Σε λίγο στη Βουλή των Ελλήνων έρχονται για ψήφιση τα πιο επώδυνα μέτρα για τους πολίτες όλης της χώρας. Δίκαια – άδικα (κατά τη γνώμη μας άδικα), τα μέτρα αυτά θα σηματοδοτήσουν τη ζωή όλων μας τα επόμενα χρόνια. Στο σημείωμα αυτό δεν υπάρχει πρόθεση να αναλυθούν οι συνέπειες όλων αυτών των μέτρων (κυρίως των περικοπών σε μισθούς και σε συντάξεις), αλλά, επειδή το βασικό πρόβλημα της ελληνικής πολιτείας είναι το μοντέλο διακυβέρνησης που υπήρχε μέχρι τώρα, θα γίνει προσπάθεια να αναπτυχθούν μερικές βασικές αρχές λειτουργίας (μάνατζμεντ) του κράτους.

Σε σχέση με ό,τι ίσχυε από την αρχή της κρίσης στη χώρας μας μέχρι σήμερα, πιστεύω πλέον απόλυτα ότι η οικονομική κρίση, πέρα από τα μεγάλα προβλήματα που δημιούργησε σε όλους μας, έβγαλε στην επιφάνεια και πολλά ακόμη προβλήματα ανισοτήτων και αδικιών που τώρα είναι μια μεγάλη ευκαιρία για να διορθωθούν.

Ας επανέλθουμε όμως στο κράτος-μάνατζερ, η θεωρία του οποίου βασίζεται σε απλά εγχειρίδια διδασκαλίας σε σχολές του μάνατζμεντ. Το κράτος λειτουργεί ως επιχείρηση με στόχο να εξυπηρετεί αρχικά τους πελάτες της, δηλαδή τους πολίτες του, και στη συνέχεια την ίδια τη δομή του (δηλαδή τους δημόσιους υπαλλήλους). Αν υποθέσουμε ότι κάθε υπουργείο είναι μια μονάδα παραγωγής της επιχείρησης-κράτους, ο κάθε υπουργός-μάνατζερ θα πρέπει να έχει σταθερό προϋπολογισμό (budget) από την αρχή της περιόδου (μετά την ψήφιση του προϋπολογισμού), και με αυτό θα διοικεί βάσει στόχων το υπουργείο του. Η δομή του κάθε υπουργείου θα είναι απλή: ένας υπουργός, ένας υφυπουργός, ένας γενικός γραμματέας, όπως αυτό συμβαίνει στα περισσότερα κράτη της ευρωζώνης. Σε ανώτερο επίπεδο, ως «διευθύνων σύμβουλος» μπορεί να θεωρηθεί ότι λειτουργεί ο Πρωθυπουργός, και χρειάζεται να υπάρχει ένας σχεδιασμός αντιμετώπισης κρίσεων, δηλαδή ένας έκτακτος προϋπολογισμός με τον οποίο χρηματοδοτείται κάθε έκτακτη ανάγκη που παρουσιάζεται σε κάθε υπουργείο.

Στο τέλος της κάθε χρονικής περιόδου ο κάθε υπουργός θα πρέπει να βαθμολογείται ανάλογα με τους στόχους αλλά και τις δυσκολίες που παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των καθηκόντων του. Η στελέχωση των υπουργείων (μονάδων της επιχείρησης) θα γίνεται με αξιοκρατικό τρόπο, βάσει βιογραφικού, συνάφειας με τη θέση που προκηρύσσεται σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε υπουργείου ή με τη χρήση εξεταστικής διαδικασίας. Με τον τρόπο αυτόν θα γινόταν δυνατό να λυθεί το χρόνιο πρόβλημα των πελατειακών σχέσεων στη στελέχωση κρίσιμων θέσεων της δημόσιας διοίκησης.

Τέλος, οι υπουργοί και οι συνεργάτες τους, αντί να προσλαμβάνουν συμβούλους με παχυλούς μισθούς, για οποιοδήποτε πρόβλημα τους απασχολεί θα μπορούν να απευθύνονται σε ελληνικά ΑΕΙ και σε καταξιωμένους καθηγητές-ερευνητές και να επιζητούν τεκμηριωμένες μελέτες για την επίλυσή τους, επιτυγχάνοντας έτσι μια βέλτιστη σχέση στο τρίπτυχο «πολιτεία – πανεπιστήμιο – πολίτες».

Οσον αφορά τις δημόσιες επιχειρήσεις, ο κάθε διευθύνων σύμβουλος θα επιλέγεται για συγκεκριμένη χρονική περίοδο (3-5 έτη), βάσει βιογραφικού και εμπειριών σε ανάλογη θέση και όχι βάσει της προσφοράς του στο κόμμα από το οποίο προέρχεται ή ψηφίζει. Κάθε διευθύνων σύμβουλος πρέπει να βαθμολογείται, να κρίνεται δηλαδή, από τον υπεύθυνο υπουργό ή υφυπουργό για την ικανότητά του να διοικεί και να επιτυγχάνει τους στόχους του. Σε περίπτωση εκλογών και αλλαγής κυβέρνησης ο διευθύνων σύμβουλος θα παραμένει στη θέση του ώσπου να ολοκληρώσει το συμβόλαιό του, και επ’ ουδενί δεν πρέπει να απολύεται και να αποζημιώνεται για το χρονικό διάστημα μέχρι τη λήξη του συμβολαίου του.

Ανεξάρτητα από την ψήφιση ή όχι των μέτρων στη Βουλή, με προτεραιότητα πρέπει να αλλάξει η λειτουργία του κράτους. Οι πράξεις των αξιοκρατικά επιλεγμένων στελεχών που διοικούν χρειάζεται να βασίζονται σε διαφανή κριτήρια και η όσο το δυνατόν πιο εύρυθμη λειτουργία χρειάζεται να μετουσιώνεται από την κορυφή της ιεραρχίας (τον Πρωθυπουργό) μέχρι τον τελευταίο υπάλληλο-προϊστάμενο κάθε δημόσιας υπηρεσίας-επιχείρησης.

Ο Κώστας Ζοπουνίδης είναι καθηγητής, τέως πρόεδρος του Τμήματος Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης και επισκέπτης καθηγητής στην Audencia Nantes School of Management

Τελευταία Νέα