Αναζήτηση
Σαράντα χρόνια μετά φτάνουμε στο τέρμα μιας πολυκύμαντης διαδρομής. Το ΠΑΣΟΚ που γνώρισε ο λαός, αυτό που γεννήθηκε μέσα στους δημοκρατικούς και κοινωνικούς αγώνες και στην αντιδικτατορική δράση ολοκλήρωσε μαζί με τη χώρα τον μεταπολιτευτικό ιστορικό του κύκλο. Ομως, η μήτρα των αξιών που το γέννησε δεν στέρεψε, δεν πέθαναν οι ιδέες του. Μπορεί να αλλάζουν μορφή και περιεχόμενο μέσα στον χρόνο και την εξέλιξη των πραγμάτων αλλά παραμένουν επίκαιρες και σύγχρονες.
Είναι ο λόγος για τον οποίο μια σημαντική μερίδα του λαού, που γαλουχήθηκε με αυτές, το αναπολεί. Μπορεί, ίσως, να ντρέπεται για το ΠΑΣΟΚ των επίορκων, των λαθρεπιβατών της εξουσίας, των «καλαμοκαβαλάρηδων» και να αποστασιοποιείται. Ομως, αναπολεί το ΠΑΣΟΚ των κατατρεγμένων, των φτωχών, των αποκλεισμένων, το ΠΑΣΟΚ της επανένωσης των Eλλήνων, της ανανέωσης της πολιτικής, της ελπίδας για καλύτερη ζωή. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι και σήμερα που το Κίνημα το οποίο ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρέου στέκει στη γωνία ενοχοποιημένο ως αποδιοπομπαίος τράγος για τα δεινά που συσσωρεύτηκαν στη χώρα, εκείνο το ΠΑΣΟΚ πασχίζουν να μιμηθούν, να αντιγράψουν, να εκφράσουν. Για να αποδειχθεί για μια ακόμη φορά ότι οι πραγματικές αξίες και οι προοδευτικές ιδέες δεν πεθαίνουν μαζί με τους φορείς τους.
Το ερώτημα είναι πώς μπορούν να αναγεννηθούν και να εκφραστούν αυθεντικά στις συνθήκες μιας νέας εποχής.
Πριν από αυτό όμως, οφείλουμε να εξηγήσουμε το πώς φτάσαμε εδώ και είναι αδύνατο να το κατανοήσουμε αν δεν παραδεχτούμε ότι η κρίση στο ΠΑΣΟΚ προηγήθηκε αρκετά χρόνια της κρίσης της χώρας που παραλάβαμε το 2009. Προηγήθηκε η σταδιακή κρατικοποίηση του ΠΑΣΟΚ καθώς, αντί να αλλάξουμε το κράτος, το κράτος άλλαξε το ΠΑΣΟΚ, μετατρέποντάς το από μια μεταρρυθμιστική και καινοτόμα πολιτική δύναμη σε διαχειριστή κρατικών υποθέσεων και εξισορρόπησης συμφερόντων.
Παράλληλα, η προσχώρηση στην ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία συνέπεσε σε μια περίοδο που αυτή αποκόπτονταν από τις παραδοσιακές πολιτικές της επιλογές και ενσωματώνονταν στις συντηρητικές στρατηγικές, αδυνατώντας να διατυπώσει εναλλακτική πρόταση στις δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού. Ξεθώριασε, έτσι, κάθε ιδεολογική πνοή που έθετε σε κίνηση συλλογικές διαδικασίες.
Η παράταξη έχασε τον κινηματικό της χαρακτήρα, η βάση απώλεσε κάθε συλλογική υπόσταση και άρχισε να συσπειρώνεται και να οχυρώνεται γύρω από πόλους εξουσίας. Στην πορεία οι πιο επιτήδειοι άρχισαν να αναζητούν και να τροφοδοτούν κέντρα οικονομικής διαχείρισης πέρα από κάθε δημοκρατική νομιμοποίηση. Είναι οξύμωρο να αναζητούμε στη δεκαετία του 1980 τα αίτια του «αρχηγισμού» ή στη δεκαετία του 1990 όπου το ΠΑΣΟΚ έζησε τη δημοκρατική του άνοιξη. Το Κίνημα ολοκλήρωσε την αλλαγή του σε καθαρά «αρχηγικό κόμμα» μετά το 2000. Εκεί όπου έχασε και τον στρατηγικό του προσανατολισμό.
Ενώ η δική μας κρίση αποδιάρθρωνε το Κίνημα, εξακολουθούσαμε να διατηρούμε μεγάλα αποθέματα πολιτικής ηγεμονίας. Εδώ μας συνάντησε η εποχή του Μνημονίου. Μέσα στην κρίση που παραλάβαμε ως ωρολογιακή βόμβα και με τους συμβιβασμούς που επιχειρήσαμε απαρνηθήκαμε τον εαυτό μας, τις αξίες, την ταυτότητά μας. Συμβιβαστήκαμε με μια πολιτική που δεν μας εκφράζει, δεν μας αρμόζει. Πήραμε μόνοι μας το δυσβάστακτο κόστος μιας επιλογής με αίσθημα πατριωτικής ευθύνης για την οποία η ιστορία θα αποφανθεί τελεσίδικα αργότερα και ελπίζουμε να βρει έναν καλό λόγο να πει. Αν βεβαίως της το επιτρέψουν οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές της, που μυωπικά επιχειρούν να δικαιώσουν την προσωπική τους στάση αναπαράγοντας αντιθέσεις του 2007, ακόμη και του 1996. Αντιθέσεις που άφησαν χαίνουσες τις πληγές και που ατομικές επιδιώξεις συντηρούν και τροφοδοτούν ακόμη και αυτές τις δύσκολες ημέρες.
Ο Κώστας Σκανδαλίδης είναι βουλευτής Α’ Αθήνας του ΠΑΣΟΚ, πρώην υπουργός
