«Οι οργανισμοί είναι βιολογικά εργοστάσια. Εκεί δοκιμάζονται άπειροι συνδυασμοί έως ότου δημιουργηθεί εκείνος ο ιός που θα έχει μεγάλη διασπορά και θα προκαλεί σοβαρά συμπτώματα στους ανθρώπους»: αυτή είναι η ιστορία της γρίπης και των πανδημιών, σύμφωνα με τον καθηγητή Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Άγγελο Χατζάκη. Όμως, όπως ξαφνικά ξεσπούν έτσι και σταματούν, αφήνοντας την ανθρωπότητα να μετρά απώλειες. Το κλειδί της λύσης βρίσκεται στην ανοσία που σταδιακά αναπτύσσει ο άνθρωπος είτε επειδή έχει μολυνθεί από τον ιό αλλά έχει επιβιώσει είτε επειδή έχει εμβολιαστεί. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η «ανοσία της αγέλης», με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η διασπορά.


Περίπου έναν αιώνα μετά την εποχή που ξέσπασε, η ισπανική γρίπη είναι πιο επίκαιρη από ποτέ, αφού η ομοιότητά της με τον νέο ιό Α (Η1Ν1) έχει ξυπνήσει εφιάλτες του παρελθόντος. Άλλωστε, παραμένει σύμφωνα με τους επιδημιολόγους η πιο σοβαρή πανδημία του περασμένου αιώνα. Η γεωγραφική της προέλευση παραμένει αμφισβητούμενη: κάποιοι μελετητές υποστηρίζουν πως πρώτα ανιχνεύθηκε στην Κίνα, ενώ άλλοι στις ΗΠΑ ή την Αυστρία. Το σίγουρο πάντως είναι πως δεν ξεκίνησε από την Ισπανία, αλλά ονομάστηκε έτσι επειδή έπληξε πολύ σοβαρά τη χώρα. Είναι ενδεικτικό πως σε διάστημα ενός μηνός οι Ισπανοί μετρούσαν οκτώ εκατομμύρια νεκρούς.

Η γρίπη αυτή, που οφειλόταν σε Η1Ν1 στέλεχος ιού, μόλυνε τουλάχιστον 500 εκατομμύρια ανθρώπους- δηλαδή, σχεδόν το 1/3 του πληθυσμού της γης- και άφησε στο πέρασμά της περίπου 50 εκατομμύρια θύματα παγκοσμίως. Από αυτούς, οι περισσότεροι ήταν νέοι και υγιείς που νικήθηκαν από τη γρίπη εξαιτίας επιπλοκών όπως ήταν η βακτηριακή πνευμονία, αιφνιδιάζοντας τους επιστήμονες εκείνης της εποχής, καθώς δεν είχαν αντιμετωπίσει ποτέ κάτι παρόμοιο.

Η ασιατική γρίπη. Εκδηλώθηκε τον Φεβρουάριο του 1957 στην Κίνα. Χρειάστηκαν λιγότερο από τέσσερις μήνες για να περάσει τα σύνορα των ΗΠΑ και της Αγγλίας. Δημοσίευμα των «Νιου Γιορκ Τάιμς» εκείνης της εποχής έκανε λόγο για επιδημία στο Χονγκ Κονγκ που μόλυνε σε σύντομο χρονικό διάστημα τουλάχιστον 250.000 ανθρώπους. Τα κρούσματα ωστόσο αυξήθηκαν όταν μπήκε το φθινόπωρο και πριν προλάβει να λήξει ο συναγερμός, σημειώθηκε δεύτερο κύμα τον Ιανουάριο του 1958. Το ποσοστό θνητότητας της ασιατικής γρίπης ήταν ιδιαίτερα υψηλό, σαφώς ωστόσο χαμηλότερο από αυτό της ισπανικής γρίπης. Πάντως, μόνο στις ΗΠΑ πέθαναν 69.800 άνθρωποι. Ο ιός Α (Η2Ν2) έπληττε κυρίως όσους έπασχαν από χρόνια προβλήματα υγείας, ενώ μεταγενέστερες μελέτες έδειξαν πως ιδιαίτερα ευάλωτες ήταν και οι γυναίκες που διήνυαν το τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης τους.

