπορούν να είναι εποικοδομητικές» είπε ανεβαίνοντας στη σκηνή το βράδυ της Πέμπτης για να παραλάβει το βραβείο στην κατηγορία Rock National. Για αυτόν, το όριο της ανοχής είναι «όταν πρόκειται για μισογυνισμό, ομοφοβία, ακροδεξιό εξτρεμισμό και αντισημιτικές προσβολές».

Αλλά αμέσως μετά συνέβη αυτό που μόλις είχε ξορκίσει ο Καμπίνο. Ακολούθησαν στη σκηνή οι δύο ράπερ Kollegah και Farid Bang, που βραβεύτηκαν με το Echo-2018. «Μοιάζει με βραβείο παρηγοριάς μετά τον Καμπίνο» είπε ο Farid Bang, παραλαμβάνοντας το βραβείο για το άλμπουμ «Jung, brutal, gutaussehend 3». Τα γιουχαΐσματα δεν έλειψαν όταν ανέβηκε ο Κollegah, ο οποίος επέκρινε τον Καμπίνο για ηθικολογία. Ο ίδιος δεν έχει τέτοιες αναστολές, το αντίθετο μάλιστα. Στο τραγούδι «0815» που περιλαμβάνεται στο άλμπουμ των δύο ράπερ περιλαμβάνονται οι επίμαχοι στίχοι «Το σώμα μου προσδιορίζεται όπως το σώμα των φυλακισμένων στο Αουσβιτς» και «Κάνε ξανά ένα Ολοκαύτωμα, έλα με μία μολότοφ».

Ο δημοφιλής τραγουδοποιός Μάριους Μίλερ – Βεστερχάγκεν ήταν από τους πρώτους που επέστρεψαν τα βραβεία τους. Στη μακρά πορεία του στο γερμανικό τραγούδι ο Βεστερχάγκεν είχε συγκεντρώσει συνολικά επτά βραβεία Echo, τώρα που τα επέστρεψε «δημιουργήθηκε χώρος στο σπίτι μου και την καρδιά μου» έγραψε ο δημοφιλής τραγουδοποιός στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook.

«Είναι γελοίο να κρύβεσαι πίσω από την καλλιτεχνική ελευθερία. Πρόκληση μόνο για την πρόκληση είναι ανούσια και ανοησία. Και μία βιομηχανία, η οποία χωρίς ηθικούς φραγμούς όχι μόνο ανέχεται ανθρώπους με ρατσιστικές, σεξιστικές θέσεις που εκθειάζουν τη βία, αλλά έχει συμβόλαιο μαζί τους και τους βραβεύει είναι ανήθικη και διεφθαρμένη». Και ο Κλάους Φόρμαν επέστρεψε το βραβείο Echo-Klassik με το οποίο τιμήθηκε για το σύνολο του έργου του.

To πρόβλημα είναι αλλού και δεν λύνεται με οργισμένες αντιδράσεις και ακτιβισμό, υποστήριξε η σχολιάστρια της Ραδιοφωνίας Βερολίνου – Βρανδεμβούργου RBB Μαρία Οσόφσκι. Νέοι και παιδιά γοητεύονται από τους ράπερ, δεκάδες χιλιάδες χορεύουν και τραγουδούν τα τραγούδια του Kollegah και άλλων, αποστηθίζουν τους στίχους του «0815». Είναι «κουλ», «πραγματικές μηχανές», είπαν ελβετοί μαθητές στον δάσκαλό τους, όταν τους ρώτησε να πουν τη γνώμη τους. Ο δάσκαλος δεν καταδίκασε τους ράπερ ούτε έδειξε να εξοργίζεται. Επέλεξε άλλη τακτική. Ρώτησε τους μαθητές αν γνωρίζουν για το Αουσβιτς και τι συνέβη εκεί. Σιωπή. Μετά διάβασε μερικά αποσπάσματα από το βιβλίο του Πρίμο Λέβι με τις μνήμες από το Αουσβιτς.

Ξανά σιωπή. Εδειξε στους μαθητές φωτογραφίες από σκελετωμένα θύματα στρατοπέδων συγκέντρωσης και στη συνέχεια φωτογραφίες από μπόντι μπίλντερ (όπως οι δύο ράπερ). Ποια είναι η διαφορά; Ο μπόντι μπίλντερ βασανίζει ο ίδιος το σώμα του. Τα θύματα του Αουσβιτς βασανίστηκαν από άλλους. «Εϊ» αντέδρασε μία μαθήτρια «οι ράπερ δεν δείχνουν καμία συμπόνοια! Είναι αρρωστημένοι!».

Το επεισόδιο που περιγράφει στο σχόλιό της η Μαρία Οσόφσκι δείχνει πως η απήχηση των ράπερ στους νέους μπορεί να ανακοπεί αποτελεσματικά όχι με εντολές και απαγορεύσεις, αλλά με τρόπους που αγγίζουν την καθημερινότητά τους, το θυμικό τους ώστε να αποκτήσουν συναισθηματική απόσταση από τους γκάνγκστερ – ράπερ. Και αυτοί, όταν χάσουν το κοινό τους, δεν θα βραβεύονται και από τη βιομηχανία της μουσικής.