Αναζήτηση
Είναι απόγευμα στην Κωνσταντινούπολη. Αλλά στη Γουόλ Στριτ χτυπά το καμπανάκι της έναρξης των συναλλαγών. Μέσα σε δευτερόλεπτα, σε μια γωνιά του Μεγάλου Παζαριού της Πόλης μερικές δεκάδες άνδρες πιέζουν στα αυτιά τους τα κινητά τηλέφωνα και κραυγάζουν σε αυτά χειρονομώντας. Είναι χρηματιστές στις αγορές συναλλάγματος, που καθημερινά αγοράζουν και πωλούν δεκάδες εκατομμύρια δολάρια, ευρώ και τουρκικές λίρες. Μια φρενίτιδα κυριαρχεί σε όλες τις αγορές συναλλάγματος του πλανήτη. Αλλά τους τελευταίους μήνες στην Τουρκία η αδρεναλίνη χτυπάει κόκκινο.
Το εθνικό νόμισμα της Τουρκίας έχει χάσει το ένα τρίτο της αξίας του έναντι του δολαρίου από τον περασμένο Μάιο, όταν η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) άρχισε τις νύξεις για περικοπές στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, δίνοντας το έναυσμα στους επενδυτές να απομακρυνθούν από τις ριψοκίνδυνες αναδυόμενες αγορές και να επαναπατρίσουν τα κεφάλαιά τους στις ανακάμπτουσες οικονομικά ΗΠΑ, προεξοφλώντας μια αύξηση των επιτοκίων του δολαρίου.
Δυστυχώς δεν είναι μόνο οι ανακοινώσεις της Fed που έπληξαν την τουρκική λίρα. Είναι και η αστάθεια και η αβεβαιότητα που ενδημούν από το περασμένο καλοκαίρι στην τουρκική πολιτική σκηνή. Είναι και τα σκάνδαλα που συγκλονίζουν την κυβέρνηση του επί σειρά ετών πανίσχυρου πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Είναι επίσης η βία που δεν λέει να κοπάσει στη γειτονική Συρία –δευτερευόντως και στο Ιράκ… Την περασμένη Παρασκευή η Standard & Poor’s υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Τουρκίας από «σταθερή» σε «αρνητική». Και το Σαββατοκύριακο οι επενδυτές αναρωτιόνταν τι προοπτικές προόδου έχει αυτή η χώρα όταν έβλεπαν νέες οδομαχίες να ξεσπούν στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ αστυνομικών και διαδηλωτών που διαμαρτύρονταν για έναν νέο νόμο που επιτρέπει στην κυβέρνηση να μπλοκάρει ιστοσελίδες στο Ιντερνετ δίχως να έχει προηγηθεί δικαστική απόφαση.
Στη Δύση η πολύμηνη κατρακύλα της λίρας έχει δημιουργήσει φόβους για το ξέσπασμα νέας κρίσης στις παρυφές της ΕΕ. Αλλά στην ίδια την Τουρκία η ταχεία διολίσθηση της ισοτιμίας του νομίσματος γίνεται αισθητή στα πορτοφόλια των πολιτών και στα… portfolio (τα χαρτοφυλάκια) των επενδυτών. «Κερδίσαμε στην κρίση του 1994, κερδίσαμε το 2001, αλλά από την αναταραχή αυτή κανείς δεν βγάζει λεφτά» δήλωσε ο έμπειρος τούρκος χρηματιστής Οσμάν Ατακ. «Οι κίνδυνοι για την τουρκική οικονομία είναι τεράστιοι» προσθέτει. Και εξηγεί ότι, σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι τουρκικές επιχειρήσεις έχουν δανειστεί 130 δισ. δολ. σε συνάλλαγμα για να πληρώνουν χαμηλότερα επιτόκια. Με τη λίρα να υποτιμάται διαρκώς, οδεύουν ολοταχώς προς τη χρεοκοπία.
Κάποιοι οικονομολόγοι παραλληλίζουν τη σημερινή κατάσταση στην Τουρκία με εκείνη στην Ιρλανδία και την Ισπανία, όταν ξεσπούσε η κρίση της ευρωζώνης. Αλλά στην Τουρκία η κρίση δεν οφείλεται στη φούσκα των ακινήτων. Ούτε σε υψηλά χρέη και ελλείμματα όπως αυτά που γονάτισαν την Ελλάδα και εξακολουθούν να απειλούν την Ιταλία. Εξάλλου, οι προαναφερθείσες οικονομίες διαθέτουν ένα ισχυρό νόμισμα να τις προστατεύει. Η προσπάθεια του Ερντογάν να φρενάρει τη διολίσθηση της λίρας αυξάνοντας τα επιτόκια εκτίναξε τον πληθωρισμό πάνω από το 7% και στέρεψε την εγχώρια αγορά από ρευστό. Η Τουρκία βρίσκεται στο έλεος των ξένων επενδυτών και των πολιτικών της Ουάσιγκτον και της Fed. Κανείς δεν το αντιλαμβάνεται καλύτερα αυτό από τους χρηματιστές του «Γκραντ Μπαζάρ».