Η γρίπη του Χονγκ Κονγκ. Αυτή τη φορά ήταν η βρετανική εφημερίδα «Τάιμς» που επεσήμανε τον επερχόμενο κίνδυνο, όταν οι συντάκτες της έγραψαν για την επιδημία που έχει ξεσπάσει στο Χονγκ Κονγκ. Μία δεκαετία μετά την εμπειρία της ασιατικής γρίπης, ήταν γεγονός πως η επικοινωνία των επιδημιολόγων με την Κίνα ήταν λιγότερο αποδοτική από ποτέ. Ο ιός Η3Ν2, που ανιχνεύτηκε για πρώτη φορά τον Ιούλιο, έφθασε στις ΗΠΑ τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους. Χρειάστηκε όμως να περάσουν μερικοί μήνες έως ότου να δείξει την πραγματική δυναμική του: η αύξηση των κρουσμάτων κορυφώθηκε τον χειμώνα του 1968-69, προσβάλλοντας κυρίως ανθρώπους άνω των 65 ετών. Οι θάνατοι που σημειώθηκαν από τον Σεπτέμβριο του ΄68 έως και τον Μάρτιο του ΄69 δεν ξεπέρασαν τους 33.800, γεγονός που οδήγησε τους επιστήμονες να χαρακτηρίσουν τη συγκεκριμένη πανδημία ως την ηπιότερη του αιώνα. Η γρίπη του Χονγκ Κονγκ έγραψε τη δική της ιστορία στην Αγγλία: εκεί ο ιός Η3Ν2 επεκτάθηκε αργότερα, μέχρι τον χειμώνα του 1969-1970.

Η νέα γρίπη Α (Η1Ν1). Ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά τον Απρίλιο του 2009 στο Μεξικό και από τότε ο νέος ιός Α (Η1Ν1) ταξιδεύει σε όλο τον πλανήτη. Οι ιολόγοι αποφάνθηκαν πως ο συγκεκριμένος ιός φέρει γενετικό υλικό από ιούς γρίπης των χοίρων, των πτηνών και των ανθρώπων. Για την πρόσμειξή τους χρειάστηκε μόνο ένας χοίρος, καθώς το συγκεκριμένο ζώο έχει το χαρακτηριστικό να μολύνεται από όλους τους ιούς και συνεπώς αποτελεί το καταλληλότερο «εργαστήριο» για ανασυνδυασμούς και μεταλλάξεις. Μέχρι στιγμής, τα επιβεβαιωμένα κρούσματα σε όλο το κόσμο ξεπερνούν τις 202.000 και έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 1.550 θάνατοι. Στη χώρα μας το πρώτο κρούσμα εντοπίστηκε στις 18 Μαΐου- περίπου έναν μήνα μετά. Από τότε έως σήμερα, ο επίσημος κατάλογος της Ελλάδας αριθμεί περισσότερα από 1.000 ονόματα ανθρώπων που έχουν μολυνθεί, ενώ οι επιδημιολόγοι λαμβάνοντας υπ΄ όψιν την ταχύτητα της εξάπλωσης του νέου ιού κάνουν λόγο για τουλάχιστον 10.000 κρούσματα, δεδομένου πως δεν εξετάζονται όλοι οι πολίτες που εμφανίζουν ύποπτα συμπτώματα.

Η νόσος των πτηνών


Oι μνήμες είναι ακόμη νωπές από τον πανικό που προκάλεσε η είδηση της γρίπης των πτηνών με το «κωδικό» όνομα Η5Ν1. Την 1η Φεβρουαρίου 2004 η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας είχε επισημάνει τον κίνδυνο μετάδοσης της γρίπης των πτηνών από άνθρωπο σε άνθρωπο, ενώ φόβοι είχαν εκφραστεί και για πιθανή μετάλλαξη. Η είδηση αυτή είχε προκαλέσει ανησυχία, μέσα σε λίγους μήνες όμως ξεχάστηκε εξαιτίας της χαμηλής διασποράς του ιού. Οι επιστήμονες ωστόσο επιμένουν πως ο κίνδυνος παραμένει υπαρκτός, γι΄ αυτό και επαγρυπνούν. «Πιθανή ευρεία μετάδοση της συγκεκριμένης γρίπης θα προκαλέσει σοβαρό πρόβλημα στην κτηνοτροφία, αφού όταν ο ιός αυτός εισβάλλει σε μια φάρμα, εξοντώνει όλα τα ζώα. Ακόμη μεγαλύτερος όμως είναι ο κίνδυνος όταν μολύνονται άνθρωποι – το ποσοστό θνησιμότητας αγγίζει το 60%», τονίζει ο κ. Χατζάκης. Ο Η5Ν1 έχει προκαλέσει τον θάνατο 262 ανθρώπων, ενώ έχει μολύνει συνολικά 436 σε όλο τον κόσμο.

«Πράσινο φως» για τους βρεφονηπιακούς σταθμούς


«Να ανοίξουν οι βρεφονηπιακοί σταθμοί τον Σεπτέμβριο» είναι η εισήγηση του Εθνικού Επιστημονικού και Επιχειρησιακού Συμβουλίου για την πανδημία που συνεδρίασε χθες. Άγνωστο ωστόσο παραμένει εάν θα ανοίξουν τα σχολεία: οι ειδικοί ανέβαλαν την απόφαση για την επόμενη εβδομάδα, οπότε θα οριστικοποιηθεί και η λίστα προτεραιότητας για τον εμβολιασμό του πληθυσμού.

Τελευταία Νέα