Δεν είμαι ειδικός στα εσωκομματικά ζητήματα του ΠΑΣΟΚ αλλά καταθέτω συνοπτικά τις απόψεις μου για την κρίση στο Κίνημα, γιατί οι οπαδοί και τα μέλη του περιμένουν ειλικρινή αυτοκριτική, ανοιχτό διάλογο και ελπιδοφόρα προοπτική για το μέλλον της Κεντροαριστεράς. Κατ’ αρχήν πιστεύω ότι εκτός από το οριστικό τέλος της Μεταπολίτευσης έχει έρθει και το τέλος των πολυσυλλεκτικών κομμάτων.

Αυτά τα κόμματα ευνοούνται στις εποχές των «παχιών αγελάδων» και της δανεικής επίπλαστης ευμάρειας που ζήσαμε στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Τότε μόνο μπορούν να ικανοποιήσουν ταυτόχρονα τις συντεχνιακές απαιτήσεις, τις πελατειακές υποσχέσεις αλλά και τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας. Το ΠΑΣΟΚ κατάφερε άλλοτε να εξισορροπήσει και τις δύο αυτές τάσεις και άλλοτε να παρασυρθεί προς τη μια ή την άλλη πλευρά. Τώρα που τα πράγματα δυσκόλεψαν πολύ, τα δανεικά στέρεψαν και τα ιδανικά κλονίζονται, το ΠΑΣΟΚ πρέπει να εκπέμψει επιτέλους καθαρά πολιτικά μηνύματα κι ο καθένας ας διαλέξει τον δρόμο του.

Η κυβέρνηση Παπανδρέου αδίκησε τον εαυτό της και το έργο της. Αυτοενοχοποιήθηκε υπερβολικά εξαιτίας των δραματικών κοινωνικών επιπτώσεων των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων και, χάνοντας κατά κράτος τη μάχη της επικοινωνίας, επέτρεψε να αντιστραφεί η πραγματικότητα. Να ξεχαστεί δηλαδή η καταστροφική πενταετία της ΝΔ και η κακοδιαχείριση τουλάχιστον 30 χρόνων και να εμπεδωθεί η στρεβλή αντίληψη ότι το Μνημόνιο έφερε την κρίση και όχι το αντίθετο. Σ’ αυτό συνέβαλαν βέβαια και τα περισσότερα ΜΜΕ, που είτε εκβίαζαν για νέα θαλασσοδάνεια είτε απλώς τροφοδοτούσαν τον άκρατο λαϊκισμό για λόγους τηλεθέασης. Καθημερινά κατηγορούσαν την κυβέρνηση το πρωί για αναλγησία και το βράδυ για αναποτελεσματικότητα. Ετσι το Μνημόνιο δαιμονοποιήθηκε και το ΠΑΣΟΚ ταυτίστηκε στη συνείδηση του ελληνικού λαού με τις αρνητικές επιπτώσεις της βίαιης εφαρμογής του.

Πιστεύω πως θα έπρεπε, από τον Μάιο του 2010, να μοιραστεί το βάρος της ευθύνης ενός τόσο κρίσιμου και διαχρονικού εθνικού προβλήματος είτε με άμεση συμμετοχή του ελληνικού λαού (δημοψήφισμα ή εκλογές τότε) είτε με αυξημένη πλειοψηφία τουλάχιστον 180 βουλευτών στο Κοινοβούλιο, ώστε να αναγκαστεί ο Αντώνης Σαμαράς να πάρει ειλικρινή θέση. Αυτή η ηρωική αλλά πολιτικά λανθασμένη ανάληψη του πολιτικού κόστους μόνο από το ΠΑΣΟΚ συνέτριψε τις αντοχές του κάθε βουλευτή χωριστά, του συνόλου της Κοινοβουλευτικής Ομάδας και τελικά του ίδιου του πρώην πρωθυπουργού.

Ειδικότερα, σε σχέση με το δημοψήφισμα και την επιλογή του Λουκά Παπαδήμου, το θέμα σηκώνει πολλή συζήτηση γιατί τα γεγονότα είναι ακόμη νωπά. Χρειάζεται κάποια χρονική απόσταση ώστε να αξιολογήσει κανείς τις επιπτώσεις (θετικές και αρνητικές) από την υπόθεση του δημοψηφίσματος. Την επίκληση της ετυμηγορίας του ελληνικού λαού (για πρώτη φορά ύστερα από 37 χρόνια), την αποκάλυψη της υποκρισίας του Α. Σαμαρά και κυρίως τη δημιουργία της κυβέρνησης Παπαδήμου. Παράλληλα βέβαια και τον σοβαρό κλονισμό της διεθνούς αξιοπιστίας της χώρας και της εμπιστοσύνης των εταίρων, λόγω κακής συνεννόησης και χειρισμών. Οσο για την επιλογή των διαφόρων ονομάτων για τον πρωθυπουργό της κυβέρνησης συνεργασίας, θα προτιμούσα να την ξεχάσουμε. Ηταν μια τραυματική εμπειρία για όλους. Τελείωσε, βεβαίως, θετικά με την επιλογή του Λουκά Παπαδήμου αλλά άφησε αναπάντητα ερωτήματα και ανεξίτηλες αρνητικές εντυπώσεις για τον Γιώργο Παπανδρέου και κυρίως για το στενό περιβάλλον των συμβούλων του.

Παρ’ όλα αυτά το βασικότερο θετικό στοιχείο της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ των τελευταίων δύο χρόνων είναι ότι κατόρθωσε να οδηγήσει τη χώρα στην αποφυγή της χρεοκοπίας (τουλάχιστον μέχρι σήμερα) και την επίτευξη της σημαντικής συμφωνίας της 26ης Οκτωβρίου για τη μείωση του χρέους και τη νέα μεγάλη δανειακή σύμβαση που μπορεί να βγάλει τη χώρα από την κρίση. Είμαι πιο αισιόδοξος για το 2012 γιατί τώρα η δυνατότητα της υπέρβασης του αδιεξόδου βρίσκεται πλέον στα δικά μας χέρια. Πιστεύω πως θα επικρατήσει τελικά η κοινή λογική και η χώρα θα αποφύγει την αυτοκτονία της επιστροφής στον μεσαίωνα της δραχμής στην οποία προσπαθούν να την οδηγήσουν διάφοροι ετερόκλητοι και ιδιοτελείς παράγοντες.

Τέλος, σε σχέση με τις εσωκομματικές εκλογές, όποιος πρόεδρος και να επιλεγεί, θα αποτελέσει, κατά τη γνώμη μου, μια προσωρινή μεταβατική λύση. Το ΠΑΣΟΚ χρειάζεται επανίδρυση και ανακρυστάλλωση βασισμένη πάνω σ’ ένα σύγχρονο πλαίσιο για το νέο σοσιαλδημοκρατικό παράδειγμα.

Αυτό μπορεί να γίνει μόνο μ’ ένα μεγάλο ανοιχτό ιδρυτικό συνέδριο μετά τις εκλογές (για παράδειγμα τον Σεπτέμβριο) απ’ όπου θα προκύψει ένας νέος πρόεδρος, σε ηλικία και ιδέες, που να έρχεται και να εκφράζει με φαντασία και όραμα το μέλλον.

Ο Σπύρος Βούγιας είναι βουλευτής Α’ Θεσσαλονίκης του ΠΑΣΟΚ