Οι τραγωδίες ενώνουν. Μας το υπενθύμισε η «Μασσαλιώτιδα» που ακούστηκε προχθές από τους γάλλους βουλευτές και γερουσιαστές στην κοινή τους συνεδρίαση, μόλις την τρίτη από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα των Βερσαλλιών. Η «Μασσαλιώτιδα» ακούστηκε και χθες το μεσημέρι από τους ευρωβουλευτές στην τελετή που πραγματοποιήθηκε στο Ευρωκοινοβούλιο. Και θα ακουγόταν ξανά χθες το βράδυ στο Γουέμπλεϊ από τις κερκίδες του αγώνα της Αγγλίας με τη Γαλλία. Τα λόγια δημοσιεύθηκαν σχεδόν σε όλες τις αγγλικές εφημερίδες για να τα μάθουν οι άγγλοι θεατές.

Να που έπειτα από μια τέτοια τραγωδία μπορεί να γίνει σύμβολο αλληλεγγύης και συμπαράστασης ακόμη κι ένας εθνικός ύμνος. Ενώ μια μαζική και απροστάτευτη εκδήλωση, όπως είναι ένας ποδοσφαιρικός αγώνας, αποκτά τον χαρακτήρα μιας δημόσιας δήλωσης ανυποταγής στον τρόμο. Είναι η ίδια δήλωση που πριν από τους Γάλλους στα καφέ του Παρισιού και τους Αγγλους στο Γουέμπλεϊ έκαναν οι Αμερικανοί στη Νέα Υόρκη και τη Βοστώνη και οι Νορβηγοί στο Οσλο και το νησάκι Ουτόγια. Οι ανοικτές κοινωνίες είναι αποφασισμένες να συνεχίσουν να ζουν έτσι όπως ήξεραν να ζουν. Κι αυτή είναι η πρώτη μεγάλη ήττα του εξτρεμισμού.

Το άλλο μεγάλο στοίχημα για τις ανοικτές κοινωνίες είναι να νικήσουν τους εσωτερικούς τους δαίμονες. Τα δικά τους άκρα. Δεν είναι απλό –φάνηκε και από το γεγονός ότι ο πρόεδρος Ολάντ φόρεσε το πηλίκιο του στρατηγού Ντε Γκολ μετά τις επιθέσεις για να κόψει την φόρα της γαλλικής Ακροδεξιάς στο θέμα της ασφάλειας. Αλλά οι Βρυξέλλες αυτές τις ημέρες δεν θυμίζουν σε τίποτε το στρατιωτικοποιημένο φρούριο στο οποίο υποτίθεται ότι θα μετατρέπονταν ως επόμενος στόχος αυτής της νέας μορφής ναζισμού που απειλεί τις δημοκρατίες. Και η «Ωδή στη Χαρά» του Μπετόβεν, με την οποία έληξε η τελετή στο Ευρωκοινοβούλιο, ακούστηκε κάθε άλλο παρά σαν πρελούδιο ενός πολέμου. Η Ευρώπη έχει μπόλικη μνήμη αιματηρών συγκρούσεων στο έδαφός της για να χρειάζεται πρελούδια, ξέρει από φρίκη και αθώα θύματα. Ισως η αφύπνιση αυτής της μνήμης να είναι το πρώτο μεγάλο λάθος των τζιχανιστών. Μένει να φανεί αν θα είναι και το μοιραίο.