Αναζήτηση
Διανύουμε τη δεύτερη φάση της μεγάλης κρίσης που ξεκίνησε το 2007. Φαίνεται από τη διαχείριση του τραπεζικού συστήματος.
Η πρώτη φάση είχε δύο χαρακτηριστικά.
Χαρακτηριστικό πρώτο, η διάσωση των λεγόμενων συστημικών τραπεζών. Αυτών δηλαδή που ήταν πολύ μεγάλες για να χρεοκοπήσουν –αγγλιστί, «too big to fail». Εκ των υστέρων αποκαλύφθηκε ότι το φθινόπωρο του 2008, όταν χτύπησε κόκκινο ο τραπεζικός τομέας σε ΗΠΑ, Βρετανία και Ευρώπη, η αμερικανική Fed άνοιξε μυστικά «γραμμή» και σε ξένες τράπεζες, όπως η ελβετική UBS.
Χαρακτηριστικό δεύτερο, η αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος με όρους συγχωνεύσεων, ώστε να συγκροτηθούν ισχυροί πόλοι. Ετσι, κάθε Σαββατοκύριακο του 2008 είχαμε και νέο γύρο τραπεζικών συνενώσεων στις ΗΠΑ. Το ζητούμενο ήταν να υπάρχουν λιγότερες και μεγαλύτερες τράπεζες.
Πέντε χρόνια αργότερα ξεδιπλώνεται η δεύτερη φάση. Αυτή έχει αναφορά μόνο την ευρωζώνη. Η λογική είναι διαφορετική κι έχει δύο εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Χαρακτηριστικό πρώτο, η απελευθέρωση του κράτους από τη διάσωση, εφόσον χρειαστεί, των τραπεζών. Στη διάσωση βάζουν πλάτη οι δανειστές, οι ομολογιούχοι, ακόμη και οι καταθέτες των τραπεζών. Ετσι περιορίζεται ο ρόλος του κράτους. Ο στόχος είναι να μην επιβαρύνεται κι άλλο το δημόσιο χρέος από τη διάσωση των τραπεζών. Κυρίως όμως το ζητούμενο είναι να μην πηγαίνουν τα κράτη στον ESM, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας για να παίρνουν λεφτά. Αυτό δεν το θέλουν οι Γερμανοί.
Χαρακτηριστικό δεύτερο, η αναδιάταξη του τραπεζικού συστήματος, έτσι ώστε να μην υπάρχουν πολύ μεγάλες τράπεζες, των οποίων η διάσωση να μην μπορεί παρά να γίνει με τη βοήθεια των κρατών.
Αμφότερες οι φάσεις συνοψίζονται σε μια λέξη η καθεμία. Η πρώτη φάση συνοψίζεται στη λέξη: Λίμαν. Η δεύτερη φάση συνοψίζεται στη λέξη: Κύπρος.
Κάπως έτσι φθάνουμε στην ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Αυτή, λόγω του ότι καθυστερεί έναν χρόνο, ξεκίνησε με τους όρους της πρώτης φάσης, αλλά θα ολοκληρωθεί μέσα στην ατμόσφαιρα της δεύτερης φάσης. Ενώ η αρχική λογική ήταν αναδιάρθρωση με συγχωνεύσεις και δημιουργία ισχυρών πόλων, στον δρόμο προέκυψε η ανησυχία μήπως προκύψουν σχήματα που να είναι όχι «too big to fail» αλλά «too big to save». Δηλαδή όχι «πολύ μεγάλα για να χρεοκοπήσουν» αλλά «πολύ μεγάλα για να διασωθούν». Ηταν το μάθημα της Κύπρου, όπου μια χώρα με ΑΕΠ γύρω στα 17 δισ. δεν μπορούσε να διασώσει τράπεζες των 60 δισ.
Το σχήμα που θα προέκυπτε από τη συγχώνευση Εθνικής και Eurobank θα ήταν ένα μεγαθήριο, με ενεργητικό κοντά στο ΑΕΠ της χώρας. Αυτομάτως, η τρόικα έβαλε βέτο –που, όπως αποδείχθηκε, δεν ήταν διαπραγματεύσιμο. Η κυβέρνηση υποχώρησε, αλλά, ούτως ή άλλως, η κυβέρνηση δεν ήταν σε θέση να βοηθήσει. Διότι το άλλο δίδαγμα της Κύπρου ήταν η ανάγκη για πλήρη αποσύνδεση των μεγάλων τραπεζών από την πολιτική εξουσία. Εφόσον η τρόικα ήλεγχε τα 50 δισ. της ανακεφαλαιοποίησης, δηλαδή είχε και το μαχαίρι και το πεπόνι, η υπόλοιπη συζήτηση ήταν περιττή. Γι’ αυτό και το ζήτημα έληξε τόσο γρήγορα, αφού Μαξίμου και Οικονομικών είχαν αντίληψη ότι τα γκολπόστ έχουν μετακινηθεί.
Μια δωδεκαετία –από το 2001 –συζητείται η συγχώνευση της Εθνικής ώστε να δημιουργηθεί μια ελληνική υπερτράπεζα. Επιχειρήθηκε σε τρεις γύρους –δύο φορές με την Alpha και μία με τη Eurobank –και σε όλες τις περιπτώσεις με άρωμα Μαξίμου. Δεν θα γίνει γιατί, ενώ έτρεχε η έσχατη προσπάθεια, επήλθε «τέλος εποχής».
