Οπως κάθε οικογένεια, έτσι και κάθε χώρα έχει τα μυστικά της. Συχνά εκπλήσσομαι από το πόσο μακριά από την πραγματικότητα είναι πολλά από αυτά που γράφονται από ξένους αναλυτές και πολιτικούς για την κατάσταση στην Ελλάδα –αυτό σίγουρα θα ισχύει και για τη Βενεζουέλα.

Από την άλλη, υπάρχουν τα γεγονότα, τα οποία, εκτός από ξεροκέφαλα, είναι ορισμένες φορές και πολύ εύγλωττα. Να τι συμβαίνει σε σχέση με τη λειτουργία της Δημοκρατίας στη Βενεζουέλα: ένας εκλεγμένος πρόεδρος αρχίζει να νιώθει άβολα με το επίσης εκλεγμένο Κοινοβούλιο, στο οποίο η πλειοψηφία είναι αντίθετή του. Κάνει μια πρώτη προσπάθεια να το παρακάμψει προσφεύγοντας, για την ψήφιση του προϋπολογισμού, του κατ’ εξοχήν «κοινοβουλευτικού νόμου», στο Ανώτατο Δικαστήριο, τα μέλη του οποίου έχει φροντίσει να ορίσει με μόνο κριτήριο την πίστη τους στο καθεστώς. Η ανεξάρτητη Γενική Εισαγγελέας μπλοκάρει αυτή την προσπάθεια με τη νομικά αυταπόδεικτη επίκληση της διάκρισης των εξουσιών. Ο πρόεδρος συνειδητοποιεί ότι έννοιες όπως η διάκριση των λειτουργιών, ενδεχομένως και η ύπαρξη αντιπολίτευσης ή η προστασία των δικαιωμάτων, που συνεχίζουν να απαντώνται στο «μπολιβαριανό» Σύνταγμα της χώρας του, δυσχεραίνουν την εκ μέρους του άσκηση της εξουσίας. Αποφασίζει να αναμορφώσει αυτό το Σύνταγμα από μια «συντακτική Συνέλευση» αποτελούμενη από εκλεκτούς του, αφού μόνο εκλεκτοί του θα είναι υποψήφιοι. Με την ευκαιρία, η «εκλεγμένη» (αλλά μόνο από όσους την αναγνωρίζουν) Συνέλευση προορίζεται να αντικαταστήσει «προσωρινά» το εκλεγμένο (από όλο τον λαό) Κοινοβούλιο, ενώ η πρώτη της πράξη είναι να απαλλάξει των καθηκόντων της την ενοχλητική Γενική Εισαγγελέα. Πρόκειται ολοκάθαρα για συνταγματικό πραξικόπημα εν εξελίξει.

Στο συνταρακτικό και προφητικό (γραμμένο το 1935) μυθιστόρημά του «Αυτά δεν συμβαίνουν εδώ», ο Σινκλέρ Λιούις περιγράφει το σταδιακό γλίστρημα μιας όχι τόσο φανταστικής Αμερικής στον φασισμό. Πρώτα εκλέγεται δημοκρατικότατα ένας πρόεδρος, στο μανιφέστο του οποίου φιγουράριζαν η εξόντωση των μαύρων και των Εβραίων και η «αυτοδιάλυση» του Ανώτατου Δικαστηρίου. Υστερα αρχίζουν οι συλλήψεις και οι απαγορεύσεις, δημιουργούνται τα πιστά στο καθεστώς τάγματα ασφαλείας (ΜΜ στη χώρα του Σινκλέρ Λιούις, OLP στη χώρα του Μαδούρο), αντικαθίστανται τα δικαστήρια από πρόσωπα προσκείμενα στον ένα και μοναδικό ηγέτη. Ο ηγέτης συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες, η ελευθερία μετατρέπεται σε έγκλημα, ξεκινά και στην αρχή καταπνίγεται η αντίσταση, η βία φέρνει περισσότερη βία, το καθεστώς πέφτει μέσα στο αίμα. Το να θεωρήσει κανείς ότι αυτά συμβαίνουν (ενώ μας το λέει ο ίδιος: δεν συμβαίνουν) μόνο στη φαντασία ενός μεγάλου συγγραφέα ή ότι συμπτωματικά τα αντέγραψε η ζωή στις περιπτώσεις της ναζιστικής Γερμανίας ή της μαδουρικής Βενεζουέλας (και σε τόσες άλλες), σημαίνει ότι αγνοεί το σημαντικότερο δίδαγμα της παγκόσμιας πολιτικής ιστορίας: ο αυταρχισμός και όχι η Δημοκρατία βρίσκεται πιο κοντά στο ένστικτο όσων κυβερνούν, η Δημοκρατία είναι ένας θρίαμβος απέναντι στην ανθρώπινη φύση που κερδίζεται καθημερινά και με αγώνα.

Το να μην καταδικάζει κανείς ξεκάθαρα τη δημοκρατική εκτροπή στη Βενεζουέλα ή το να βρίσκει, όπως ο Κόρμπιν, δικαιολογίες του τύπου «μα έχει κάνει μεγάλες προσπάθειες για την εξάλειψη της φτώχειας», ισοδυναμεί με συνειδητή υπέρβαση του τελευταίου ορίου της Δημοκρατίας. Μαζί με άλλους λίγους, η δική μας κυβέρνηση ξεχωρίζει πλέον και χάρη σε αυτό.

Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγματολόγος