Αναζήτηση
Στο «Τερατώδες αριστούργημα» αποκαλύπτει ο Δημήτρης Μαυρίκιος τις μεταφυσικές και αισθησιακές πτυχές του στρατευμένου ποιητή Γιάννη Ρίτσου
Ένα «ταξίδι» στο ποιητικό σύμπαν του Γιάννη Ρίτσου είναι η ερεθιστική πρόσκληση του διημέρου στην Επίδαυρο. Το πλούσιο, πολύπλοκο, κατ΄ εξοχήν αυτοβιογραφικό του «Τερατώδες αριστούργημα» παρουσιάζει στο αρχαίο θεατράκι, με πολυπρόσωπο θίασο, ο Δημήτρης Μαυρίκιος.
Σκηνοθέτης του κινηματογράφου και του θεάτρου, με προσωπικό ιδίωμα τη διαλεκτική της εικόνας και του λόγου, της προβολής και της σκηνικής δράσης, δουλεύει το κάθε έργο σαν παρτιτούρα. Τι κάνει όμως εδώ, επιλέγοντας να μιλήσει γι΄ αυτό το αριστούργημα; Πώς προσέρχεται σ΄ ένα «τερατώδες» (10.000
στίχοι) ποίημα;
«Απολαμβάνω όλα τα οξύμωρα της τέχνης και της ζωής. Ερωτεύομαι τις αντιφάσεις του Ρίτσου και έτσι συμβιβάζομαι με τις δικές μου, για να μην πω ότι μαθαίνω κιόλας να τις αγαπώ. Είναι ένας τρόπος να διχάζεσαι και να πολλαπλασιάζεσαι μαζί του σαν αμοιβάδα. Να αντιλαμβάνεσαι βαθύτερα τη μεγάλη αξία του, να είσαι μαζί σκέψη και συναίσθημα, δράση και πάθος, σημαιοφόρος και εραστής».
Πώς αντιμετωπίζετε τον αυτοβιογραφικό χαρακτήρα του έργου;
Αποσπάσματα από έντεκα έργα του Ρίτσου, τα περισσότερα αυτοβιογραφικά, συνθέτουν την παράσταση υπό τη σκέπη του μείζονος αυτοβιογραφικού ποιήματος, που είναι «Το τερατώδες αριστούργημα». Τέσσερις διαφορετικές ηλικίες του ποιητή «περνούν» μέσα στην παράσταση, από την παιδική έως τη γεροντική, άλλοτε με τη φυσική παρουσία των ηθοποιών και ενός παιδιού και άλλοτε μέσα από τον ήχο και τη μουσική. Οι προβολές έχουν να κάνουν περισσότερο με δύο από τα αισθησιακά του κείμενα, κατάφωρα αγνοημένα μέχρι σήμερα: τη φαντασίωση για μια γυναίκα με άπειρους εραστές και την ερωτική συνάντηση δύο ανδρών σ΄ ένα πάρκο. Τόσο δυνατά λογοτεχνικά κείμενα για τη σαρκική ηδονή σπάνια βρίσκει κανείς: στον Εμπειρίκο, στον Ζενέ, στον Παζολίνι… Και στον… Ρίτσο. Δεν λέω ψέματα!
Σας έχει βάλει το κείμενο στον πειρασμό να το «πολλαπλασιάσετε» στη μορφή και στο περιεχόμενό του;
Όλα του τα κείμενα, σαν τον εραστή της προηγούμενης φαντασίωσης, πολλαπλασιάζουν τη γυναίκα σε άπειρα είδωλα μέσα στους καθρέφτες. Πόσω μάλλον αν σκεφτείς ότι «Το τερατώδες αριστούργημα» έχει και ένα υστερόγραφο, όπου ο ποιητής μας λέει ότι το έργο αυτό θα μπορούσε να ήταν άλλο τόσο ή εκατό φορές τόσο… Το πρόβλημα είναι πώς, παρά τον πολλαπλασιασμό, θα πετύχεις και στην… αφαίρεση για να προκύψει μια πυκνή παράσταση μίας ώρας και 15 λεπτών. Ελπίζω να τα καταφέραμε γιατί, όπως λέει και ο Ρίτσος στο ποίημα αυτό«ποτές δεν τα κατάφερνα στα μαθηματικά:μετρούσα μόνο το αμέτρητο και- το πολύ πολύ- ώς το δέκα». Από την άλλη, ως θεατής δεν αντέχω εύκολα τις μεγάλες σε διάρκεια παραστάσεις. Πυκνώνω, λοιπόν, όσο μπορώ τις δικές μου. Το «Ερρίκος Δ΄» και το «Ανδρομάχη» μετά βίας ξεπερνούσαν τη μιάμιση ώρα.
