Το ημερολόγιο έγραφε 17 Φεβρουαρίου 2014 όταν ο τότε πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας Τζόρτζιο Ναπολιτάνο κάλεσε τον Ματέο Ρέντσι στο προεδρικό μέγαρο για να του αναθέσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Ο Ναπολιτάνο ήταν τότε 88 ετών, ο Ρέντσι 39. Πέντε ημέρες αργότερα ο ηγέτης του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος θα γινόταν ο νεότερος πρωθυπουργός στην Ιστορία της Ιταλίας. Με μια υπόσχεση: να εκσυγχρονίσει τη χώρα του.
Το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Είχε λίγους οπαδούς στο πολιτικό σύστημα και –για καλή τύχη της Ιταλίας –ένας από αυτούς ήταν ο 88χρονος πρόεδρός της. Ο Ναπολιτάνο έφτασε στα όρια των συνταγματικών του εξουσιών το φθινόπωρο του 2011 για να απαλλάξει τη χώρα του από τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι.

Τον Καβαλιέρε στην πρωθυπουργία διαδέχθηκε ο τεχνοκράτης Μάριο Μόντι, ο οποίος και επανέφερε την Ιταλία στις ευρωπαϊκές ράγες. Ο επόμενος στη σειρά ήταν ο Ενρίκο Λέτα, ο οποίος προέκυψε ως λύση στο πολιτικό αδιέξοδο που προκλήθηκε από τις εκλογές του Φεβρουαρίου του 2013.

Ο Ρέντσι, όμως, δεν μπόρεσε να περιμένει πάνω από έναν χρόνο: ζήτησε το τιμόνι της χώρας έπειτα από εννέα μήνες με το επιχείρημα ότι ο Λέτα δεν έτρεχε αρκετά γρήγορα τις μεταρρυθμίσεις.

Κάπως έτσι έφτασε στα χέρια του η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Δυο χρόνια από τότε έχει καταφέρει να μεταρρυθμίσει την Ιταλία ακόμη και σε τομείς που έως πρόσφατα έμοιαζαν να μην επιδέχονται μεταρρυθμίσεις, όπως είναι η Γερουσία και η αγορά της εργασίας.

Είναι ένα επίτευγμα που αναγνωρίζουν πολλοί στην Ιταλία. «Επειτα από είκοσι χρόνια παραλυσίας και πολιτικών δεσμεύσεων που δεν τηρήθηκαν, μπορούμε να μιλάμε για μια μικρή επανάσταση» δήλωνε στη χθεσινή «Μοντ» ο Φραντσέσκο Τζαβάτσι, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Μποκόνι του Μιλάνου. Εξηγούσε μάλιστα ότι ο Ρέντσι νομοθετεί με τέτοια ταχύτητα, ώστε δεν προλαβαίνουν να καταθέσουν αντιπροτάσεις οι αντίπαλοί του.

Από αυτήν την άποψη, είναι ο Ματέο Ρέντσι το πιο επιτυχημένο πείραμα της ευρωπαϊκής Κεντροαριστεράς; Οι περισσότεροι παρατηρητές συμφωνούν ότι η Ιταλία βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση από ό,τι στο πρόσφατο παρελθόν. Επειτα από δύο δεκαετίες στασιμότητας και τρία χρόνια ύφεσης, η χώρα επέστρεψε στην ανάπτυξη το 2015 και με ρυθμό της τάξης του 0,7%. Ωστόσο, υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος. Είναι αυτή που λέει πως η ανάπτυξη είναι πολύ αργή, πολύ ασθματική και πολύ εύθραυστη. Και ότι είναι πολύ εύκολο η Ιταλία να επιστρέψει στο σημείο απ’ όπου ξεκίνησε αυτή η εργώδης προσπάθεια.

Η αγορά εργασίας. Στην Ιταλία, τουλάχιστον η συζήτηση δεν γίνεται σε φόντο άσπρο – μαύρο. Οικονομολόγοι και επιχειρηματίες αναγνωρίζουν ότι χρειάζεται χρόνος για να φανούν τα αποτελέσματα. Η γενική αίσθηση είναι ότι η μεταρρύθμιση στην αγορά εργασίας θα αποδώσει σύντομα οφέλη που τώρα δεν είναι ορατά.

Σε αυτή τη μεταρρύθμιση αποδίδεται πάντως η μείωση της ανεργίας από το 12,4% στο 11,4%. Καλά είναι τα νέα και από το μέτωπο της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης, ενώ κατά κάποιον τρόπο έχει αρχίσει να αποκαθίσταται και η εμπιστοσύνη των πολιτών στο πολιτικό σύστημα. Η μείωση του αριθμού των γερουσιαστών έδωσε την αίσθηση στην κοινή γνώμη ότι ο πρωθυπουργός έκανε κάτι για να μειώσει το λεγόμενο κόστος της πολιτικής.

Ο ίδιος ο Ρέντσι, ο οποίος έχει συγκρουστεί από την αντιπολίτευση και τα συνδικάτα μέχρι τους καθολικούς του κόμματός του αυτά τα δυο χρόνια, φαίνεται να πιστεύει ότι η Ιταλία θα είχε πατήσει γκάζι σαν Φεράρι και όχι σαν 500αράκι εάν οι Βρυξέλλες χαλάρωναν λίγο τα γκέμια της λιτότητας. Αν και με ένταση που αυξομειώνεται, το μπρα ντε φερ με την Κομισιόν βρίσκεται σε συνεχή εξέλιξη.

