Σε ένα χωριό της Σαρδηνίας εμφανίστηκε πριν από λίγο καιρό μία τοιχογραφία. Δεν ήταν κάποιο φουτουριστικό σχέδιο ούτε κανένα πολύχρωμο σύνθημα από αυτά που σκαρώνουν οι θεράποντες της τέχνης του γκραφίτι. Ηταν μια αναπαράσταση του πίνακα του Ευγένιου Ντελακρουά «Η Ελευθερία οδηγεί τον λαό». Η εκδοχή του άγνωστου καλλιτέχνη ήταν κομίστικη, δεν είχε τίποτε από τον ιμπρεσιονισμό του γάλλου ζωγράφου. Αλλά αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι το θέμα της ερχόταν από τα βάθη της Γαλλικής Επανάστασης, δεν σημαίνει τίποτε ότι η τοιχογραφία βρήκε φιλοξενία σε ένα μικρό χωριό και όχι σε μια μεγάλη πόλη, ότι ο δημιουργός της ήταν Ιταλός και όχι Ισπανός, Ελληνας ή Γάλλος. Τα ερωτήματα που ανακύπτουν είναι τα ίδια: τι κάνει κάποιον τον 21ο αιώνα να θυμηθεί μια επανάσταση του 18ου; Υπάρχει περίπτωση να ζήσει η Ευρώπη, αυτή η Ευρώπη της κρίσης, μια νέα επανάσταση όπως εκείνη που άλλαξε τον κόσμο; Η απάντηση που δίνει ο πολιτικός φιλόσοφος Μάρσιν Κρολ μέσα από τις σελίδες του πολωνικού περιοδικού Wprost είναι προσεκτικά διατυπωμένη. Ο Κρολ δεν κάνει το λάθος να πιάσει το παρελθόν από τον σβέρκο για να το φέρει στα μέτρα του παρόντος. Υπενθυμίζει όμως ότι οι επαναστάσεις στη Δύση δεν έγιναν ποτέ από τους φτωχούς και τους αποκλεισμένους αλλά από τη μεσαία τάξη. Η αβανγκάρντ της Γαλλικής Επανάστασης ήταν δικηγόροι, επιχειρηματίες, δημόσιοι λειτουργοί, αξιωματικοί του στρατού. Ο οικονομικός παράγων διαδραμάτισε ασφαλώς σημαντικό ρόλο, αλλά όχι ουσιαστικό. Το σπίρτο που άναψε το φιτίλι ήταν ο αποκλεισμός της πρόσβασης στη δημόσια ζωή, η αδυναμία της κοινωνικής ανέλιξης.

ΘΑ ΗΤΑΝ αφελές και αδόκιμο να συγκρίνει κάποιος την αριστοκρατία της εποχής με τους σημερινούς ηγέτες της Ευρώπης. Αλλά υπάρχει ένας κλειστός κύκλος, σχεδόν αόρατος έως ότου ξέσπασε η κρίση, που κάνει σήμερα την ίδια δουλειά. Είναι οι τραπεζίτες, οι κερδοσκόποι και οι μάνατζερ που κολυμπούν σε μια θάλασσα εκατομμυρίων αφήνοντας τη μεσαία τάξη να καίγεται κάτω από τον καυτό ήλιο χωρίς νερό. Μπορεί να ακούγεται κάπως κυνικό, αλλά τις επαναστάσεις δεν τις γεννούν οι μεγάλες ιδέες. Τις γεννά ο αποκλεισμός από τα κέντρα αποφάσεων και το δημοκρατικό έλλειμμα. Και ξεσπούν ακόμη πιο γρήγορα όταν η πλειονότητα των αποκλεισμένων είναι νέοι και τα μέλη του κλειστού κύκλου μια – δυο γενιές μεγαλύτεροι. Η Ιστορία προσφέρει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: ο μέσος όρος ηλικίας των ηγετών της Γαλλικής Επανάστασης ήταν τα 30 χρόνια, ενώ ο μέσος όρος των συμμετεχόντων στο Συνέδριο της Βιέννης που αποκατέστησε τη συντηρητική τάξη στην Ευρώπη ξεπερνούσε τα 60. Σήμερα, μονοπάτια, δρόμοι και λεωφόροι που οδηγούν στην κοινωνική ανέλιξη είναι μπλοκαρισμένα από ανθρώπους που είναι ή φαίνονται γέροι στα μάτια ενός 25άρη. Και αυτοί δείχνουν να μην έχουν αντιληφθεί ακόμη ότι δεν κάθονται σε άνετες πολυθρόνες γραφείου αλλά πάνω σε ένα βαρέλι γεμάτο μπαρούτι.

Τελευταία Νέα