Πώς εισχωρεί ο αισθητικός χαρακτήρας
της παράστασης στον κόσμο του ποιητή;
Η κυρίαρχη εντύπωση στο «Τερατώδες αριστούργημα» είναι του… συνωστισμού. Έτσι εξηγείται και ένας θίασος 30 ανθρώπων στη σκηνή. Δεκάδες πρόσωπα αναζητούν τον συγγραφέα τους και ο ίδιος απορεί:«Δεν ήξερα γιατί είχαν συναχτεί όλοι ετούτοι στο σπίτι μου, και στριμώχνονταν όρθιοι στο διάδρομο» ή στο «Ίσως να ΄ναι κι έτσι», που μας δίνει το φινάλε της παράστασης, ο γηραιός πια Ρίτσος φτάνει σε παραλήρημα: «Άνθρωποι, σύννεφα συνωστίζονται γύρω στο χαρτί μου και μου ζητάνε να τους δώσω χώρο, ν΄ ανασάνουν…
Ώς κι η κουτσή καρέκλα της θεια-Σταθούλας να την τοποθετήσω, λέει, στο κέντρο….Πού να σε βάλω, βρε αθεόφοβη; Εδώ δε χωράει πια ούτε καρφίτσα!Θα σκάσω!»Δραματουργικά η ρωγμή της εισόδου δεν μοιάζει να είναι πολύ διαφορετική από εκείνη του Πιραντέλο στα «Έξι πρόσωπα…». Αισθητικά πάλι, δεν μπορείς να μείνεις ανεπηρέαστος από κάποιες «αρμονικές αντιφάσεις», όπως τη λατρεία του ποιητή για τα αγάλματα και τις εξιδανικευμένες γυναικείες μορφές του μύθου από τη μια μεριά, και τους ωραίους άντρες της καθημερινότητας από την άλλη, την ελληνικότητα των παιδικών ακουσμάτων του (με κυρίαρχο για εμάς το «Λεμονάκι μυρωδάτο» του)
αλλά και τη λατρεία του για τον Μπαχ, τον Βιβάλντι, τον Μότσαρτ, τον Μπετόβεν.
ΙΝFΟ
Το «Τερατώδες αριστούργημα» παρουσιάζεται στο πλαίσιο του αφιερώματος «100 χρόνια από τη γέννηση του Γιάννη Ρίτσου», στις 24 και 25 Ιουλίου, στο Μικρό θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου (τηλ. 210-
3272.000, http:
//www.
greekfestival.gr).
Τριάντα ηθοποιοί στη σκηνή
Η παράσταση του Δημήτρη Μαυρίκιου «ελευθερώνει» έναν ποιητή, ανοίγοντας μαγικά τα όρια που έβαλαν στην εποχή τους οι κοινωνικές, πολιτικές και ιστορικές συνθήκες. Η προσέγγιση του Δημήτρη Μαυρίκιου εστιάζει κυρίως στον μεταφυσικό και τον αισθησιακό Ρίτσο, που παραγκωνίστηκε από τον «επίσημο» Ρίτσο μέσα από μια εικόνα στρατευμένου ποιητή, που βόλευε την Αριστερά αλλά και το υπόλοιπο κατεστημένο.
«Τέτοιες ετικέτες πάντα βολεύουν τους απανταχού ηθικολόγους, είτε πρόσκεινται είτε αντίκεινται προς τα πολιτικά πιστεύω ενός δημιουργού. Θα δούμε έναν Ρίτσο που τρώει τριαντάφυλλα, που αυθαδιάζει προς τους συντρόφους του, έναν «πανερωτικό» Ρίτσο, που υμνεί τον σαρκικό έρωτα ετερόφυλων και ομόφυλων αδιακρίτως, τον έφηβο που αναρωτιέται «πώς θα ήταν να κάναμε έρωτα με τα αγάλματα;», τον ποιητή που ανασταίνει τους ωραίους νεκρούς και που πιστεύει στην αθανασία, ακριβώς επειδή πιστεύει στον θάνατο.
Έναν Ρίτσο που δεν τον μαθαίνουμε στα σχολεία, στις συναυλίες, ούτε μέσα στην οικογένεια, πόσω μάλλον μέσα σε κάποιο κόμμα».
Στον τριακονταμελή θίασο πρωταγωνιστούν οι:
Λάζαρος Γεωργακόπουλος, Ράνια Οικονομίδου, Λυδία Φωτοπούλου, Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, Τατιάνα Παπαμόσχου, Φωτεινή Μπαξεβάνη, Κωστής Καλλιβρετάκης, Γιάννης Κότσιφας, Αποστολία Παπαδαμάκη, Δημήτρης Ντάσκας, Μαρία Βαρδάκα, Μανώλης Δούνιας, Αλέξανδρος Κλημόπουλος, Φαίη Βολόρου, ενώ συμμετέχει ο σκηνοθέτης και ακούγεται η φωνή της Αλέκας Παΐζη, σε κείμενα της Λούλας Γλέζου για τα παιδικά χρόνια του αδελφού της, Γιάννη Ρίτσου.