Και τίποτε δεν δείχνει ότι θα τελειώσει εύκολα. Ο Ρέντσι έχει πολλούς λόγους για να επιμείνει –οικονομικούς και πολιτικούς. Σε αυτούς τους τελευταίους θα πρέπει να επισημανθεί κι ένας κάπως ξεχασμένος: η χαμένη τιμή της ευρωπαϊκής Κεντροαριστεράς.

Ο απολογισμός δύο χρόνων στην ιταλική κυβέρνηση

Τι έχει πετύχει και σε ποιους τομείς έχει αποτύχει ο Ματέο Ρέντσι αυτά τα δύο χρόνια που βρίσκεται στην πρωθυπουργία της Ιταλίας;

Πού έχει πετύχει

Οικονομία. Η Ιταλία δεν ήταν μόνο ο μεγάλος ασθενής της Ευρώπης αλλά και ένας εφιάλτης για την ευρωζώνη. Σήμερα έχει πάψει να αποτελεί συστημικό κίνδυνο για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, ενώ η μείωση της ανεργίας, που πάντως παραμένει πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, δίνει ακόμη μία ελπίδα πιο στέρεης ανάκαμψης.

Πολιτική. Ο Ματέο Ρέντσι κατάφερε να περάσει έναν εκλογικό νόμο που βγάζει πιο σταθερές κυβερνήσεις. Παράλληλα αφαίρεσε από τη Γερουσία πολλές από τις εξουσίες της για να διευκολυνθεί το νομοθετικό έργο.

Διεθνής εικόνα. Στον Ματέο Ρέντσι αναγνωρίζεται ότι αποκατέστησε την αξιοπιστία της Ιταλίας στη διεθνή σκηνή. Ο ίδιος εμφανίζει στο εξωτερικό την ίδια υπερκινητικότητα που έχει και στο εσωτερικό της χώρας του. Αλλά είναι μια υπερκινητικότητα με αποτελέσματα όπως δείχνει μεταξύ άλλων η επιτυχής φιλοξενία της Expo τον περασμένο χρόνο στο Μιλάνο. Το επόμενο στοίχημα είναι η ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2024 από τη Ρώμη.

Ισότητα. Ο Ρέντσι έδωσε και πέρασε τις εξετάσεις στα θέματα ισότητας. Τα μισά μέλη του υπουργικού του συμβουλίου είναι γυναίκες, οι οποίες έχουν αναλάβει και σημαντικά υπουργεία όπως το Μεταρρυθμίσεων (Μαρία Ελενα Μπόσκι) και το Αμυνας (Ρομπέρτα Πινότι).

Πού δεν έχει πετύχει

Λιτότητα. Εδώ και δυο μήνες ο Ρέντσι είναι η πιο δυνατή φωνή εναντίον της λιτότητας στην Ευρώπη. Μεταξύ άλλων καταγγέλλει την Κομισιόν για «εμμονή στα κόμματα και τα δεκαδικά στοιχεία». Αποτέλεσμα πάντως δεν έχει υπάρξει.

Λαϊκισμός. Δεν έχει καταφέρει να ανασχέσει τη δυναμική του λαϊκιστικού Κινήματος των 5 Αστέρων, ενώ στα δεξιά του απειλείται από τον επίσης λαϊκιστή και νέο σε ηλικία ηγέτη της Λέγκας του Βορρά Ματέο Σαλβίνι. Ο ίδιος έχει επίγνωση της απειλής όπως φαίνεται και από την ένταση της ρητορικής του κατά της λιτότητας.

Δικαιώματα γκέι. Η Ιταλία είναι η μόνη μεγάλη χώρα της Δυτικής Ευρώπης όπου δεν έχει αναγνωριστεί το σύμφωνο συμβίωσης και ο γάμος για τα ομόφυλα ζευγάρια. Η σχετική ρύθμιση έχει σκαλώσει στο θέμα της υιοθεσίας, ενώ αντιδράσεις υπάρχουν ακόμη και στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος.

Προσφυγικό. Δεν θα ήταν δίκαιο να του χρεωθεί όλο το πρόβλημα, αλλά η πρόοδος που έχει γίνει σε μια σειρά από θέματα που σχετίζονται με την προσφυγική κρίση (από τη μεταρρύθμιση του Δουβλίνου ΙΙ έως τη συμφωνία με την Τουρκία) είναι σχεδόν ανύπαρκτη.

Η βοήθεια στον Τσίπρα και το κάλεσμα στο Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα

«H σχέση μου με τον Αλέξη Τσίπρα είναι ιδιαίτερα θετική. Θεωρώ ότι η προσπάθειά του είναι σοβαρή. Θα κάνω ό,τι μου είναι δυνατόν για να τον βοηθήσω. Κατά την τεταμένη σύνοδο του Ιουλίου εμείς ταχθήκαμε με την Ελλάδα, με την Ευρώπη, διότι χωρίς τη χώρα σας η Ευρώπη θα έχανε μια ανεκτίμητης αξίας κληρονομιά. Ελπίζω ο Αλέξης να δεχθεί να ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα. Θα ήταν προς όφελος και του ιδίου» τόνισε ο Ματέο Ρέντσι για τον Αλέξη Τσίπρα σε ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Τελευταία Νέα