Ενα τεράστιο πορτρέτο του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ με την τουρκική σημαία δεσπόζει στην πρόσοψη του παλιού μνημειακού πολιτιστικού κέντρου που φέρει το όνομα του ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας. Είναι ένα από αυτά τα πορτρέτα που εκτίθενται σε δημόσιο χώρο στις εθνικές γιορτές. Και ήταν ένας από τους πρώτους στόχους της Αστυνομίας κατά την ανακατάληψη της Πλατείας Ταξίμ στις 11 Ιουνίου. Αυτή η σχεδόν στρατιωτική επιχείρηση θα έπρεπε κατ’ αρχάς να οδηγήσει στον επανέλεγχο του Μνημείου της Δημοκρατίας και του Κέντρου Ατατούρκ, τα οποία είχαν καταλάβει οι διαδηλωτές. Μερικές ώρες νωρίτερα αυτοί οι δύο ιεροί χώροι της δημοκρατικής ιστορίας της Τουρκίας είχαν καλυφθεί από επαναστατικά συνθήματα και από πανό οργανώσεων της άκρας Αριστεράς. Ηταν μια μη αποδεκτή εικόνα για τις Αρχές.

Σε αυτή την έκρηξη οργής απέναντι στις μεθόδους της κυβέρνησης μπορεί να διακρίνει κανείς την αμφισβήτηση της κεμαλικής κληρονομιάς. Το εθνικό δόγμα παραμένει η πυξίδα της πολιτικής ζωής για ένα μέρος των διαδηλωτών όπως και για τον Ερντογάν, του οποίου η ρήξη με το παλαιό καθεστώς είναι μικρότερη απ’ ό,τι φανταζόμαστε. «Οι ηγέτες του ΑΚΡ αλέστηκαν στον μύλο της κεμαλικής εκπαίδευσης», σημειώνει ο αναλυτής Ετιάν Κοπέ. Η ένταση του δημόσιου διαλόγου, η καταστολή και οι απόπειρες κατά των ατομικών δικαιωμάτων είναι ένα είδος ντεζά βι για τους Τούρκους.

Οι παλαιότερες γενιές από αυτήν που διαδηλώνει στην Πλατεία Ταξίμ έχουν γνωρίσει τέσσερα πραξικοπήματα, μολυβένια χρόνια που χαρακτηρίστηκαν από πολιτικές δολοφονίες, από εξεγέρσεις πνιγμένες στο αίμα, από κρατική βία και δικαστική ασυλία. «Το παρελθόν της Τουρκίας προσέφερε λίγα σε όρους δημοκρατικών ιδεών», εξηγεί ο Εντέμ Ελντέμ, ιστορικός στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου. «Παρομοιάζουμε τον Ερντογάν με σουλτάνο αλλά υπάρχει ένα πρότυπο πιο κοντινό και πιο κατάλληλο», προσθέτει. Κι αυτό δεν είναι άλλο από τον Μουσταφά Κεμάλ. Το δεσποτικό καθεστώς που ίδρυσε ο Ατατούρκ το 1923 έμεινε ζωντανό για πολύ καιρό μετά τον θάνατο του ιδρυτή του παρά την υιοθέτηση του πολυκομματισμού.

Το ισλαμοσυντηρητικό ΑΚΡ οικειοποιήθηκε τα πατριωτικά και δημοκρατικά σύμβολα. Η καταστολή στην Πλατεία Ταξίμ αποδεικνύει τη διατήρηση των αυταρχικών θεμελίων του κράτους. Η εκτίμηση είναι ότι ο Ερντογάν δεν θέλει να αλλάξει το σύστημα αλλά μόνο να γίνει ηγέτης, ένας νέος Κεμάλ που θα θέσει σε γερές βάσεις τα θεμέλια της Τουρκίας του 21ου αιώνα. Δεν είναι τυχαίο ότι το σύνθημα της τελευταίας προεκλογικής του εκστρατείας ήταν «Στόχος 2023». Τότε συμπληρώνονται εκατό χρόνια από την ίδρυση της Τουρκίας. Ο Ερντογάν μπορεί να μη γίνει «πατέρας όλων των Τούρκων». Αλλά μπορεί κάλλιστα να είναι πρόεδρος.

Τελευταία Νέα