Το «άγνωστο» πορτρέτο ενός ολόκληρου κόσμου που έζησε επί 11 αιώνες και έχει ταυτιστεί μόνο με εκκλησίες και εικόνες, του βυζαντινού, ετοιμάζεται να αποκαλύψει μια έκθεση αριστουργημάτων, μερικά από τα οποία θα βγουν πρώτη φορά εκτός Ελλάδος. Περισσότερα από 250 αριστουργήματα – κοσμήματα, ψηφιδωτά, γλυπτά, νομίσματα, επιτύμβια, αγγεία, καθημερινά σκεύη – από πολλές γωνιές της χώρας, δημόσια και ιδιωτικά μουσεία, ιδιωτικές συλλογές και μοναστήρια θα ταξιδέψουν στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, στην Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον και στο Μουσείο Γκέτι στο Μαλιμπού της Καλιφόρνιας, για την έκθεση «Βυζάντιο. Αριστουργήματα από ελληνικές συλλογές».

Σκοπός της; Οχι μόνο να εντυπωσιάσει όπως οι προηγούμενες μεγάλες εκθέσεις που είχαν εστιάσει κυρίως στην ώριμη βυζαντινή εποχή, αλλά και να παρουσιάσει το σύνολο του βυζαντινού κόσμου από το 330 έως το 1453, να αναδείξει τη σχέση του αρχαίου ελληνικού κόσμου με τον βυζαντινό και να δώσει το στίγμα της ελληνικής παρουσίας στο Βυζάντιο ως απάντηση στις αντίστοιχες εκθέσεις που έχει διοργανώσει η Τουρκία.

Ιδιαίτερη έμφαση αναμένεται να δοθεί στην πνευματικότητα και τη συμβολή του αρχαιοελληνικού πνεύματος στη διαμόρφωση τόσο της εκκλησιαστικής όσο και της κοσμικής σκέψης στα χρόνια του Βυζαντίου, γι’ αυτό και ανάμεσα στα εκθέματα προγραμματίζεται να βρίσκονται και σπάνια χειρόγραφα από την Εθνική Βιβλιοθήκη.

Μέσα από πέντε ενότητες που θα έχουν σχέση με τη μετάβαση από τον αρχαίο στο βυζαντινό κόσμο, τον χριστιανικό κόσμο, τους διανοούμενους, τις χαρές της ζωής και τον συνεχή διάλογο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με άλλες πολιτικές δυνάμεις και λαούς, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να ταξιδέψουν σε κάθε γωνιά της αυτοκρατορίας: από τη Θεσσαλονίκη έως την Αθήνα, από τη Θήβα έως την Αρτα και από την Κόρινθο και τον Μυστρά έως την Κρήτη και τη Ρόδο.

Το κόστος της έκθεσης που ανέρχεται σε 3,6 εκατ. ευρώ – τα 2,5 εκατ. από αυτά εκτιμάται ότι θα δαπανηθούν για ασφάλιστρα – θα καλυφθεί από χορηγούς, ενώ εγγυητής είναι ο Οργανισμός Προγνωστικών Αγώνων Ποδοσφαίρου (ΟΠΑΠ).

Η ελληνική παρουσία στις ΗΠΑ θα ολοκληρωθεί με μια δεύτερη έκθεση, η οποία θα πραγματοποιηθεί με τη χορηγία του National Geographic και θα ταξιδέψει στη Βοστώνη, την Ουάσιγκτον και στο Λος Αντζελες – στις δύο τελευταίες πόλεις οι δύο εκθέσεις θα συμπέσουν. Τίτλος της είναι «Ελληνες, από τον Αγαμέμνονα έως τον Μέγα Αλέξανδρο» και θα εστιάσει στην παρουσία των Ελλήνων διά μέσου των αιώνων δίνοντας έμφαση στην ανθρώπινη μορφή.

Το νήμα της έκθεσης θα αρχίσει να ξετυλίγεται από τη νεολιθική εποχή με στάσεις στον κυκλαδικό και μινωικό πολιτισμό για να φτάσει στις Μυκήνες και να συνεχίσει τη χρονολογική διαδρομή της έως την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέσα από ταφικά σύνολα, επιτύμβια, αγάλματα, παραστάσεις ηρώων σε αγγεία, πορτρέτα δραματουργών και αρχαιολογικό υλικό που σχετίζεται με την ανθρώπινη μορφή.