Ποιος «ξάσπρισε» τον Αλέξανδρο Δουμά;

Μπορεί ένας γαλανομάτης ηθοποιός, όπως ο Ζεράρ Ντεπαρντιέ, να ερμηνεύσει τον Αλέξανδρο Δουμά, έναν συγγραφέα με αφρικανικό αίμα; Το ζήτημα προκάλεσε έντονες συζητήσεις: «Μπορεί σε 150 χρόνια να παίξει τον ρόλο του Μπαράκ Ομπάμα ένας λευκός ηθοποιός με φουντωτή περούκα; Μπορεί τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ να τον ερμηνεύσει ένας λευκός;» αναρωτιέται ο Πατρίκ Λοζές, πρόεδρος του Συμβουλίου Ενώσεων Μαύρων της Γαλλίας. «Υπάρχει ένας μηχανισμός διακρίσεων μέσω της σιωπής», πρόσθεσε ο μαύρος ηθοποιός Ζακ Μαρσιάλ, συμπρωταγωνιστής στο τηλεοπτικό αστυνομικό σίριαλ «Ναβαρό». Ενώ ο Ερβέ Μπουρζ, πρόεδρος της Διαρκούς Επιτροπής για τη Διαφορετικότητα στη France Τelevisions, επισημαίνει ότι από το 1999 που έγινε μία πρώτη μελέτη για την εκπροσώπηση των μη λευκών στην οθόνη, τα πράγματα δεν άλλαξαν καθόλου. Υπάρχει ακινησία ενώ, όπως λέει και η πρόεδρος του Γαλλικού Κέντρου Κινηματογράφου Βερονίκ Κελά, «η καθυστέρηση της Γαλλίας σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής στον τομέα αυτό είναι τεράστια».

Ο Αλέξανδρος Δουμάς είχε κατά το ένα τέταρτο μαύρο αίμα. Η γιαγιά του, Σεσέτ Δουμά, ήταν μαύρη σκλάβα από την Αϊτή και ο πατέρας του, αν και στρατηγός του Ναπολέοντα, συχνά αναφερόταν ως «νέγρος της Καραϊβικής».

Αλλά και για τον ίδιο τον Δουμά η μεταχείριση δεν ήταν καλύτερη. Για τις αντιλήψεις της εποχής, το ένα τέταρτο μαύρου αίματος αρκούσε για να χαρακτηριστεί κάποιος περιφρονητικά «νέγρος». Συγγραφέας μερικών από τα πιο διαβασμένα και σπουδαία έργα της γαλλικής λογοτεχνίας, όπως ο «Κόμης Μοντεχρήστος» και οι «Τρεις σωματοφύλακες», ο Αλέξανδρος Δουμάς δεχόταν από τους συγχρόνους του μεγάλες επιθέσεις για την καταγωγή του. «Ξύστε το έργο του Δουμά και θα ανακαλύψετε έναν άγριο» ή «Τα μαλλιά του μυρίζουν νεγρίλα… Ήρθε, ανοίξτε όλα τα παράθυρα». Κάποτε άκουσε δίπλα του έναν κακοφτιαγμένο άντρα να λέει σε κάποιον τρίτο «λένε ότι έχει πολύ μαύρο αίμα» και ο Δουμάς επενέβη λέγοντας: «Ακριβώς, κύριε, έχω μαύρο αίμα. Ο πατέρας μου ήταν μιγάς, ο παππούς μου νέγρος και ο προπάππος μου πίθηκος! Βλέπετε λοιπόν ότι οι οικογένειές μας προέρχονται από την ίδια γραμμή, αλλά δεν κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση!».

Ενδιαφέρον είναι ότι η ταινία «Ο άλλος Δουμάς» δίνει μεγάλο βάρος στην επαγγελματική και φιλική σχέση του συγγραφέα με τον Ογκίστ Μακέ, έναν φιλόλογο ελάχιστα γνωστός στην Ιστορία, ήταν όμως δεξί χέρι του Δουμά στην έρευνα και προετοιμασία των μυθιστορημάτων του, ενδεχομένως και στο γράψιμο έως έναν βαθμό. Ήταν, δηλαδή, όπως λέγεται στη γλώσσα της λογοτεχνίας, ένας «νέγρος».