Αναζήτηση
Στη φωτογραφία που εικονογραφεί το ρεπορτάζ της Corriere della Sera, ο Γιόναταν Μέεζε φοράει μαύρα γυαλιά κι ένα πρωσικό κράνος. Το ένα του χέρι αγκαλιάζει μια κούκλα βιτρίνας, με την παλάμη του να καταλήγει στο στήθος της. Το κεφάλι της κούκλας, από την οποία έχουν αφαιρεθεί πόδια και χέρια, έχει αντικατασταθεί από το κεφάλι ενός πλάσματος που παραπέμπει σε εξωγήινο. Το άλλο χέρι του γερμανού καλλιτέχνη είναι υψωμένο με τα δάχτυλα ενωμένα. Είναι ένας ναζιστικός χαιρετισμός που θα μπορούσε ενδεχομένως να γίνει ανεκτός στο πλαίσιο μιας παράστασης. Τι γίνεται, όμως, όταν ο Μέεζε υψώνει το χέρι του σε μια συνέντευξη; Η τέχνη του είναι και τότε τέχνη ή είναι κάτι άλλο; Το δεξί του χέρι δεν χάνει το καλλιτεχνικό του άλλοθι όταν υψώνεται σε μια συζήτηση με θέμα «Μεγαλομανία στην τέχνη» που φιλοξενείται σε μια πανεπιστημιακή αίθουσα και τη συντονίζουν δύο δημοσιογράφοι του Spiegel;
Μια απάντηση έδωσε το δικαστήριο του Κάσελ. Η δικαστής κλήθηκε να αποφασίσει εάν η ενέργεια του καλλιτέχνη καλύπτεται από την 3η παράγραφο του 5ου άρθρου του γερμανικού Συντάγματος που ορίζει ότι «η τέχνη, η έρευνα και η διδασκαλία ασκούνται ελεύθερα» ή εάν υποπίπτει στο άρθρο 86 του Ποινικού Κώδικα που τιμωρεί «τη χρήση των συμβόλων αντισυνταγματικών οργανώσεων» με τρία χρόνια φυλάκιση. Η δικαστής έκρινε τον Μέεζε αθώο. Είναι προφανές, ανέφερε στην απόφασή της, ότι ο κατηγορούμενος δεν ταυτίζεται με τα εθνικοσοσιαλιστικά σύμβολα και πως πρόθεσή του είναι η γελοιοποίησή τους. Ουσιαστικά, η δικαστής δέχθηκε την επιχειρηματολογία του καλλιτέχνη. Οπως είχε εξηγήσει στην απολογία του, θα μπορούσε να ζωγραφίσει ένα μήλο χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα το φάει κιόλας. Ή μπορεί να χαιρετίσει ναζιστικά χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι Ναζί.
Εντάξει, λοιπόν, η τέχνη είναι παντού τέχνη κι ακόμη περισσότερο για έναν καλλιτέχνη ο οποίος στις δημόσιες εμφανίσεις υπηρετεί την καλλιτεχνική του περσόνα. Υπάρχει, όμως, ένα ερώτημα στο οποίο δεν έχει νόημα να απαντήσει ένας δικαστής αλλά όλοι εμείς οι υπόλοιποι. Μήπως η συνεχής αναπαραγωγή του ναζιστικού χαιρετισμού εθίζει την κοινωνία σε κάτι απεχθές ώστε στο τέλος να φαίνεται φυσιολογικό; Μάλλον όχι. Η γελοιοποίηση των ναζιστικών συμβόλων οδηγεί στην απομυθοποίησή τους. Αυτή η βύθιση στο κιτς, αυτή η κατάδυση στην επικράτεια του τρας, μπορεί να κάνει θαυμάσια δουλειά.
Κι αν ένα νεοναζιστικό μόρφωμα, όπως η Χρυσή Αυγή, είναι από μόνο του μια γελοία καρικατούρα, τσαλαβουτάει χωρίς κανένα πρόβλημα στο τρας, τρέφεται με τόση βουλιμία από το κιτς; Εδώ, ακόμη κι ο προβοκάτορας Γιόναταν Μέεζε θα σήκωνε ψηλά και τα δυο του χέρια.
