Τα τελευταία χρόνια όποιος εκπαιδευτικός συντάκτης σεβόταν τον εαυτό του πήγαινε ένα ταξίδι στη Φινλανδία για να δει πώς λειτουργούν τα σχολεία της και να ενημερώσει στη συνέχεια την κοινή γνώμη της χώρας του. Το ίδιο έκαναν πολιτικοί, επιστήμονες, καθηγητές: όλοι ήθελαν να μάθουν το μυστικό αυτής της χώρας, που την έφερνε συστηματικά στις πρώτες θέσεις της αξιολόγησης του ΟΟΣΑ στους τομείς των Μαθηματικών, των φυσικών επιστημών και της κατανόησης κειμένου. Αλλος εκθείαζε το υψηλό επίπεδο και την ανεξαρτησία των δασκάλων. Αλλος απέδιδε την επιτυχία στο γεγονός ότι η Φινλανδία δεν ενδιαφερόταν τόσο να έχει υψηλό ποσοστό επιτυχιών όσο χαμηλό ποσοστό αποτυχιών. Ακόμη και η συνήθεια των μαθητών να βγάζουν τα παπούτσια τους πριν μπουν στην τάξη είχε θεωρηθεί ότι συμβάλλει στην καλύτερη αφομοίωση της γνώσης. Οταν είσαι με τις κάλτσες χαλαρώνεις.

Και ξαφνικά, το σοκ. Μέσα σε τρία χρόνια η Φινλανδία βρέθηκε να πέφτει εννέα θέσεις, και από τρίτη στον πίνακα των Μαθηματικών να είναι σήμερα δωδέκατη. Ανάλογη πτώση σημείωσε και η Σουηδία, που είχε επίσης επαινεθεί σε όλη την Ευρώπη για τον θεσμό των «ελεύθερων σχολείων» (χωρίς δίδακτρα και αξιολόγηση). Τι συνέβη στο σκανδιναβικό μοντέλο; Μήπως η «αντιαυταρχική» εκπαίδευση είναι τελικά μύθος;

Οι ερευνητές του ΟΟΣΑ μοιάζει να απαντούν θετικά. Πρώτη στην κατάταξη έρχεται η Σαγκάη, όπου –για παράδειγμα –οι μαθητές θεωρούν αδιανόητο να κάνουν ερωτήσεις στη διάρκεια του μαθήματος, καθώς κάτι τέτοιο θα εκλαμβανόταν ως αμφισβήτηση του δασκάλου. Η βασική μέθοδος που ακολουθείται εδώ είναι η αποστήθιση. Αλλά, όχι, δεν μπορεί να είναι αυτό το μέλλον της εκπαίδευσης, όπως το κινεζικό μοντέλο του αυταρχισμού και της τυφλής υποταγής δεν μπορεί να είναι το μέλλον της δημοκρατίας. Επιπλέον, τα κριτήρια της αξιολόγησης PISA δεν αποτελούν θέσφατο. Αν η Ασία έριξε τα τελευταία χρόνια όλο της το βάρος στην προσπάθεια εκπλήρωσης αυτών των κριτηρίων δεν είναι υποχρεωμένη και η Ευρώπη να κάνει το ίδιο. Το ερώτημα όμως παραμένει: γιατί η Φινλανδία έχασε τον θρόνο της; Και πώς εξηγείται ότι στη χώρα αυτή οι ανισότητες μεταξύ των μαθητών μεγαλώνουν και η πειθαρχία καταρρέει;

Για τον Πάσι Σάλμπεργκ, έναν φινλανδό καθηγητή που έχει γίνει ειδικός σε εκπαιδευτικά θέματα, η χώρα του έχασε πολύ χρόνο εξηγώντας στους άλλους την επιτυχία της αντί να προχωρήσει στη δική της αξιολόγηση των σχολείων της. Αλλά κι εκείνος, μιλώντας στη «Φιγκαρό», επιμένει: «Εμείς θα καθορίσουμε την εκπαιδευτική μας πολιτική, όχι η PISA. Και η πολιτική αυτή πρέπει να είναι στραμμένη στους νέους». Αυτοί βρίσκονται, έτσι κι αλλιώς, στο επίκεντρο κάθε εκπαιδευτικού συστήματος, εκτός φυσικά από το ελληνικό, που είναι όμηρος της αντιπαράθεσης ανάμεσα στον Αρβανιτόπουλο και στον Πελεγρίνη.

Τελευταία Νέα