«Σ’ έχω τόσο ονειρευθεί που πια δεν είσαι αληθινή. Προφταίνω άραγε ν’ αγγίξω αυτό το σώμα που πάλλεται, να φιλήσω πάνω σ’ αυτό το στόμα μια αγαπημένη φωνή που γεννιέται;…»*

Οταν σήμανε η ώρα, αυτός ο ειρηνιστής δεν δίστασε καθόλου. «Αποφάσισα να αντλήσω από τον πόλεμο όλη την ευτυχία που μπορεί να μου δώσει: την απόδειξη της υγείας, της νιότης και την αξιότιμη ικανοποίηση να τη σπας στον Χίτλερ» έγραφε ο Ρομπέρ Ντεσνός στη σύντροφό του Γιουκί, στις 20 Ιανουαρίου του 1940. Λοχίας σιτιστής τότε, ο αιώνιος ποιητής βρίσκεται στη γραμμή Μαζινό. Μετά τη συντριβή, επιστρέφει στο Παρίσι, αναλαμβάνει επικεφαλής ενημέρωσης στην εφημερίδα Au-jourd’hui που λανσάρει ο φίλος του Ανρί Ζανσόν. Οταν αυτή υποκύπτει στον ναζιστικό ζυγό, αποφασίζει να παραμείνει ώστε να τροφοδοτεί με πληροφορίες το δίκτυο αντικατασκοπίας Agir. Σιγά σιγά, όμως, ρίχνεται στην άμεση δράση: απόπειρες δολιοφθοράς, πλαστογράφηση ταυτοτήτων… «Ερχεται η Γκεστάπο!» τον προειδοποιούν το πρωί της 22ας Φεβρουαρίου του 1944, αλλά αρνείται να κρυφτεί. Προτιμάει να περιμένει τους Γερμανούς ώστε να μην κινδυνεύσει η Γιουκί από αντίποινα. Ο νεαρός Αντρέ Μπεσιέρ ήταν μαζί του στο κομβόι που τους μετέφερε στις 27 Απριλίου στο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Φλέχα, στη Σαξονία. Θυμάται πώς τον είχε γλιτώσει από την απελπισία το πείσμα, το χιούμορ του ποιητή. Για να αποσπάσει την προσοχή των συντρόφων του από την πείνα εφευρίσκει αναρίθμητες συνταγές μαγειρικής. Τους διαβάζει τις γραμμές στα χέρια. Τους αφηγείται τις εκκεντρικότητες των διάσημων φίλων του –του Πολ Ελιάρ, του Πικάσο, του Ζακ Πρεβέρ… Πίσω στο Παρίσι, οι φίλοι δεν ξεχνούν. Συλλογές ποιημάτων εκδίδονται εν τη απουσία του, μια βραδιά αφιερωμένη στους ποιητές της Αντίστασης διοργανώνεται στις 27 Οκτωβρίου του 1944, παρουσία του Ντε Γκολ. Ο Ντεσνός δεν θα γυρίσει. Θα πεθάνει από τύφο στο Τερεζίν της Τσεχοσλοβακίας, στις 8 Ιουνίου του 1945, μία ημέρα μετά την απελευθέρωση του στρατοπέδου από τους Αμερικανούς. «Υπήρχαν σε αυτόν δύο άνθρωποι εξίσου αξιοθαύμαστοι: ένας άνδρας έντιμος, ευσυνείδητος, με ισχυρή αίσθηση του καθήκοντος και ένας πειρατής τρυφερός και τρελός, πιστός όσο κανένας στους έρωτες, στους φίλους του, σε όλα τα ανθρώπινα πλάσματα…» θα πει ο Ελιάρ κατά την τελετή επιστροφής της τέφρας του. Εβδομήντα χρόνια αφότου ο Ντεσνός έσβησε στο Τερεζίν ψιθυρίζοντας το δίχως άλλο στίχους, οι Γάλλοι τον θυμούνται όπως του πρέπει, με ειδικές εκδόσεις και αφιερώματα.

*Ρομπέρ Ντεσνός –Σ’ έχω τόσο ερωτευθεί